Klinisch beeld:
Bij contact eczeem voor componenten van schoeisel is het eczeem symmetrisch aanwezig, aan beide voeten. Het is vooral zichtbaar bovenop de voet, waar de huid dunner is. Het kan ook plantair voorkomen (denk aan rubber allergie voor de zool) of precies overeenkomen met leren bandjes (chroom alleregie) of metalen gespen of ritsen van laarzen (nikkel allergie). Vaak is het in de zomer erger, omdat allergenen door zwetende voeten dan makkelijker vrijkomen.

Oorzaken:
De reactie kan worden veroorzaakt door een type IV allergie op verschillende componenten die tijdens het maken van schoenen worden gebruikt:
- chroomverbindingen en thiocyanomethylthio-benzo-thiazole (TCMTB) die worden gebruikt tijdens het looien van leer.
- componenten van rubber en plastics:
   - mercaptobenzothiazole (MBT), tetramethylthiuram-disulfide (TMTD), diphenylguanidine (DPG) en colofonium
- toevoegingen die gebruikt worden tijdens de rubber fabricage: diaminodifenylmethane, carbamaten en PPD derivaten.
- lijmen die gebruikt worden om de zool vast te zetten:
   - neopreen, waarin para-tert-butylphenol-formaldehydehars, dodecylmercaptan en polyurethaan.
   - harsen op basis van rubber en colofonium, polyurethaan, polyester, acrylaat, polyvinylacetaat, cellulose en epoxyhars.
- kunsttoffen en kunststof leer-coatings (polyurethaan, polyvinylchloride (PVC)).
- kleurstoffen (leer verf en kunststofverf en coatings).
- andere bestanddelen zoals metalen gespen of ritssluitingen (nikkel-allergie)

Contactallergologisch onderzoek:
Voor het onderzoek naar een schoenenreeks wordt gebruik gemaakt van de Europese standaardreeks en de schoenenreeks. Belangrijke allergenen zijn:

- p-tert-butylphenolformaldehyde hars (in lijm en in leer om het meer rekbaar en klopbaar te maken)
- chromaat (looistof)
- kleurstoffen

(NB: schraapsel van het leer plakken is in het algemeen dubieus)

Hoe te handelen in geval van een allergie op schoenmateriaal?

1.	Las liefst een periode in waarin géén schoenen (of hooguit klompen) gedragen worden. Pas dan kan enige zekerheid verkregen worden of de uitgave voor allergeenvrij schoeisel verantwoord is.
2.	Geef de patiënt een brief mee waarin de gevonden positieve patches vermeld worden.
3.	De patiënt dient eerst contact op te nemen met zijn ziektenkostenverzekeraar om te vragen of de kosten (gedeeltelijk) vergoed worden.
4.	De patiënt gaat met zijn brief vervolgens naar een gespecialiseerde schoenenwinkel.
5.	Patient declareert de rekening van de schoenen bij de zorgverzekeraar.
6.	Vervolgens wordt een controle-afspraak gemaakt ter evaluatie van het effect van de 'allergeen-vrije' schoenen.

Bij kaliumdichromaat-allergie kan als alternatief gebruik gemaakt worden van leer wat plantaardig gelooid is met plantaardig tannine (waarvoor trouwens ook contactallergieën beschreven zijn). Plantaardig gelooid leer kan door transpiratie vlekken gaan vertonen.


Auteur(s):
dr. M.M.H. Meinardi. Dermatoloog, Maurits kliniek, Den Haag.