Prurigo parasitaria is gedefinieerd als jeuk veroorzaakt door parasieten zoals schurftmijten, oogstmijten, vlooien, luizen, wandluizen, etcetera. Sommigen rekenen ook jeuk ten gevolge van steken van muggen en knijsjes (steekvliegjes) tot deze groep. Ook contact met rupsen kan hevige jeuk veroorzaken. Het klinisch beeld bij prurigo parasitaria is gelokaliseerde of gegeneraliseerde jeuk en acute prurigo papels. Acute prurigo papels bij kinderen (prurigo infantum, strophulus) kunnen ook een reactie op insektensteken zijn.



Jeuk (en urticaria) kan ook voorkomen als reactie op een infectie met tropische parasieten zoals cercariën dermatitis en diverse tropische worminfecties. Dit kan een lokale reactie zijn op parasieten die in de huid kunnen doordringen, zoals bij cercariën dermatitis en creeping eruption, maar het kan ook jeuk zijn veroorzaakt door een systemische eosinofilie veroorzaakt door de parasieten. Zie verder onder parasitaire infecties en onder worminfecties.



DD: Zie onder prurigo en pruritus.

Lokale therapeutica bij insektensteken:
Afkoelen is effectief. Het huismiddel azijn werkt vermoedelijk enigszins omdat een lichte brandende sensatie in de beetwond de jeukprikkel kan onderdrukken. Bij kwallenbeten voorkomt azijn mogelijk de afgifte van gif. Lokale antihistaminica zoals tripelennamine crème worden in het algemeen afgeraden wegens de kans op sensibilisatie, maar worden desondanks het meest gebruikt. Alternatieven zijn mentholhoudende crèmes, koelzalf, bufexamac crème- of zalf, 1-2% salicylzuur in een crème of zalf, of lokale anaesthetica (zie onder lokale antipruriginosa). Ook kan kortdurend (2-3 applicaties in de eerste 24 uur) een sterk lokaal corticosteroïd (klasse 2-3) worden toegepast. Eveneens werkzaam zijn orale analgetica zoals paracetamol, acetylsalicylzuur, of ibuprofen. Acetylsalicylzuurtabletten kunnen ook met water tot een papje worden vermalen en lokaal worden aangebracht.

Antiprurigineuse therapie:
R/ mentholpoeder, menthol crème.
R/ lokale corticosteroïden.
R/ antihistaminica oraal.
Zie verder onder antipruriginosa.

Antiparasitaire therapie:
Gericht op oorzaak, zie onder desbetreffend hoofdstuk.
Eventueel een verdelgingsbedrijf inschakelen.
Halsbandje met antiparasitica voor het huisdier, eventueel strooipoeders met antiparasitica; eventueel insekt-repellent (bijv. Autan).


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.