Dit schema wordt gehanteerd bij patiënten met veneuze ulcera die voor langere
tijd bedrust hebben gehouden, en waarbij de wond genezen is, of voldoende genezende
om te kunnen starten met mobiliseren.
Er wordt een langzaam opbouwend
mobilisatie schema gebruikt, waarbij de patiënt kan wennen aan het weer uit
bed komen en gaan lopen, en waarbij geobserveerd kan worden of de wond dicht
blijft bij het opnieuw blootstellen aan hydrostatische druk en de mechanische
belasting van het compressieverband dat wordt aangebracht.
Het
standaard schema is:dag 1 3 x 5 minuten lopen
dag 2 3 x 10 minuten
lopen
dag 3 3 x 15 minuten lopen
dag 4 Op geleide van de resultaten verder
uitbreiden; fraxiparine kan gestopt worden.
Zodra de patiënt mag beginnen
met mobiliseren, moet een compressieverband worden aangelegd. De standaard is
een niet-elastisch compressieverband, in overleg met de arts kan gekozen worden
voor een andere vorm van compressieverband, zoals dubbele Tubigrip of een UlcerTec
kous, of een elastisch verband (o.a. ProGuide, Dauerbinde, PanElast), of een
zinklijmverband.
Het compressieverband altijd aanbrengen in bed, voordat
met lopen begonnen wordt.
Het verband kan na de eerste minuten lopen
blijven zitten tot de volgende ochtend. Tijdens de ochtend visite wordt het
been uitgepakt en wordt de wond geïnspecteerd.
Stilstaan en stilzitten
met de benen naar beneden moet vermeden worden omdat dat oedeemvorming in de
hand werkt. Tijdens lopen wordt door de kuitspierpomp functie, ondersteund door
de uitwendige druk van het compressieverband de veneuze terugstroom naar het
hart bevorderd. Zittende patiënten kunnen het best de benen op een stoel of
voetenbankje leggen, horizontaal.
Elastische verbanden worden doorgaans
's nachts uitgedaan, omdat dat prettiger slaapt en uit angst voor het dichtknijpen
van vaten door de druk van het elastisch verband. De oude strikte regel dat
elastische verbanden en kousen altijd uit moeten 's nachts is achterhaald. In
Engeland en Amerika wordt al decennia lang elastisch gezwachteld, en ook de
'four layer bandage' en 'ProGuide' systemen van Smith&Nephew, die gewoon
de hele week aanblijven, bevatten elastische verbandlagen. Wel behoort uit voorzorg
altijd bekeken te worden of de arteriële aanvoer voldoende is. De
enkel-arm index behoort 0.8 of hoger
te zijn.
Het mobilisatieschema is een beetje achterhaald omdat het
langdurig opnemen van en langdurig bedrust geven aan patiënten met een open
been niet meer zo vaak voorkomt. Het is nog steeds mogelijk en soms nodig om
een huidtransplantatie uit te voeren tijdens een klinische opname, maar door
de beddentekorten en gewijzigde inzichten duren deze opnames korter: de voorbereiding
van de wond (meestal met EUSOL-paraffine) kan ook thuis gebeuren en de patiënten
gaan sneller na het uitpakken naar huis. De resultaten zijn wat slechter dan
vroeger met de langere opnames maar langdurige bedrust op hoge leeftijd is niet
goed voor de spierkracht en de mobiliteit. Een korte opname voor de duur van
de ingroei van de transplantaten (5 dagen) is wel veel effectiever dan een poliklinische
transplantatie. Poliklinisch slaan de biopten minder goed aan omdat het thuis
toch niet lukt om voldoende rust te nemen.
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.