Mogelijke reactietypen: Bijwerkingen op intraveneus gammaglobuline komen weinig voor en worden verdeeld in 3 groepen:

•	onmiddelijke optredende reacties (tijdens de infusie)
	- type I (IgE-gemedieerde) allergische reactie
	- pseudo-allergische reactie: op een anafylaxie lijkend reactiepatroon 30-60 min. na begin van de intraveneuze toediening als gevolg van direkte histaminerelease. Deze reactie treedt m.n. op in patiënten met een hypoglobulinaemie of agammaglobulinaemie
•	delayed adverse effects (those that occur hours to days after initiation of the infusion)
	- type III circulerende immuuncomplexen. 3 dagen na het infuus kunnen optreden misselijkheid, diarree, buikpijn, koorts met koude rillingen, gewrichtsontsteking
	- type IV cellulaire reactie op onderdelen van het oplosmiddel (conserveringsmiddel thiomersal). In 1-2 dagen kunnen ontstaan klachten als koorts, een gegeneraliseerd erytheem, oedeem van de oogleden
	- renal, pulmonary, dermatological adverse effects, hyperviscosity, aseptic meningitis, arthritis, cerebral infarction, hemolysis and leucopenia);
•	late adverse effects (e.g. transmission of infectious agents).

Onderzoek: Gezien het risico op ernstige reacties bij patiënten met antilichamen tegen IgA wordt een onderzoek hierop geadviseerd.
Adviezen: Relatieve contraindicaties zijn recente vaccinaties (mazelen-, bof- en varicella-vaccinaties worden verzwakt door de gamma-globuline behandeling) en overgevoeligheid voor bloedprodukten. Er zijn geen schadelijke effecten bekend op de foetus. Bij mensen met klachten als hoofdpijn en spierpijn infuussnelheid verlagen van 4 naar 2 ml/min. Zo nodig andere batch of ander merk proberen. Bij mensen die een pseudo-allergische reactie hebben doorgemaakt gelden de volgende suggesties: voldoende tevoren antihistaminicum-scherm starten. Een meta-analyse bij toedienen van radiocontrast middelen (Wittbrodt & Spinler. Ann. Pharmacotherapy 1994; 28:236-41) komt tot de conclusie dat difenhydramine (antihistaminicum) 50 mg i.m./p.o. 1 uur tevoren, in combinatie met prednison 50 mg p.o. 13, 7 en 1 uur tevoren het beste schema is, al dan niet gecombineerd met cimetidine en/of efedrine. (zie ook Greenberger et al. Arch Int Med 1985;145:2197-2200). Difenhydramine kan vervangen worden door clemastine 2 mg i.v. kort voor de procedure (is zelfs sterker) en cimetidine door ranitidine (50 mg i.v.). infuus met gamma-globuline extreem langzaam laten inlopen en (daardoor) verdelen over twee of meer dagen monitoren van bloeddruk, hartritme, huidafwijkingen, subjectieve belevingen.


Referenties

1.	Hachimi-Idrissi S, de Schepper J, de Waele M, et al. Type III allergic reaction after infusion of immunoglobulins. Lancet 1990;336:55  Hunt AF, Reed MI. Anti-IgA screening and the use of IVIG. Lancet 1990;336:1197.
2.	Mackenzie DL, Vlahcevic ZR. Adverse reaction to gamma globulin due to hypersensitivity to thimerosal. N Engl J Med 1974;290:749.
3.	McCluskey DR, Boyd NAM. Anafylaxis with intravenous gammaglobulin. Lancet 1990;336:874.
4.	Nydegger UE. Sturzenegger M. Adverse effects of intravenous immunoglobulin therapy. Drug Safety 1999;1(3)171-185.

Auteur(s):
dr. M.M.H. Meinardi. Dermatoloog, Maurits kliniek, Den Haag.