Een acantholytische dyskeratotische epidermale naevus (acantholytic dyskeratotic epidermal nevus) is een aangeboren (congenitale) naevus met klinische en histologische kenmerken van de ziekte van Darier (dyskeratosis follicularis). Beide dermatosen worden gekenmerkt door acantholyse (gebrek aan adhesie tussen de suprabasale keratinocyten. Klinisch ziet men hyperkeratotische, licht schilferende, wratachtige papels en plaques, meestal lineair verlopend volgens de lijnen van Blaschko.

De ziekte van Darier is een autosomaal dominante huidaandoening gekenmerkt door hyperkeratotische, licht schilferende papeltjes, vooral in seborroische gebieden, zoals op het bovenste gedeelte van de romp, soms op het behaarde hoofd. Daarnaast kunnen er palmoplantaire pits en dystrofische nagels bij aanwezig zijn. Het verschijnt vaak pas vanaf de puberteit, en kan worden verergerd door zonlicht. Het wordt veroorzaakt door een mutatie in het gen voor ATP2A2. Er komt ook een zeldzame segmentale vorm van Darier voor. Deze ontstaat op wat oudere leeftijd (gemiddeld 27 jaar), en is vaak gelokaliseerd op de romp, unilateraal. Een segmentale Darier kan verlopen volgens de lijnen van Blaschko (type 1, lineaire Darier), maar ook volgens een segment (type 2, segmentale, zosteriforme, of unilaterale Darier).



Een acantholytische dyskeratotische epidermale naevus (ADEN) is vanaf de geboorte (in aanleg) aanwezig en volgt de lijnen van Blaschko. Er is discussie in de literatuur of ADEN niet hetzelfde is als een lineaire of segmentale Darier. Sommige auteurs beschouwen ADEN als een aparte entiteit, een variant van een epidermale naevus, en niet identiek aan Darier, omdat het vanaf de geboorte aanwezig is, het meestal niet in de familie zit, en andere kenmerken van Darier zoals de palmaire pits en de nagelafwijkingen ontbreken. Maar er zijn inmiddels enkele case reports waarin ook in deze epidermale naevus een ATP2A2 mutatie is gevonden. En er is een ADEN patiënt beschreven met palmaire pits en nagelafwijkingen. Dit suggereert dat acantholytische dyskeratotische epidermale naevus en segmentele Darier toch hetzelfde zijn. Dat het niet in de familie zit wordt verklaard doordat er vaak spontane mutaties in het ATP2A2 gen ontstaan.

De Blaschko lijnen zijn de denkbeeldige lijnen waarlangs embryonale cellen zich door deling hebben verspreid. Dat betekent dat alle cellen die in zo’n lijn liggen oorspronkelijk afkomstig zijn uit één cel van het vroege embryo. Als er in een vroege fase van de embryonale ontwikkeling een mutatie is ontstaan in die cel, dan hebben alle cellen in die lijn de mutatie, maar de overige lichaamscellen niet. Dit wordt ook wel (post-zygotisch) mosaïcisme genoemd.

PA:
Acantholyse in de suprabasale laag, abnormale keratinisatie (dyskeratose) met vorming van corps ronds en grains, hyperkeratose, en parakeratose.





Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.