HANDECZEEM |
 |
WAT IS HANDECZEEM ?
Eczeem is een
ontsteking van de huid zonder dat er een
bacteriële infectie aanwezig is. Net zoals
eczeem in het algemeen, is handeczeem dan ook
niet besmettelijk. Sommige vormen kunnen heel
moeilijk te behandelen zijn en langdurig blijven
bestaan. Bij de meeste vormen van handeczeem
spelen verschillende factoren een rol. Deze
factoren kunnen zowel van buitenaf als van
binnenuit op de huid inwerken.
HOE
ONTSTAAT HANDECZEEM ?
Zoals gezegd zijn
voor handeczeem verschillende oorzaken aan
te wijzen:
- (langdurige) inwerking door
irriterende en uitdrogende stoffen op de huid
van de handen. Hiertoe behoren sappen van
groenten en fruit, schoonmaakmiddelen,
(af)wasmiddelen, zepen en water. Ook wrijving en
lage luchtvochtigheid (winter) spelen een rol.
Iedereen wordt hieraan in meer of mindere mate
blootgesteld.
- een overgevoeligheid
voor stoffen waarmee men in contact komt
(allergisch contacteczeem), bijvoorbeeld nikkel,
chroom (cement), rubber, of latex
(handschoenen). Er treedt een
"overgevoeligheids"-reactie in de huid op
waarbij de afweer is ingeschakeld.
Overgevoeligheid voor contactstoffen (ook wel
contactallergenen genoemd) wordt aangetoond met
plakproeven.
- een samenhang met
constitutioneel eczeem. Het is bekend dat mensen
met dit eczeem op volwassen leeftijd vaker
handeczeem ontwikkelen, met of zonder
contactallergie. Constitutioneel eczeem is een
bijzondere vorm van eczeem, waarbij sprake is
van een erfelijke aanleg om allergisch te
reageren op bepaald stoffen, waarmee men via de
leefomgeving in contact komt.
- Een
bijzondere vorm van handeczeem is het eczeem dat
gekenmerkt wordt door blaasjes en soms zelfs
blaren in de handpalmen en/of tussen de vingers.
Dit wordt dyshidrotisch of acrovesiculeus eczeem
genoemd. Deze vorm van eczeem kan het gevolg
zijn van een schimmelinfectie aan de voeten of
(zelden) een bacteriële infectie elders in het
lichaam. Heel vaak wordt geen duidelijke oorzaak
gevonden.
WAT ZIJN DE
VERSCHIJNSELEN ?
Handeczeem kan acuut
optreden of chronisch aanwezig zijn. Acuut
eczeem kenmerkt zich door roodheid, zwelling,
bultjes, blaasjes en soms natte afscheiding. De
blaasjes drogen uiteindelijk in tot schilfers en
korstjes; de huid vervelt en de roodheid neemt
af. Bij een chronisch eczeem is de roodheid
niet ernstig, staat de schilfering op de
voorgrond en is de huid wat verdikt. De
huidlijnen worden grover dan normaal. In de
stugge en/of droge huid kunnen kloven ontstaan,
wat aanleiding geeft tot pijnklachten.
Aangezien handeczeem gewoonlijk jeukt, zijn er
zowel in de acute- als in de chronische fase
vaak sporen van wrijven en krabben. Een ander
kenmerk van handeczeem is verder dat vele van de
hierbovengenoemde verschijnselen naast en na
elkaar kunnen optreden.
BIJ WIE
KOMEN DE VERSCHILLENDE VORMEN VAN HANDECZEEM
VOOR ?
Handeczeem komt vooral voor bij
mensen die door hun beroep blootgesteld worden
aan irriterende stoffen en uitdrogende
stoffen. Tot deze beroepen behoren onder andere
kappers, schoonmakers en mensen werkzaam in
keukens en b.v. de gezondheidszorg. Andere
beroepen met een verhoogd risico zijn
metselaars, schilders, metaalbewerkers,
vloerenleggers en mensen werkzaam in
plantenkwekerijen en -handel.
HOE
WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
Handeczeem
wordt herkend aan de uiterlijke kenmerken van de
huidaandoening. Het achterhalen van de mogelijke
oorzaken is vaak een lange weg. Naast
uitgebreide vragen over het beroep, de regelmaat
van handen wassen, de hobby's en het wel of niet
voorkomen van huidziekten of allergieën in de
familie, is verder onderzoek naar de oorzaak
veelal noodzakelijk.
Via plakproeven
kan de huidarts onderzoeken of er stoffen
(contactallergenen) zijn waarvoor u overgevoelig
bent.
De te testen stoffen worden met
pleisters op de rug geplakt en 2 dagen later
weer verwijderd. Op die dag en 1 of 2 dagen
daarna wordt de test afgelezen. Als het
opgebrachte materiaal ter plaatse een
eczeemreactie veroorzaakt, bent u overgevoelig
voor de desbetreffende stof. Ofschoon
contactallergische factoren slechts in een
minderheid van de gevallen een rol spelen bij
het ontstaan van het handeczeem, is het van
belang hier onderzoek naar te verrichten. Er
kunnen dan zoveel omgelijk passende maatregelen
worden genomen.
WAT IS DE
BEHANDELING ?
