De interpretatie van de luesserologie kan lastig zijn. Deze tekst gaat er nog een keer op in. Zie ook onder luesserologie, test interpretatie en onder lues. De belangrijkste testen zijn de TPHA en de VDRL.

TPHA (Treponema pallidum haemagglutination assay)
De TPHA test of de patiënt ooit in aanmerking is geweest met Spirochaeten. Infectie laat een serologisch litteken na. Als men geïnfecteerd is (geweest) blijft dit levenslang zichtbaar in het bloed. Kan alleen positief of negatief zijn. Wordt gebruikt als screeningstest, bijvoorbeeld bij zwangeren. De test kan vals positief zijn bij doorgemaakte endemische treponematosen; behandeling wordt dan aangeraden omdat de test geen verschil kan maken tussen een endemische treponematose of een late lues latens.

VDRL (Venereal disease research laboratory)
De VDRL is een serologische test die wordt uitgevoerd in het lab. Het is een uitvlokkingstest (antigeen bindt aan antistof en slaat neer), waarbij verdunningen worden gemaakt. De uitslag wordt gegeven in een titer. Een hoge titer, bijvoorbeeld 1:32 betekent sterk positief, zelfs als het serum 32 x verdund wordt is het antigeen nog aantoonbaar. De aflezing ervan is mensenwerk en een titer van 1:64 is niet erg veel verschillend van een titer van 1:32. De RPR is een vergelijkbare test die direct in een SOA kliniek kan worden uitgevoerd, een RPR kan alleen positief of negatief zijn. De VDRL wordt gebruikt als confirmatietest bij een positieve TPHA test, en als maat van ziekteactiviteit. Als een patiënt behandeld is voor syfilis, dan moet de titer minstens 2 stappen dalen, bijvoorbeeld van 1:32 naar 1:8. Als een titer na behandeling gelijk blijft, of maar 1 stap daalt dan is de behandeling niet goed aangeslagen.

Natuurlijk serologisch verloop syfilis
Direct na besmetting is de lues serologie nog niet positief. De enige manier om dan vroeg te detecteren is door middel van een direct preparaat van het ulcus (Donkerveld). Na ± 3 weken zal het serologisch wel aan te tonen zijn:
- TPHA wordt positief (en blijft dat de rest van het leven)
- VDRL titer gaat stijgen (en daalt geleidelijk weer)



Let dus op:
- als op tijdstip X wordt gekeken: nog te vroeg voor serologische detectie
- als op tijdstip Y wordt gekeken: VDRL is weer gedaald naar 1:1 of negatief, maar TPHA is positief: betekent een doorgemaakte syfilis! Dit altijd behandelen (als de infectie zeker binnen het jaar is geweest: vroege lues latens (eenmalig penidural); als waarschijnlijk langer dan een jaar geleden geïnfecteerd en/of mogelijk endemische treponema: behandelen als late lues latens (3 x behandelen met penidural; op dag 1,8,15)


Serologisch beloop bij behandeling
Na behandeling zal de VDRL titer sneller dalen dan bij het natuurlijke beloop. Na 3 maanden moet de titer minstens 2 x gedaald zijn (zie eerder).





Serologisch verloop bij re-infectie / therapie falen / neurosyfilis
Wanneer een patiënt weer een nieuwe infectie krijgt, de therapie gefaald heeft, of er een neurosyfilis is ontstaan, dan zal de VDRL titer weer gaan stijgen. Daarom is het belangrijk dat patiënten regelmatig lues serologie laten bepalen. Bepaalde risicogroepen hebben een hoge kans op re-infectie (patiënten met veel wisselende onbeschermde seksuele contacten) of op neurosyfilis (hogere kans bij patiënten met HIV).




Auteur(s):
Joost van Wijk, arts-assistent Dermatologie. Academisch Medisch Centrum, Amsterdam.