Maffucci syndroom is een zeer zeldzame en niet erfelijke aandoening, waarbij naast multiple enchondromen (benigne chondroïde laesies) ook hemangiomen ontstaan. Deze pijnloze hemangiomen kunnen zowel in de huid als in weke delen of visceraal ontstaan, met een grote variatie in grootte en locatie. De enchondromen kunnen ossale malformaties en fracturen veroorzaken en zijn vaak asymmetrisch verdeeld over het lichaam, in zowel de grote ossale structuren (femur, tibia, pelvis) als in de kleine ossale structuren (handen en voeten). Indien er uitsluitend sprake is van enchondromen, zonder aanwezigheid van hemangiomen, dan noemt men dit de ziekte van Ollier.


De diagnose wordt meestal voor het 20ste levensjaar gesteld. De pathofysiologie van deze ziekte is nog onduidelijk. Mogelijk spelen meerdere gen mutaties een rol. Het is ook geassocieerd met diverse maligniteiten, waaronder pancreas- en lever-adenocarcinomen, ovarium tumoren, sarcomen en hersentumoren alsmede enkele endocriene ziektes. Tevens is er een kans op maligne ontaarding van de laesies, de enchondromen kunnen zich ontwikkelen tot een chondrosarcoom en de hemangiomen tot een hemangiosarcoom. Deze kans op maligne ontaarding van enchondromen is circa 14% indien alleen de handen en voeten zijn aangedaan, indien de grote ossale structuren zijn aangedaan is deze kans hoger (44-55%).

DD: Ziekte van Ollier, blue rubber bleb nevus syndrome, vasculaire malformaties, sarcomen. Zie ook onder de dd van vast of hard aanvoelende tumoren uitgaande van het bot van de hand.

PA: Hemangiomen: de histologie laat vaak een spindle cell hemangioom zien bestaande uit holle vasculaire ruimtes met georganiseerde trombi.

Diagnostiek:
Hemangiomen:
Excisie met PA: Bij klinische groei van een massa of het ontstaan van pijn van een bestaande of nieuwe laesie.

Ossale structuren:
Röntgenfoto: Bepalen van uitgangspositie en de aangedane ossale structuren in kaart te brengen. Daarna periodiek om ontwikkelingen van laesies te vervolgen en tijdig maligne veranderingen te ontdekken, met name van de grote ossale structuren. Gadolinium (Gd) magnetic resonance imaging (MRI) scan: Voor aanvullende diagnostiek en typering van de laesies. Excisie met PA: Bij klinische of radiologische groei van een massa of het ontstaan van pijn van een bestaande of nieuwe laesie. Histologie is nodig voor differentiatie tussen enchondromen en chondrosarcomen, alsmede om de gradering te kunnen bepalen van het chondrosarcoom.

Therapie:
Er is geen curatieve behandeling, de therapie is gericht op symptomatische verlichting van de klachten en het blijven vervolgen van de patiënt in het kader van potentiele maligne ontaarding. Het vervolgen en de behandeling van ossale afwijkingen liggen op het terrein van de orthopedisch chirurg.




Auteur(s):
Sebastiaan Pronk. Coassistent, Maastricht UMC+, Maastricht.