Psoriasis guttata (druppelvormige
psoriasis) is een acute uitbarsting van
psoriasis, in de vorm van kleine 1-10 mm grote papeltjes, vaak met een
schilferend oppervlak en soms met een duidelijke kaarsvet fenomeen. Het kan
de eerste manifestatie van psoriasis zijn. Het ontstaat meestal tussen 10 en
40 jaar. Een deel van de patiënten die een guttata psoriasis aanval hebben
gehad ontwikkelt later een chronische plaque type psoriasis (percentage niet
precies bekend).
![Psoriasis guttata (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Psoriasis guttata](../../../afbeeldingen/psoriasis-guttata-1z.jpg) |
![Psoriasis guttata (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Psoriasis guttata](../../../afbeeldingen/psoriasis-guttata-2z.jpg) |
![Psoriasis guttata (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Psoriasis guttata](../../../afbeeldingen/psoriasis-guttata-3z.jpg) |
psoriasis guttata |
psoriasis guttata |
psoriasis guttata |
Een psoriasis guttata kan uitgelokt worden door een
keelinfectie / luchtweg infectie met
groep A bèta-hemolytische streptokokken
(Streptococcus pyogenes). In de anamnese daarom vragen naar een periode van
verkoudheid en keelpijn (pharyngitis, tonsillitis, koorts, hoesten) in de
2-4 weken voorafgaand aan de eruptie. Blijkbaar is de streptokokken infectie
bij personen die een aanleg hebben om psoriasis gutatta te krijgen een
trigger voor het ontwikkelen van psoriasis. Het kan een
Köbner fenomeen
zijn, waarbij een streptokokken rash of koortsexantheem overgaat in
psoriasis. Een psoriasis guttata kan ook ontstaan door
geneesmiddelen
(NSAID's, bètablokkers, anti-malaria middelen e.a.). Het ontwikkelen van
psoriasis guttata is geassocieerd met HLA-BW17, HLA-B13 en HLA-CW6, en een
positieve
familie-anamnese voor psoriasis komt regelmatig voor.
Klinisch
beeld:Roze rode papeltjes, later schilferend en deels met
kaarsvetfenomeen, verspreid over het lichaam, met een voorkeur voor de romp
en proximale extremiteiten, maar het kan gegeneraliseerd voorkomen,
inclusief in het gelaat, oren en hoofdhuid. Andere symptomen zoals
nagelpsoriasis of gewrichtsklachten ontbreken. Handpalmen en voetzolen doen
meestal niet mee. Vaak jeukt het.
DD: geneesmiddelen reactie,
pityriasis rosea,
pityriasis lichenoides chronica en acuta (PLEVA), lues II, viraal
exantheem, lichen planus, cutaan T-cel lymfoom.
Diagnostiek:
Keelkweek op streptokokken, zonodig kweek van andere locaties (peri-anaal,
uit wondjes). Serologisch onderzoek:
AST (anti-streptolysine titer) en
anti-DNAse B. Op indicatie een biopt (bij twijfel, ter uitsluiting van
geneesmiddelenreactie en andere beelden).
Therapie:Een
expectatief beleid met alleen emollientia of lichte (klasse II) lokale
steroïden is een optie omdat het vaak vanzelf overgaat. In ernstiger
gevallen kan lichttherapie worden gestart, zonodig in combinatie met klasse
III-IV steroïden of calcipotriol / betamethason-dipropionaat. Soms is al
gestart met systemisch prednison onder verdenking toxicodermie: dit blijkt
ook te werken maar is niet de voorkeur bij psoriasis uit angst voor rebound
fenomeen na staken prednison. Het is niet helemaal zeker of het nuttig is om
antibiotica te starten bij psoriasis guttata. De studies die gedaan zijn
leveren op dat het niet is aangetoond dat elimineren van streptokokken met
antibiotica de prognose verbetert. Evidence-based medicine levert niet
altijd de antwoorden op, dat er geen bewijs is wil niet zeggen dat men het
niet zou moeten doen. De expert opinion (lokale consensus) op dit moment:
als een infectie met
Streptococcus pyogenes is aangetoond door middel van
kweek of verhoogde AST / anti-DNAse B, dan antibiotisch behandelen gedurende
minimaal 10 dagen. Bij recidiverende psoriasis guttata en vergrote tonsillen
/ tonsillitis kan het helpen deze te verwijderen (tonsillectomie).
R/ lichttherapie met UVB-TL01.
R/ lokale steroïden klassen 2-4.
R/
Calcipotriol / betamethason
gel.
R/
Silkis (calcitriol) of calcipotriol.
R/ antihistaminica kunnen helpen
tegen de jeuk.
Bij aangetoonde streptokokken infectie (in kweek of
verhoogde AST / anti-DNAse B) 10 dagen behandelen met:
R/ Broxil
(feneticilline) 3 dd 500 mg gedurende 10 dagen.
R/ Klacid
(claritromycine) 500 SR 1 dd gedurende 10 dagen.
R/ erytromycine 3-4 dd
500 mg gedurende 10 dagen (alternatief bij zwangerschap, allergie).
Referenties
1. |
Owen CM, Chalmers RJ, O'Sullivan T, et al.
Antistreptococcal interventions for guttate and chronic plaque psoriasis.
Cochrane Database Syst Rev 2000;CD001976. |
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.