De term
fragrance staat voor elke natuurlijke of synthetische stof
(of stoffen) die uitsluitend bedoeld is (of zijn) om het produkt een geur te
verlenen. Natuurlijke geurstoffen zijn meestal van botanische origine en
kunnen vele honderden chemische stoffen bevatten zoals balsems, essentiële
oliën en kruiden zoals kaneel, kruidnagel, vanille en komijn. Meer dan 90%
van alle gebruikte geurstoffen is synthetisch (zoals bv.
cyclopentadecanolide, 4-(4-hydroxy-4-methylpentyl)-3-cyclohexene
carboxaldehyde (Lyral) en ethylene brassylate).
In cosmetica worden,
vaak complexe, mengsels van enkele tientallen geurstoffen toegepast.
Feitelijk 'alles waar een luchtje aanzit' kan (maar hoeft niet) tot eczeem
leiden bij iemand met een fragrance-allergie: van parfum/eau de toilette,
via dag/nachtcrèmes, mondhygiëneprodukten,snoep, frisdranken, geparfumeerd
toiletpapier en afwasmiddelen, tot kleding, verf, rubber en insecticiden.
Geurstoffen (fragrances) vormen het belangrijkste allergeen in cosmetica. In
het algemeen zullen geurstoffen in 'stay on' cosmetica meer huidproblemen
veroorzaken dan in 'rinse off' producten zoals shampoo en doucheschuim. Maar
ook in medische producten kunnen fragrances gebruikt worden, bv. Nizoral
hoofdgel, Clearasil, Benzac gel.
Parfumgrondstoffen kunnen op basis van
hun toegestaan gebruik worden onderverdeeld in verboden parfumcomponenten
(Annex II), gelimiteerde parfumgrondstoffen (Annex III) en vrij toegestane
parfumgrondstoffen. Een voorbeeld van een nu verboden parfum grondstof is
Musk
Ambrette, onderdeel van parfum Chanel nr 46. De gelimiteerde
parfumgrondstoffen mogen wel worden gebruikt, maar er moet op de verpakking
worden vermeld dat het er in zit, en in welke concentratie.
De
volgende 26 fragrances staan op de gelimiteerde parfumgrondstoffen lijst (Annex
III):
Enkele voorbeelden van stoffen
die niet in de Annex III opgenomen zijn maar waarvan wel contactallergische
reacties gemeld zijn:
Cedarwood
oil,
Santalum album (sandalwood oil), Bisabolol (kamille-olie), de
lichen
acid mix (met als bestanddelen
Atranorin,
Evernic acid
en
Usnic acid),
Geranium maculata (geraniumolie),
Egyptische jasmijn absoluut,
synthetische jasmijn,
juniper tar,
amandelolie,
Lavendula officinalis (lavendelolie),
citroenolie,
menthol,
Mentha
piperita (pepermuntolie), de
Musk mix (met als bestanddelen
Musk
ambrette (Annex II),
Musk ketone,
Musk moskene,
Musk
tibetine, en
Musk xylene),
orange oil,
alpha-pinene,
rozenolie, en
Cananga
odorata (ylang-ylang olie). Daarnaast zijn er nog vele honderden andere
geurstoffen, die elk op zich potentiëel de oorzaak kunnen zijn van de
contactallergische reactie. Voor een goed en recent overzicht van
allergische reacties op parfumgrondstoffen zie het artikel van de Groot AC
(Ned Tijdschr Dermatol Venereol 2010;20:335-344.
PDF)
Het allergologisch onderzoek op een
geurstoffenallergieIdealiter wordt allergologisch onderzoek verricht met
de afzonderlijke bestanddelen van het product. In het geval van geurstoffen
is dat echter vrijwel onmogelijk: gewoonlijk is de exacte inhoud van de
geurstof alleen bekend bij het parfumhuis en niet bij de fabrikant van het
cosmeticum. Via gaschromatografisch onderzoek kan meer inzicht verkregen
worden in de in het product gebruikte geurstoffen, maar uit het oogpunt van
kostenbeheersing is het vrijwel onmogelijk om bij een patiënt met een
mogelijke geurstofallergie zo ver te gaan dat alle individuele geurstoffen
bij het plakproefonderzoek worden betrokken. Bovendien heeft een dergelijke
nauwkeurigheid geen zin omdat de afzonderlijke geurstoffen niet op de
verpakking van cosmetica vermeld staan en ook niet bij de fabrikant van het
cosmeticum bekend zullen zijn.
