ACNE VULGARIS (JEUGDPUISTJES) |
|
WAT IS ACNE VULGARIS ?
Acne vulgaris, kortweg
acne genoemd, is de medische term voor
jeugdpuistjes. Vrijwel iedereen krijgt in de
puberteit acne. Bij de één zijn het enkele
puistjes, bij de ander is het een uitgebreide
huidaandoening die veel psychische problemen kan
geven en het plezier in het dagelijks leven kan
vergallen. Acne kan soms ook na de puberteit
blijven bestaan of pas op volwassen leeftijd
beginnen.
HOE ONTSTAAT ACNE
VULGARIS ?
Acne berust op een ontsteking van de huid rondom
de talgklieren (talgklierfollikels). Bij het
ontstaan van acne spelen verschillende factoren
een rol. In de meeste gevallen begint acne in de
puberteit, wanneer de huid onder invloed van
hormonen allerlei veranderingen ondergaat.
De talgklieren in het gezicht, op de rug en de
borst worden groter en produceren meer huidsmeer
of talg. Indien er teveel talg wordt
afgescheiden, kan de talg zich ophopen en kan de
uitvoergang van de talgklier verstopt raken.
Deze talgophopingen worden mee-eters of
comedonen genoemd. Er zijn oppervlakkige, open
mee-eters (zwarte comedonen) en meer onderhuids
gelegen, gesloten mee-eters (witte comedonen).
De talgophoping wordt nog versterkt door
toegenomen verhoorning van de afvoergang van de
talgklier, waardoor deze nauwer wordt. In de
talgklieren bevinden zich bacteriën, die de talg
omzetten in vetzuren. Door de opgehoopte talg en
de irriterende vrije vetzuren zet de verstopte
follikel steeds verder uit en scheurt
uiteindelijk open. De irriterende stoffen komen
in de aangrenzende huid terecht en veroorzaken
een ontsteking. Hierdoor ontstaan pukkels en
puistjes.
Sommige vormen van acne
ontstaan door uitwendige factoren. Meestal gaat
het dan om contact met stoffen die een
verstopping van de talgklier veroorzaken, zoals
sommige cosmetica. Verder moet gedacht worden
aan oliehoudende of chemische producten in
bepaalde beroepen en industrieën. Ook
mechanische factoren (druk en wrijven) kunnen
een bestaande acne verergeren. Voorbeelden
hiervan zijn acne onder de kinrand van een helm
en op het voorhoofd onder een voorhoofdsband.
Tenslotte zijn er nog verschillende
geneesmiddelen die aanleiding kunnen geven tot
het ontstaan of verergeren van acne,
bijvoorbeeld prednison en middelen tegen
tuberculose en epilepsie.
ACNE
HEEFT NIETS TE MAKEN MET:
Het eten van
verkeerd voedsel Omdat acne vaak gepaard gaat
met een vette huid, wordt nogal eens gedacht dat
vet voedsel het ontstaan van acne bevordert.
Vooral varkensvlees, chocola en patat worden als
de boosdoeners beschouwd. Het is nooit gelukt
dit verband in wetenschappelijk onderzoek aan te
tonen. Ook voedselallergie speelt bij acne geen
rol.
Een vitaminetekort Het heeft dan
ook geen zin vitaminepreparaten tegen acne te
slikken.
Slechte hygiëne Ook dit is
een fabel. Hygiëne houdt geen verband met acne.
Overmatig wassen met water en zeep heeft geen
zin en kan zelfs schadelijk zijn voor de huid.
Infecties Acne is geen infectieziekte en
wordt dus nooit van de ene mens op de andere
overgedragen.
Transpiratie
Talgvorming en transpiratie hebben niets met
elkaar te maken. Sterk transpireren heeft geen
invloed op de ernst van acne.
Spanningen
of stress Eerder is het omgekeerde het geval:
een ernstige acne kan aanzienlijke psychische
spanning oproepen (minderwaardigheidsgevoel).
WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN ?
Acne vulgaris wordt gekenmerkt door de
aanwezigheid van mee-eters (comedonen), rode
pukkels (papels) en puistjes (pustels). Als er
een hevige ontsteking is, ontstaan onderhuidse
ontstekingen die na genezing lelijke littekens
kunnen achterlaten. Het uitknijpen van puistjes
of krabben werkt ontstekingen in de hand.
|
|
|
acne vulgaris |
acne vulgaris |
acne
conglobata |
BIJZONDERE
VORMEN VAN ACNE
Behalve acne vulgaris,
hetgeen betekent "gewone" (meest voorkomende
vorm van) acne, zijn er nog enkele vormen van
acne met een ander beeld of een ander beloop.
Acne conglobata. Acne conglobata is een
ernstige vorm, die voornamelijk bij mannen
voorkomt en vaak lang na het twintigste jaar
blijft bestaan. De ontstekingen verlopen veel
heviger dan bij de gewone acne (acne vulgaris).
