Torsades de pointes (het omdraaien van de toppen) is een Franse term voor een ECG afwijking waarbij een ventriculaire tachycardie ontstaat met abnormaal gevormde (polymorfe) QRS complexen die zowel naar boven als beneden de iso-elektrische lijn uitschieten. Het is een gevaarlijke ritmestoornis die indien niet herkend en verkeerd behandeld, fataal kan aflopen.

Binnen de dermatologie kan deze ritmestoornis optreden als bijwerking van een aantal geneesmiddelen die voor dermatologische indicaties worden voorgeschreven, zoals antihistaminica (Triludan is daarom van de markt gehaald), Pentostam en Neoral (ciclosporine) via hypomagnesiëmie.

Torsades de pointes is goed te onderscheiden van gewone ventriculaire tachycardie waarbij de QRS complexen monomorf zijn, maar er bestaan andere vormen van ventriculaire tachycardie die er erg op lijken. Het onderscheid kan gemaakt worden door te kijken naar eerdere ECG's, torsades de pointes wordt namelijk altijd voorafgegaan door verlenging van het QT interval. Voor het QT interval (gecorrigeerd voor hartritme, QTc-interval) bestaan normaalwaarden, globaal is rond de 400 ms normaal. Een QTc > 450 ms (mannen) of > 460 ms (vrouwen) wordt beschouwd als een voorbode van mogelijke problemen. Verlenging van het QT-interval kan ontstaan door erfelijke aanleg, maar vooral door diverse geneesmiddelen, o.a. cardiale medicatie tegen ritmestoornissen, tricyclische antidepressiva, fenothiazine, diuretica, antibiotica (erytromycine, clindamycine, pentamidine, co-trimoxazol) en door elektrolytstoornissen zoals hypomagnesiëmie, hypocalciëmie en hypokaliëmie.

Therapie:
Stoppen van de verdachte medicatie. Bij erfelijke vormen worden bètablokkers voorgeschreven. Bij daadwerkelijk ontstaan van torsades de pointes is defibrillatie vaak nodig. Bij hypomagnesiëmie dit snel suppleren IV (maar niet meer dan 1.5 ml per minuut van de 10% oplossing). Verder worden door de cardioloog anti-arrythmica voorgeschreven zoals lidocaïne of Cordarone (amiodaron).


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.