Het allergologisch onderzoek beperkt
zich dan ook tot een screening met voornamelijk de
fragrance-mix en
fragrance-mix II in de
Europese routinereeks, en met
Perubalsem.
De
fragrance-mix bestaat uit:
-
Amylcinnamaldehyde-
Cinnamic
aldehyde-
Cinnamic
alcohol-
Eugenol-
Isoeugenol
-
Geraniol
-
Hydroxycitronellal-
Oakmoss
absoluteDe
fragrance-mix II bestaat uit:
-
alpha-Hexyl cinnamaldehyde-
Citral
-
Citronellol
-
Farnesol
-
Coumarin
-
HydroxymethylpentylcyclohexenecarboxaldehydeOndanks dat niet
alle geurstoffen in de fragrance-mixen opgenomen zijn blijken de mixen wel
goed te correleren met een contactallergie voor geurstoffen in het algemeen.
Bij testen met de afzonderlijke componenten van de fragrance-mix blijken
vooral cinnamic alcohol, oak moss en cinnamic aldehyde verantwoordelijk te
zijn voor de reacties.
Perubalsem (INCI-benaming Myroxylon Pereirae) bevat voor 30 tot 40%
veelal onbekende complexe aromatische harsen, naast stoffen als cinnamic
acid,
cinnamic alcohol,
cinnamic
aldehyde,
vanillin, benzyl acetate,
benzyl
alcohol,
eugenol,
isoeugenol, benzyl benzoate,
benzyl
cinnamate,
benzoic acid,
coniferyl benzoate, methyl cinnamate, farnesol,
styracine, en
nerolidol.
Ook in de cosmetica-screeningsreeks zijn enkele geurstoffen opgenomen:
-
vanille
-
citroengrasolie (Cymbopogan schoenanthus)-
tolubalsem-
benzyl
alcoholVanwege het niet beschikbaar zijn van de meeste
individuele geurstoffen voor allergologisch onderzoek wordt de
ROAT
gebruikt om een contactallergie voor het totale product aan te tonen.
Geurstoffen (fragrance)-vrij als claim op cosmeticaEen
fragrance-vrij product behoort te betekenen dat het cosmeticum geen
fragrance of geur-maskerend ingrediënt bevat, waardoor het toepasbaar wordt
voor mensen met een geurstoffen-allergie. In de praktijk blijkt dat echter
niet altijd op te gaan, bijvoorbeeld, 'Dove Sensitive Skin Fragrance-free
Cleansing Bar' bevat bijvoorbeeld sweet almond oil, rosewood oil, cedarwood
oil en rose oil en 'Cetaphil Moisturizing Cream and Lotion' bevat benzyl
alcohol. Echt geurstoffen-vrije producten ruiken onaangenaam.
Verscheidene geurstoffen blijken een dubbele werking te bezitten,
bijvoorbeeld als conserveringsmiddel of moisturizer. Een fabrikant kan dan
de werking als geurstof achterwege laten, maar echt fragrance-free is het
product dan natuurlijk niet meer. Helaas laat de definitie van een geurstof
(een stof die uitsluitend aan een product wordt toegevoegd om het een geur
te geven) deze praktijk toe. Een grote hindernis blijft het ontbreken van
een nauwkeurige opgave van de afzondelijke geurstoffen in een product.
Alleen met een complete vermelding van alle geurstofcomponenten is de
constructie van een fragrance-vrij product onnodig. Immers, alleen de
geurstof waar men allergisch voor is hoef je te vermijden.
Referenties
| 1. |
de Groot AC. Contactallergie voor parfumgrondstoffen.
Ned Tijdschr Dermatol Venereol 2010;20:335-344.
PDF |
| 2. |
Schnuch A, Uter W, Geier J, Lessmann H, Frosch PJ (July
2007). Sensitization to 26 fragrances to be labelled according to current
European regulation. Results of the IVDK and review of the literature.
Contact Dermatitis 57: 1-10. |
| 3. |
Larsen WG, et al. Fragrance contact
dermatitis: a worldwide multicenter investigation (part I). Am J
Contact Dermatitis 1996;77-83 |
| 4. |
de Groot AC, Frosch PJ. Adverse reactions
to fragrances. Contact Dermatitis 1997;36:57-86. |
Auteur(s):dr. M.M.H. Meinardi. Dermatoloog,
Maurits kliniek, Den Haag.
ICD10:
n.v.t.