De schouders, de rug en de borst zijn in het
algemeen erger aangedaan dan het gezicht.
Kenmerkend zijn de dubbelcomedonen, grote
onderhuidse knobbels en abcessen (met pus
gevulde holtes), die uiteindelijk genezen met
achterlating van ontsierende littekens.
Acne ectopica (hidradenitis suppurativa). Dit is
een variant van acne op ongewone plaatsen, zoals
de oksels, de liezen en op de billen. Het kan
zeer ernstig zijn. De steeds terugkerende
ontstekingen en abcessen kunnen de patiënt veel
ongemak bezorgen. Deze vorm van acne komt
meestal voor na het 20e levensjaar, met name bij
rokers. Zie verder onder
hidradenitis suppurativa.
Acne
excoriée. Sommige mensen met acne, veelal
jonge vrouwen met geringe acne, kunnen zo
geobsedeerd raken door de huidaandoening, dat
iedere pukkel wordt opengekrabd of uitgeknepen.
Daardoor wordt de ontsteking alleen maar erger
en ontstaat littekenvorming (acne excoriée).
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
Acne is in het algemeen gemakkelijk te
herkennen, zodat de diagnose gewoonlijk kan
worden gesteld op grond van de zichtbare
afwijkingen. Aanvullend onderzoek is vrijwel
nooit nodig. Acne wordt vaak op basis van het
aantal pukkels en puistjes en de uitgebreidheid
beoordeeld als mild, matig of ernstig. De
aanwezigheid van littekens speelt mee in het
beoordelen van de ernst van de acne.
WAT IS DE BESTE BEHANDELING ?
Hoewel de
behandelingsmogelijkheden voor acne de laatste
jaren enorm zijn toegenomen, blijft acne een
aandoening met een chronisch karakter. Acne is
niet van de ene op de andere dag verdwenen.
Zelfs de lichtere vormen van acne vereisen vaak
langdurige aandacht. Acne kan niet altijd worden
genezen. Wel lukt het meestal ervoor te zorgen
dat de acne "rustig" wordt en zo blijft totdat
het uiteindelijk vanzelf overgaat.
Een
standaardbehandeling voor acne bestaat niet.
Wanneer de ontstekingsverschijnselen op de
voorgrond staan is de behandeling anders dan
wanneer het vooral om mee-eters gaat. De
ernst van de aandoening, de klachten, het
optreden van littekenvorming, maar ook leeftijd
en geslacht, bepalen met welk anti-acne middel
zal worden gestart. Bij de behandeling heeft
men de keuze uit diverse middelen die op
verschillende manieren werken:
Middelen
die de versterkte verhoorning van de afvoergang
tegengaan Hiertoe behoren benzoylperoxide,
tretinoïne en adapaleen. Zij worden toegepast in
een crème, gel of lotion. Deze middelen zorgen
ervoor dat de huid afschilfert, zodat de talg
gemakkelijk naar buiten kan. Het ontstaan van
mee-eters wordt hierdoor tegengegaan. Daarnaast
remt benzoylperoxide ook in geringe mate de
bacteriegroei. Bij lichte vormen van acne kan
met benzoylperoxide, tretinoïne of adapaleen
eenmaal per dag worden volstaan. Een bezwaar
van benzoylperoxide, tretinoïne en adapaleen is
dat deze stoffen de huid in het begin van de
behandeling dikwijls irriteren. Zo nodig kan
daarom de sterkte worden verlaagd of kan het
middel om de dag worden aangebracht.
Middelen die de groei van bacteriën tegengaan
Behalve het reeds genoemde benzoylperoxide zijn
het vooral antibiotica die de groei van
bacteriën tegengaan. Zij kunnen zowel uitwendig
als inwendig worden toegepast, vaak in
combinatie met tretinoïne, adapaleen of
benzoylperoxide. Antibiotica worden meestal
gebruikt voor de matige tot ernstige acne. De
antibiotica die het meest inwendig worden
gebruikt zijn doxycycline en minocycline. Indien
voor een dergelijke behandeling gekozen wordt,
dient het antibioticum langere tijd (3 tot
maximaal 6 maanden) gegeven te worden.
Antibiotica die uitwendig in een gel of lotion
worden toegepast zijn erytromycine en
clindamycine.
Middelen die de ontsteking
remmen Sommige antibiotica, waaronder de
eerdergenoemde doxycycline en minocycline,
hebben tevens een ontstekingsremmende werking.
