INSTRUCTIE VOOR ZELFONDERZOEK NA MELANOOM |
|
INLEIDING
Deze folder over
zelfonderzoek van de huid en de lymfklieren is
bedoeld voor patiënten waarbij een dun
melanoom
(1 millimeter dik of minder) is weggehaald.
De vooruitzichten bij een dun melanoom zijn zo
goed, dat het niet nodig is om regelmatig voor
controle naar het ziekenhuis te komen. De
overlevingskans benadert de honderd procent.
De kans op uitzaaiingen is erg klein.
Tevens blijkt dat patiënten vergrote
lymfeklieren zelf eerder opmerken dan de arts.
Ook de kans op het ontstaan van een nieuw,
tweede melanoom is klein: bij slechts 3 van de
100 personen die al een melanoom hebben gehad,
ontstaat een tweede melanoom. Meestal is een
tweede melanoom veel dunner dan de eerste, omdat
de patiënt zelf er alert op is en veel eerder
naar de dokter gaat.
Om deze redenen
zijn de routine controles door de dermatoloog
bij dunne melanomen afgeschaft. Het risico op
nieuwe melanomen en uitzaaiingen is erg klein en
het blijkt dat de patiënt zelf uitstekend in
staat is om nieuwe plekjes of opgezette
lymfklieren op te merken. Het routinematig
controleren door een arts voegt daarom niets
toe, het blijkt overbodig te zijn.
Voorwaarde is wel dat u zelf alert bent op het
ontstaan van nieuwe plekken of gezwollen
lymfkliertjes. Het beste gaat dat door gedurende
de komende 3 jaar twee keer per jaar een
systematisch zelfonderzoek te doen. Merkt u
daarbij iets op wat u niet helemaal vertrouwt,
dan maakt u een afspraak bij uw huisarts of bij
de dermatoloog.
ONDERZOEK
VAN DE LYMFKLIEREN
Bij een melanoom dat de
diepte ingroeit kunnen melanoomcellen losraken
en via het lymfestelsel in de lymfeklieren van
de oksels, liezen of hals belanden (afhankelijk
van de plaats op het lichaam waar het melanoom
zich bevond). Bij dunne melanomen is de kans dat
dit gebeurt klein, maar als het gebeurt is dit
te merken aan het groter worden van deze
lymfeklieren. Een normale lymfeklier is zo groot
als een flinke erwt en nauwelijks te voelen. Een
opgezette lymfeklier heeft het formaat van een
tuinboon van zo'n 1-2 centimeter groot.
Lymfeklieren liggen onder de huid en zijn alleen
bij magere mensen gemakkelijk te voelen.
Lymfeklieren worden ook groter na een infectie,
dit slinkt meestal weer na enkele weken.
INSTRUCTIE ZELFONDERZOEK LYMFKLIEREN
Voor het onderzoek op opgezette lymfeklieren
moet u - door met uw vingers wat druk uit te
oefenen - onder de huid nagaan of u stevige
structuurtjes voelt. De vergelijking met een
erwt en tuinboon gaat ook hier op. Ze liggen los
van de ondergrond en verspringen onder uw
vingers.De linkeroksel onderzoekt u met uw
rechterhand en omgekeerd. Met name als het
melanoom op de romp zat, is het goed alle
lymfeklierstations te onderzoeken. Bij een
melanoom op een arm of been kunt u volstaan met
de bijbehorende oksel of lies. Voor het
zelfonderzoek van de lymfeklieren is het soms
handig dit tijdens het douchen te doen, omdat
dit gemakkelijker gaat met wat zeep op uw huid.
Zorg ervoor dat u geen haast heeft of afgeleid
wordt, zodat u met aandacht kunt voelen.Als u
weet hoe uw hals, oksel of lies gewoonlijk
aanvoelen is het niet zo moeilijk een verschil
op te merken. Vergelijk beide kanten met
elkaar. Wanneer u meent dat de klieren
opgezet zijn, maakt u een afspraak met uw
huisarts of dermatoloog.
