Zinkoxidekalkwaterzalf FNA (ZOK zalf) is een bijzondere zalf met indrogende en beschermende eigenschappen, die hecht aan nattende huid (acute nattende eczemen, luiereczeem). Afdekken met scheurlinnen, Engels pluksel of verband. Het bestaat uit zinkoxide 33 g, arachide olie 33 g, calciumhydroxide oplossing (kalkwater) 33 g, witte bijenwas 1 g, en enkele druppels oliezuur. Zinkoxidekalkwaterzalf FNA is beperkt houdbaar ( 1 maand) en instabiel en moet voor gebruik met een spatel worden omgeroerd.

Er zijn verschillende FNA preparaten met zinkoxide:

-	Zinkoxidepasta FNA (25% zink, 50% vet)
-	Zinkoxidesmeersel FNA (zinkolie FNA) (60% zink, hecht niet op nattende huid, of erosies)
-	Zinkoxidekalkwaterzalf FNA (33% zink, hecht wel aan nattende huid)
-	Zinkoxidevaselinecrème FNA (10% zink in vaselinecetomacrogolcrème FNA, makkelijker te verwijderen)
	Zinkoxidezalf FNA (zinkzalf FNA) (bevat 10% zink in vaseline, beschermend, geschikt voor de droge huid)
-	Zinkoxide salicylzuurpasta FNA (vervallen, exFNA)
-	Zinkoxideschudsel FNA (zinkoxide 16.7 g, talk 16.7 g, propyleenglycol 16.7 g, aqua purificata ad 100)

Aan ZOK zalf zijn toe te voegen: chloorhexidinedigluconaat 1% (nattende huidinfecties), miconazol 2% (nattende mycose), tetracyclinehydrochloride 1% (nattende huidinfecties). De combinatie van chloorhexidine in ZOK zalf was jarenlang een FNA preparaat maar is komen te vervallen. Mogelijk omdat chloorhexidine toch niet goed verenigbaar is met ZOK zalf of omdat apothekers steeds meer af willen van het mengen van chloorhexidine met andere preparaten.

De combinaties van miconazol of tetracycline in ZOK zalf zijn ook vooral bedoeld voor de indicatie luiereczeem en dermatitis intertriginosa met overgroei van schimmels en/of bacteriën. Omdat er interacties zijn gemeld tussen miconazol, ook bij lokaal gebruik (juist op nattende eczemen, in plooien, bij grote oppervlakten, perianaal), en acenocoumarol antistolling, zijn er alternatieve FNA preparaten bijgekomen voor luiereczeem en intertrigineus eczeem met candida overgroei, zoals clotrimazol in zinkoxidesmeersel FNA, clotrimazol in zinkoxidekalkwaterzalf FNA, en clotrimazol zalf FNA.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.