Middelen die de talgvorming verminderen
Van “de pil" is allang bekend dat deze de
talgvorming kan beïnvloeden. Er zijn
anticonceptiepillen op de markt die een gunstig
effect hebben op acne. Dit is aanbevolen voor
vrouwen die naast de acnebehandeling ook een
anticonceptiepil willen gebruiken. Een ander
middel dat de talgproductie onderdrukt is
isotretinoïne. Dit geneesmiddel bevat een stof
die verwant is aan vitamine A. Het is een zeer
effectief middel voor inwendig gebruik. Naast
onderdrukking van de talgproductie heeft
isotretinoïne een remmend effect op de abnormale
verhoorning in de afvoergang van de talgklier en
onderdrukt het de ontstekingsreactie. Het wordt
uitsluitend voorgeschreven bij ernstige vormen
van acne, die onvoldoende reageren op andere
middelen. De meest voorkomende bijwerking is
uitdroging van de lippen, het neusslijmvlies, de
ogen en de huid. Soms kunnen leverenzymen en
vetten in het bloed stijgen tijdens de
behandeling. Daarom is bloedonderzoek nodig.
Isotretinoïne heeft ernstige risico's bij
gebruik tijdens de zwangerschap. Als gevolg
hiervan kunnen ernstige aangeboren afwijkingen
ontstaan. Om die reden moet een eventuele
zwangerschap worden uitgesloten voordat de
behandeling kan beginnen. Tevens moeten vrouwen
in de vruchtbare levensfase extra maatregelen
nemen om zwangerschap te voorkomen tijdens de
behandeling en tot een maand na staken van de
behandeling. De voor- en nadelen van deze
behandeling dienen zorgvuldig tegen elkaar te
worden afgewogen.
Psychotherapie Als
de puistjes het dagelijkse leven dusdanig
vergallen, dat nergens anders meer aan gedacht
kan worden en sombere gevoelens overheersen, kan
psychotherapie een zinvolle bijdrage leveren.
Gedragstherapie kan helpen om verlost te worden
van de drang om steeds aan ieder pukkeltje te
zitten, waardoor acne immers verergert of in
stand wordt gehouden.
WAT KUNT U
ZELF NOG DOEN ?
De ultraviolette stralen
in zonlicht kunnen tijdelijk een gunstige
invloed hebben op acne. Een te intensieve
blootstelling aan zonlicht of aan kunstmatige
UV-bronnen wordt ontraden in verband met het
risico op huidkanker. Overdaad schaadt! Het is
belangrijk zich te realiseren dat sommige
behandelingen die de dokter heeft voorgeschreven
tegen acne (zoals isotretinoïne en bepaalde
antibiotica) de huid als het ware extra gevoelig
maken voor zonlicht.
De behandeling van
acne heeft altijd even tijd nodig om effect te
sorteren. Veelal duurt het minstens 1 tot 3
maanden voordat een bevredigend resultaat is
bereikt.
De meeste patiënten met acne
hebben last van verhoogde talgproductie. Dit kan
tot uitdrukking komen in een vettig glimmend
gezicht. Door de huid vooraf te reinigen kunt u
het teveel aan talg weghalen. Overmatig wassen
met water en zeep heeft geen zin en kan zelfs
schadelijk zijn voor de huid. Geadviseerd wordt
de huid dagelijks te wassen met lauw water,
zonder te schuren of te scrubben. Het zelf
uitknijpen of scrubben van mee-eters, pukkels en
puistjes kan leiden tot littekens en verergering
van de pukkels en is dan ook af te raden.
Tijdens de behandeling kan een droge huid
ontstaan. Een hydraterende crème kan daarbij
soms uitkomst bieden, maar pas wel op dat deze
crème niet te vet is, waardoor weer puistjes
kunnen ontstaan.
De ultraviolette
stralen in zonlicht kunnen tijdelijk een
gunstige invloed hebben op acne. Een te
intensieve blootstelling aan zonlicht of aan
kunstmatige UV-bronnen wordt ontraden in verband
met het risico op huidkanker. Overdaad schaadt!
Het is belangrijk zich te realiseren dat sommige
behandelingen die de dokter heeft voorgeschreven
tegen acne (zoals isotretinoïne en bepaalde
antibiotica) de huid als het ware extra gevoelig
maken voor zonlicht.
Tenslotte is het
verstandig niet steeds van het ene op het andere
geneesmiddel over te schakelen. Als een bepaald
middel niet afdoende helpt, is het vaak beter
een ander middel aan de behandeling toe te
voegen. Omdat bij het ontstaan van acne meerdere
factoren samen een rol spelen zal meestal een
combinatiebehandeling nodig zijn, zodat de
aandoening op meerdere fronten tegelijk wordt
bestreden.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
Acne is een onschuldige
aandoening, die meestal na enkele jaren vanzelf
verdwijnt. Levenslange littekens kunnen door
bovengenoemde behandelingen grotendeels worden
voorkomen. Meestal verdwijnt acne voor het
vijfentwintigste jaar, maar soms blijft de
aandoening bestaan tot op oudere leeftijd.
|