ONDERZOEK VAN DE HUID
Bij inspectie van de huid
gaat het om twee zaken: 1.
veranderingen van bestaande moedervlekken;
2. ontstaan van nieuwe moedervlekken.
Bestaande moedervlekken
Bestaande
moedervlekken mogen niet: 1.
groter worden 2. van kleur
veranderen 3. van vorm
veranderen 4. jeuken, steken of
pijn doen 5. korstjes vertonen
of bloeden
Nieuwe moedervlekken
Het
komt niet veel voor dat mensen boven de 30 jaar
nog nieuwe moedervlekken krijgen. En vooral niet
dat deze moedervlekken groter zijn dan hooguit 5
millimeter. Mocht een moedervlek toch steeds
langzaam groter worden, tot boven de 5 mm, wordt
geadviseerd een controleafspraak te maken.
INSTRUCTIE ONDERZOEK VAN DE HUID
Kies een rustig moment uit voor het
zelfonderzoek. Voor het inspecteren van de huid
heeft u een grote spiegel nodig en de
mogelijkheid ook uw rug in de spiegel te kunnen
bekijken. Onderzoek de huid over het gehele
lichaam. U kunt natuurlijk ook hulp vragen bij
het inspecteren van de moedervlekken op uw rug.
Dat moet dan natuurlijk wel steeds dezelfde
persoon zijn. Bij het bekijken van de
moedervlekken strijkt u met uw hand lichtjes
over de vlekken heen om te voelen of deze anders
aanvoelen dan de andere moedervlekken. Een
veranderende moedervlek die misschien een
melanoom wordt, veroorzaakt vaak een vreemd
gevoel, zoiets als jeuk of irritatie, maar soms
ook een meer onbestemd gevoel.
ONDERZOEK VAN HET LITTEKEN
In zeldzame
gevallen kan ter plaatse van het litteken het
melanoom terugkomen. Dit heet een lokaal
recidief. Om dit op te sporen wordt het litteken
goed bekeken op het ontstaan van pigmentvlekken
en wordt gevoeld of het litteken soepel aanvoelt
en er geen knobbeltjes in het diepere weefsel
zijn te voelen. Het litteken is pas goed te
beoordelen enkele maanden na de operatie.
Als u veranderingen in bestaande moedervlekken
opmerkt, of in het litteken, of als er nieuwe
moedervlekken ontstaan, maak dan een afspraak
bij uw huisarts of dermatoloog.
WAAR MOET IK OP LETTEN BIJ HET BEOORDELEN VAN
MOEDERVLEKKEN ?
Asymmetrie
Een
moedervlek is symmetrisch als er een
denkbeeldige streep doorheen is te trekken, en
de beide helften aan weerszijden van die streep
elkaars spiegelbeeld zijn. Symmetrie is een
teken van goedaardigheid, asymmetrie van
kwaadaardigheid.
|
|
asymmetrie |
asymmetrie |
Onregelmatige rand
Een onregelmatige,
grillige rand is een teken van kwaadaardigheid
|
|
onregelmatige
rand |
onregelmatige
rand |
Verschillende kleuren Twee of
meer verschillende kleuren binnen 1 plek is een
teken van kwaadaardigheid.
|
|
bruin, zwart
roze-wit |
licht en
donkerbruin |
|
|
zwart, rood
|
zwart, wit-roze,
bruin |
Groter dan 6 mm
Moedervlekken tot 6 mm zijn meestal onschuldig,
een moedervlek groter dan 6 mm in doorsnee is
een reden om op te letten. De grootte alleen is
echter niet genoeg om op te varen. Een
moedervlek die alleen groter is geworden zonder
één van de veranderingen genoemd onder A,B, of C
te hebben is meestal onschuldig.
|
|
groter dan
6 mm |
groter dan
6 mm |
Groei van de moedervlek,
verandering Groei kan zijn dat de plek
groter wordt maar ook dat er een uitstekend
gedeelte in ontstaat, een zwelling of bultje.
Ook andere veranderingen zoals het ontstaan van
wondjes, pijn, jeuk of bloeden zijn een reden om
naar de dokter te gaan.
|
|
verheven gedeelte |
verheven gedeelte |
|