Naast de plaatselijke
behandeling van het handeczeem is het naleven
van algemene leefregels noodzakelijk. Deze
bestaan uit het vermijden van irriterende en
uitdrogende factoren, het regelmatig vet houden
van de handen en het dragen van handschoenen bij
contact met water en/of irriterende stoffen. Het
vermijden van water en zeep en het soepel houden
van de huid van de handen is van belang. Stoffen
waarvoor men allergisch is dient men uiteraard
te vermijden.
Handeczeem neigt tot
uitdroging van de huid. Uitdroging ontstaat door
waterdampverlies tengevolge van ontvetting. Om
uitdroging tegen te gaan moet u de huid zo vet
mogelijk houden. Ook als de huid er niet heel
droog uitziet, doet u er verstandig aan de huid
in te vetten. Daarvoor komen verschillende
basiszalven in aanmerking: een vet crème (beetje
vet), zalf (vet), of vetzalf (extra vet). Deze
basiszalven kunt u zonder bezwaar net zo vaak
gebruiken als u wilt. Zorg dat u altijd een tube
bij u heeft en dat u op verschillende plaatsen
in huis (badkamer, W.C.) een tube hebt liggen.
De plaatselijke behandeling van het
handeczeem gebeurt op verschillende manieren,
maar meestal zal hierbij een corticosteroid
houdende zalf of teerzalf gebruikt worden (zie
ook folder "Corticosteroiden voor de huid"). Een
andere behandelingsmogelijkheid is bestraling
met UV-licht.
Bij eczeem met blaasjes en
blaren komen ook regelmatige waterbaden
(bijvoorbeeld 2-3x daags gedurende 10-15
minuten) in aanmerking. Teveel baden in water
kan echter ongunstig zijn, omdat water niet
alleen de blaasjes uitdroogt, maar ook de rest
van de huid.
Bij uitgebreide en hevig
verlopende vormen van handeczeem kan een korte
kuur met corticosteroïd-tabletten het eczeem in
korte tijd tot rust brengen. Er is ook een van
vitamine A afgeleid geneesmiddel voor ernstig
hand eczeem, genaamd Toctino (alitretinoïne).
WAT KUNT U ZELF NOG DOEN ?
Het
is zaak uw huid met "zachtheid te behandelen".
Wassen met water en zeep is niet te vermijden,
maar doe het met mate en gebruik zoveel mogelijk
huidvriendelijke zeep. Door veelvuldig contact
met water en agressieve stoffen (afwasmiddelen)
kunnen er scheurtjes ontstaan in de huid.
Hierdoor kan het eczeem weer opspelen.
Probeer bij het wassen zo mogelijk alleen de
binnenkant van de handen in te zepen. Spoel de
handen goed af en dep ze droog, bij voorkeur met
een droge schone handdoek. Maak bij het afwassen
bij voorkeur gebruik van handschoenen of een
afwasmachine.
Ook wrijven en krabben
kunnen het eczeem verergeren of opnieuw doen
ontstaan. Vanwege de jeuk is het vermijden ervan
bij handeczeem niet altijd even eenvoudig.
Het is verstandig geen ringen te dragen.
Hierdoor wordt irritatie vermeden van stoffen
die zich onder de ring ophopen. Bovendien kunnen
de vingers door het eczeem dikker worden,
waardoor ringen gaan knellen en niet meer
normaal verwijderd kunnen worden.
Bij
schoonmaakwerkzaamheden of water-zeep-contact is
het verstandig om plastic (PCV) handschoenen te
dragen, met daarin katoenen
"binnen"-handschoenen. Draag bij droge vieze
werkzaamheden katoenen handschoenen. Bedenk da
de handschoenen altijd van binnen schoon en
droog behoren te zij. Probeer
schoonmaakwerkzaamheden niet te lang achter
elkaar te doen, maar verdeel ze over de dag en
de week.
Bij schraal weer (koud, droog
en winderig) kan het eczeem verergeren. Gebruik
dus tijdig warme handschoenen en neutrale zalf
om de huid vet te houden.
Is er sprake
van contactallergie, dan moet u alle contacten
met de stof(fen) waarvoor u allergisch bent
zoveel mogelijk zien te vermijden. Dit is vaak
gemakkelijker gezegd dan gedaan. Indien de
contactallergie met uw werk te maken heeft, zal
een aanpassing van uw beroep soms de beste
oplossing zijn.
Daarnaast is het
belangrijk de eczeem-huid zoveel mogelijk rust
te geven. Ook al lijkt het dat de huid er
normaal uitziet, in de meeste gevallen is de
beschermende functie van de huid nog niet
hersteld en duurt de genezing nog maanden. In
die periode kan iedere willekeurige prikkel
voldoende zijn om het eczeem opnieuw uit te
lokken. Vooral bij jonge mensen met handeczeem
is een beroepskeuze-advies een belangrijke vorm
van preventie.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
Handeczeem
heeft de naam hardnekkig te zijn. Handeczeem op
de handrug is over het algemeen minder
hardnekkig dan eczeem aan de handpalm. Toch
nemen de klachten na verloop van tijd af of
treedt bij veel patiënten genezing op, mede
omdat het juiste onderzoek werd verricht en de
juiste maatregelen werden genomen. Indien het
handeczeem samenhangt met het beroep en indien
veranderen van baan niet mogelijk is, heeft het
een langdurig verloop.
|