DECUBITUS
(DOORLIG PLEK) |
|
WAT IS DECUBITUS ?
Decubitus is een veel voorkomende aandoening
bij mensen die langdurig in bed moeten liggen of
in een (rol)stoel zitten. Een doorligwond ontstaat
door druk-/wrijf- en/of schuifkrachten. Deze krachten
beschadigen de huid en het onderliggend weefsel.
Wat men in de volksmond 'doorliggen' noemt,
heet in medische termen 'decubitus'. De term 'decubitus'
is afgeleid van het Latijnse 'decumbere', wat 'zich
neerleggen' betekent. Decubitus kan in verschillende
vormen voorkomen: van mild (roodheid van de huid)
tot ernstig (diepe wond tot en met spieren/botten).
In normale omstandigheden zorgt uw lichaam er automatisch
voor dat door te bewegen aanhoudende druk op één
plaats wordt voorkomen. Zelfs wanneer u slaapt verandert
u voortdurend van houding. Wanneer u niet meer goed
kan bewegen, ten gevolge van ziekte of door de narcose
bij een operatie, kunnen zich al na een uur de eerste
tekenen van decubitus voordoen.
HOE HERKENT U DE EERSTE TEKENEN VAN DECUBITUS
?
De eerste tekenen van decubitus
kunnen zijn: pijn en rode plekken op de huid. Deze
roodheid blijft rood als u er op drukt. Bij mensen
die veel in bed liggen komen deze plekken vaak voor
op de hielen, de stuit en de heupen. Bij mensen
die veel in een (rol)stoel zitten kan decubitus
onder meer voorkomen op de zitbeenknobbels. Wanneer
geen maatregelen genomen worden kunnen in een later
stadium ontvellingen en blaren ontstaan.
|
|
|
graad 1 decubitus |
graad 2 decubitus, blaar |
graad 2 decubitus, ontvelling |
|
|
|
graad 3 decubitus |
graad 3 decubitus |
graad 4 decubitus |
WANNEER BESTAAT ER RISICO OP HET
KRIJGEN VAN DECUBITUS ?
De volgende
factoren verhogen de kans op het krijgen van decubitus:
- bedlegerig of stoelgebonden - onvermogen om
te bewegen (bijv. narcose, coma, verlamming)
- verlies van ontlasting of urine-incontinentie
- slechte voedingstoestand - koorts / vochtige
huid - diabetes (suikerziekte) - hart- en
vaatziekten - eerder decubitus hebben gehad.
HOE KUNT U ZELF DECUBITUS VOORKOMEN
?
Veranderen van houding
Wissel regelmatig van houding als u bedlegerig bent.
Draai gemiddeld eens in de vier uur van de ene op
de andere zijde, op de rug en zo mogelijk op de
buik. Als uw knieën of enkels tegen elkaar liggen,
leg er dan een kussen tussen. Soms is een speciale
matras tegen decubitus nodig.
Bescherming van hielen en ellebogen
Het gebruik van goed passende sokken in bed kan
voorkomen dat de huid beschadigt door het schuiven
van de hielen over het laken. Het is nog beter om
uw hielen vrij te leggen van de onderlaag. Dit kunt
u doen door hoofdkussens onder uw onderbenen te
plaatsen. Om uw ellebogen te beschermen kunt u het
beste lange mouwen dragen.
Voorkomen
van schuiven Wanneer u onderuit
schuift in bed raakt uw huid sneller beschadigd.
Als u uw bed met de bedbediening in een 'knieknik'
zet (of laat zetten) blijft u beter rechtop zitten.
Als u uw armen of benen wilt verplaatsen of rechtop
wilt gaan zitten, til uzelf dan zoveel mogelijk
op, in plaats van te schuiven. Gebruik indien mogelijk
de papegaai van het bed.
'Leunen
tijdens het zitten' AI u veel zit
is het belangrijk regelmatig voorover te leunen.
Ook afwisselend zitten van de ene op de andere bil
door middel van zijwaarts leunen is goed. Een speciaal
zitkussen kan in sommige gevallen nuttig zijn. Overleg
dit zo nodig met uw verpleegkundige.
Voeding Probeer voldoende
en gevarieerd te eten. Zo krijgt uw lichaam de energie
en de voedingsstoffen die nodig zijn om de huid
in een goede conditie te houden. Als u gezond en
voldoende eet, genezen wonden ook veel sneller.
Huidverzorging
Probeer te voorkomen dat uw huid vochtig wordt.
Verwissel bij incontinentie regelmatig het incontinentiemateriaal
en gebruik onderleggers of luiers met een snel drogend
oppervlak. Bescherm de huid bij incontinentie met
een speciale zalf of spray. Was u met een wasolie
of een niet-ontvettende zeep. Als u een droge huid
heeft behandel deze dan met een vette, ongeparfumeerde
crème of een zalf (zoals paraffine/vaseline). U
kunt hierover advies vragen aan uw verpleegkundige.
Kleding Draag gladde,
niet-knellende, soepele en schone kleding. Het is
belangrijk om niet teveel lagen kleding over elkaar
heen te dragen.
Onderlaag
Zorg voor een schone, gladde en droge onderlaag
om op te zitten of te liggen. Dat wil zeggen: probeer
kreukels in de lakens / kleding en kruimels in bed
zoveel mogelijk te voorkomen. Dit kan namelijk huidbeschadigingen
geven. Voorkom wrijven en schuren van de huid. Masseer
de huid daarom niet (in).
Belangrijk
Uiteraard houden de artsen en verpleegkundigen goed
in de gaten of u een verhoogd risico op decubitus
of verschijnselen heeft van decubitus heeft. Minstens
zo belangrijk is echter dat u zelf in de gaten houdt
of u risico loopt op decubitus en of u de eerste
verschijnselen vertoont. U kunt uw huid het beste
dagelijks controleren.
Waar moet
u op letten bij de controle van uw huid ?
- of u pijn voelt op steeds dezelfde plek van de
huid; - of u ergens een rode plek op de huid
vindt die niet weggaat als u er op drukt; -
of in een ernstiger geval, als u een blaar/ontvelling
of wond ontdekt.
Overleg met uw arts of verpleegkundige
als u denkt decubitus te krijgen. Dan kunnen zij
passende maatregelen nemen. Indien nodig worden
de decubitus-/ wondconsulenten ingeschakeld.
|