| DERMATITIS
HERPETIFORMIS |
 |
WAT IS DERMATITIS HERPETIFORMIS
?
Dermatitis herpetiformis
is een hevig jeukende
huidafwijking waarbij blaasjes en bultjes ontstaan
die vaak in groepjes op de ellebogen of op de knieën
zitten. Het kan samen voorkomen met de darmziekte
coeliakie (gluten-allergie).
Door een glutenvrij dieet te volgen verbeteren zowel
de huidafwijkingen als de darmklachten. Dermatitis
herpetiformis wordt ook wel de ziekte
van Duhring genoemd, naar de arts
die het voor het eerst beschreven heeft. Dermatitis
betekent ontstoken huid, en herpetiformis
betekent dat het lijkt op herpes (vanwege de groepjes
van blaasjes die kunnen ontstaan).
 |
 |
 |
|
dermatitis herpetiformis |
dermatitis herpetiformis |
dermatitis herpetiformis |
 |
 |
 |
|
dermatitis herpetiformis |
dermatitis herpetiformis |
dermatitis herpetiformis |
HOE ZIET DERMATITIS HERPETIFORMIS
ER UIT ?
In het klassieke geval
ziet men groepjes van heldere blaasjes en rode bultjes
en vlekken op de onderarmen bij de ellebogen, of
op de knieën. Het kan ook op de schouders zitten,
laag op de rug, op de billen of op de hoofdhuid.
Omdat het hevig jeukt worden de plekken vaak kapotgekrabt
en ontstaan wondjes, korstjes en opengekrabte jeukbulten.
Hierdoor zijn er bij het bezoek aan de huidarts
vaak geen blaasjes meer te zien en is het moeilijker
om het beeld te herkennen.
Daarnaast hebben
de patiënten vaak ook (zonder dit zelf te weten)
een gluten-overgevoeligheid. Dit wordt ook wel
coeliakie genoemd of
glutengevoelige jejunumvlok-atrofie.
Circa 10% van de patiënten met dermatitis herpetiformis
heeft darmklachten, en bij circa 25% is de opname
van voedingsstoffen via de darmwand gestoord. Als
er nader onderzoek wordt gedaan naar de darmen dan blijkt
dat er bij 70-90% van de patiënten jejunumvlok-atrofie
wordt gezien.
HOE ONTSTAAT
DERMATITIS HERPETIFORMIS ?
Het
is niet precies bekend hoe het ontstaat. Het
lijkt een auto-immuunziekte te zijn, een
ontsporing van het eigen afweersysteem. Het
afweersysteem begint antistoffen te maken
(Immunoglubline type A) gericht tegen gluten in
de voeding. Deze IgA antistoffen hechten echter
ook vast aan bestanddelen van de huid. Dit
veroorzaakt een ontstekingsreactie met jeuk en
blaarvorming als gevolg.
Gluten zijn
eiwitten die voorkomen in graansoorten zoals tarwe, haver, rogge, gerst,
en spelt.
Bij mensen met glutenallergie (coeliakie)
ontstaan er beschadigingen van het slijmvlies van
de dunne darm als ze voedsel met gluten eten.
Het darmslijmvlies gaat er kapot van, dit wordt vlokatrofie
genoemd (de binnenbekleding van de darmen
bestaat uit allemaal lange uitlopers die
darmvlokken worden genoemd). Door de
beschadiging van het darmslijmvlies worden
voedingsstoffen niet goed opgenomen, en er
ontstaan klachten zoals diarree, darmkrampen,
obstipatie (verstopping), vermoeidheid,
groeistoornissen.
Behalve
voor gluten blijken sommige patiënten ook een overgevoeligheid
te hebben voor jodium in bepaalde voedingsmiddelen.
Een te grote inname van jodium kan de klachten
verergeren. Jodium zit onder andere in zout.
WIE KAN DERMATITIS HERPETIFORMIS
KRIJGEN ?
