Een dermatofibroom (synoniemen: benigne fibreus histiocytoma,
histiocytoom, dermatofibroma lenticulare, fibroma durum, nodulus
(sub-)cutaneus) is een langzaam groeiende benigne subepidermale harde
nodulus (nodus), 0.5-1.5 cm groot. De overliggende huid kan diverse kleuren
hebben (bruin, grijs, zwart, blauw, geel, rood, paars, huidkleurig). Meestal
verzonken, als induratie palpabel onder de huid, soms koepelvormig boven de
huid verheven. Bij het pakken van een plooi rond het dermatofibroom wordt
een deuk zichtbaar (
dimple
sign genoemd); de epidermis wordt mee naar beneden getrokken.
Dermatofibromata komen vaak voor bij volwassenen (20-50 jr), meer bij
vrouwen dan bij mannen. Vooral aan de onderbenen, maar het kan in principe
overal voorkomen. Meestal solitair of enkele, soms multipel. Veroorzaakt
weinig klachten, soms pijn of jeuk. Een enkele keer (zeer zeldzaam) is
doorgroei naar de diepte of metastasering beschreven. Dit betrof diepe
atypische varianten.
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-1z.jpg) |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-2z.jpg) |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-3z.jpg) |
dermatofibroma |
dermatofibroma |
dermatofibroma |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-4z.jpg) |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-5z.jpg) |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-6z.jpg) |
dermatofibroma |
dimple
sign |
dermatofibroma |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-7z.jpg) |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-8z.jpg) |
![Dermatofibroom (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatofibroom](../../../afbeeldingen/dermatofibroom-9z.jpg) |
dermatofibroma |
dermatofibroma |
dermatofibroma |
De oorzaak is niet bekend. In het verleden werd een reactie op een
insectensteek genoemd, maar niemand heeft dit kunnen aantonen. Het kan ook
een op zich zelf staande nieuwvorming zijn. Histologisch gaat het om een
opeenhoping van fibroblasten. De multipele (eruptieve) varianten worden
gezien bij patiƫnten met een gestoorde afweer of auto-immuunziekten (HIV,
myeloproliferatieve aandoeningen, SLE e.a. auto-immuunziekten,
immunosuppressiva). Het benigne fibreuze histiocytoom kan behalve in de huid
(dermatofibroom) ook in botten en in andere organen voorkomen.
DD:Dermale
naevus,
blue nevus,
Spitz
naevus,
keratoacanthoom,
plaveiselcelcarcinoom,
basaalcelcarcinoom,
melanoom,
Merkelceltumor,
pilomatrixoma,
atypisch fibroxanthoom,
dermatofibrosarcoma protuberans, epitheloid sarcoma,
cutane
inflammatoire myofibroblastaire tumor,
prurigo nodularis, bij pijn DD
pijnlijke subcutane tumor (LEND AN EGG groep:
leiomyoom en
angioleiomyoom,
eccrien spiradenoma, neurinoom,
dermatofibroom,
angiolipoom,
neurilemmoom, endometrioom,
glomus
tumor,
granular cell tumor),
desmoplastisch trichoepithelioma, targetoid hemosiderotic haemangioma (
hobnail
hemangioma).
Diagnostiek:De DD van een dermatofibroom
is groot. Maar meestal is de diagnose op het klinisch beeld te stellen
(kleur, consistentie, dimple sign, solitair, benen, langdurig aanwezig, geen
of zeer trage veranderingen). Er zijn dermatoscopische kenmerken
gedefinieerd. Bij de verheven varianten kan de DD met dermatofibrosarcoma
protuberans en de andere tumoren lastig zijn. Bij twijfel een biopt afnemen;
laesie in zijn geheel excideren en insturen.
Therapie:
Expectatief, zonodig excisie. Dermatofibromen gaan niet vanzelf over. Als ze
klachten veroorzaken kunnen ze worden verwijderd, maar de littekens worden
meestal niet mooi en recidieven kunnen optreden. Bij excisie kan men
proberen de ovaal aan het oppervlak zo krap mogelijk te houden, maar de
verzonken tumor breder uit te snijden, ondermijnend. Bij multipele
dermatofibromen is ook laser therapie (CO2 laser) toegepast.
Referenties
1. |
Naversen DN, Trask DM, Watson
FH, Burket JM. Painful tumors of the skin: "LEND AN EGG". J Am Acad Dermatol
1993;28(2 Pt 2):298-300. |
2. |
Chen TC, Kuo T, Chan HL. Dermatofibroma is
a clonal proliferative disease. J Cutan Pathol 2000;27(1):36-39. |
3. |
Gleason BC, Fletcher CD. Deep "benign" fibrous histiocytoma:
clinicopathologic analysis of 69 cases of a rare tumor indicating occasional
metastatic potential. Am J Surg Pathol 2008;32(3):354-362. |
4. |
Massone C, Parodi A, Virno G, Rebora A. Multiple eruptive dermatofibromas in
patients with systemic lupus erythematosus treated with prednisone. Int J
Dermatol 2002;41(5):279-281. |
5. |
Kimura Y, Kaneko T, Akasaka E,
Nakajima K, Aizu T, Nakano H, et al. Multiple eruptive dermatofibromas
associated with Hashimoto's thyroiditis and myasthenia gravis. Eur J
Dermatol 2010;20(4):538-539. |
6. |
Zaccaria E, Rebora A,
Rongioletti F. Multiple eruptive dermatofibromas and immunosuppression:
report of two cases and review of the literature. Int J Dermatol
2008;47(7):723-727. |
7. |
Zaballos P, Puig S, Llambrich A, Malvehy
J. Dermoscopy of dermatofibromas: a prospective morphological study of 412
cases. Arch Dermatol 2008;144(1):75-83. |
8. |
Krupa Shankar DS,
Kushalappa AA, Suma KS, Pai SA. Multiple dermatofibromas on face treated
with carbon dioxide laser. Indian J Dermatol Venereol Leprol
2007;73(3):194-195. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC,
Amsterdam.