De aandoening is zeldzaam, het
komt bij circa 1 op 10.000 mensen voor. Mannen hebben
het 2 keer zo vaak als vrouwen. Het begint meestal
voor het 40e jaar. Het kan ook bij kinderen
voorkomen (2-7 jaar), maar dat is zeldzaam. Het
wordt vooral gezien bij Europeanen. Het kan in
families voorkomen, soms is er een familielid
met coeliakie.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
Dermatitis herpetiformis is een zeldzame huidziekte,
en de diagnose kan moeilijk te stellen zijn. De
combinatie van jeuk en afwijkingen rond de ellebogen
geven een hint, maar er zijn tal van andere jeukende
huidafwijkingen die er op lijken. De diagnose kan
worden bevestigd door het afnemen van 2 kleine huidbiopten.
Onder de microscoop is met een speciale kleurtechniek
te zien dat er antistoffen (immunoglobuline type
A) neerslaan in de huid. Deze IgA-antistoffen zijn
zowel in de huid als in de darmen te vinden en zijn
de oorzaak van de klachten. Ze kunnen ook in het
bloed worden aangetoond.
Bij verdenking op
coeliakie wordt er vaak doorverwezen naar de darmziekten
specialist (maag-darm-leverarts). Deze kan de darmen
onderzoeken door het inbrengen van een endoscoop,
en een biopt afnemen van de darmvlokken (de binnenbekleding
van de darm). In dit biopt is de jejunumvlok-atrofie
te zien, dit bevestigt de diagnose.
Dermatitis
herpetiformis kan voorkomen samen met andere auto-immuunziekten
zoals schildklierziekten, rheuma, systemische lupus
erythematosus, vitiligo, suikerziekte, dermatomyositis,
en myasthenia gravis.
HOE WORDT
DERMATITIS HERPETIFORMIS BEHANDELD ?
Patiënten met dermatitis herpetiformis hebben
baat bij het volgen van een glutenvrij dieet. Dit
is hetzelfde dieet dat coeliakie patiënten moeten
volgen. De huidafwijkingen kunnen daar volledig
mee verdwijnen. Ook de antistoffen in het
bloed dalen bij het goed volgen van een glutenvrij
dieet. Een glutenvrij dieet is moeilijk vol te houden,
want in veel voedingsmiddelen zitten gluten. Een
diëtiste kan helpen bij het goed volgen en volhouden
van het dieet.
Het volgen van een dieet geeft
op termijn verbetering, maar het werkt niet snel
genoeg. Daarom wordt dermatitis herpetiformis ook
behandeld met geneesmiddelen. Het meest
effectieve middel is Dapson (diaminodifenylsulfon, DDS).
In het begin wordt 100 of 200 mg Dapson per dag
gegeven. Hiermee verdwijnt de jeuk snel, vaak al
binnen 1-2 dagen. Als het beter gaat wordt de
hoeveelheid Dapson langzaam verminderd tot de
laagste dosis die nog net helpt. Dit kan een
half (50 mg) of een kwart (25 mg) tabletje zijn.
Soms moet dit jaren lang worden ingenomen. Als
het glutenvrij dieet goed gevolgd wordt is
minder of helemaal geen dapson meer nodig. Een
jodium-arm dieet kan ook helpen.
Dapson
kan bijwerkingen hebben, zoals bloedarmoede of
allergische reacties. De meest voorkomende
bijwerking is bloedarmoede. Rode bloedcellen
kunnen kapot gaan door dapson. De ene persoon is
daar gevoeliger voor dan de andere. Sommige
mensen missen een enzym (G6PD deficiëntie)
waardoor ze snel bloedarmoede kunnen krijgen bij
gebruik van dapson. Dit kan door middel van
bloedonderzoek van te voren worden vastgesteld.
Als dapson niet verdragen wordt dan kunnen
ook nog andere middelen worden voorgeschreven
zoals Sulfasalazine (salazosulfapyridine).
Naast de tabletten kan er ook lokale
behandeling met corticosteroid zalf of crème
worden toegepast.
WAT IS DE PROGNOSE ?
Dermatitis herpetiformis is een hinderlijke
aandoening vanwege de jeuk, maar niet gevaarlijk
voor de gezondheid. De huidaandoening kan lang
blijven bestaan, vaak jarenlang of levenslang.
Met de bovengenoemde maatregelen zijn de
klachten onder controle te brengen, maar de
allergie voor gluten zal niet verdwijnen.
Meestal gaat het op en af, perioden van
verergering worden afgewisseld met perioden dat
het goed gaat. De levensverwachting is normaal.
|
