|
FOLLICULITIS |
 |
WAT IS FOLLICULITIS
?
Folliculitis
is een ontsteking van een haarzakje. Haren
groeien uit een aan de huid vast zittend
haarzakje (medische naam: haarfollikel). Zo'n
haarzakje kan ontstoken raken, bijvoorbeeld door
bacteriën. Dan vormt zich pus in het haarzakje
en ontstaat een puistje (medische naam: pustel).
Folliculitis wordt ook wel haarwortelontsteking
genoemd. Folliculitis kan ontstaan overal op het
lichaam waar haren aanwezig zijn. Folliculitis
komt vaak voor, op alle leeftijden, zowel bij
mannen als bij vrouwen.
HOE ONTSTAAT FOLLICULITIS?
Meestal ontstaat een folliculitis doordat
bacteriën of gisten die op de huid leven het
haarzakje binnendringen en een infectie
veroorzaken. Vaak gaat het om de huidbacterie
Staphylococcus aureus.
Deze bacterie kan ook een diepe en ernstige
infectie van het haarzakje veroorzaken. Dit
wordt een
steenpuist of furunkel genoemd.
Acne
(jeugdpuistjes) kan ook worden beschouwd als een
vorm van folliculitis. Folliculitis kan ook
ontstaan door beschadiging van de uitvoergang
van het haarzakje, bijvoorbeeld door scheren of
door schurende kleding. Vooral in liezen, oksels
en andere plooien, waarbij ook nog zweten en
broeien een rol speelt. Ook te vette zalven die
de opening verstoppen kunnen een folliculitis
veroorzaken. Geneesmiddelen kunnen ook een
folliculitis veroorzaken, maar dat is zeldzaam.
HOE ZIET FOLLICULITIS ER UIT ?
Er zijn enkele of vele kleine witte of
gelige puistjes (puskopjes) te zien, die uitgaan
van een haarzakje. Dat is te zien door van
dichtbij te kijken: uit de meeste puistjes
steekt nog een haartje. Er kan wat roodheid
omheen zitten en vaak jeukt het. Folliculitis
kan overal zitten waar haren zijn. Het zit vaak
op de rug of op de borst, maar ook op de benen
en de armen, in het gezicht of op het behaarde
hoofd, of in de nek of op de billen. Maar
bijvoorbeeld niet op de handpalmen of de
voetzolen, want daar zitten geen haren.
 Folliculitis
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
De diagnose folliculitis wordt
gesteld op het klinisch beeld, op hoe het er uit
ziet. Het kan nodig zijn om een puistje open te
maken en de inhoud onder de microscoop te
bekijken of op te sturen naar het lab voor een
kweek. Hiermee is vast te stellen of er
bacteriën of gisten in zitten. Er bestaan ook
vormen van folliculitis die niet door een
infectie worden veroorzaakt. Dan zijn er alleen
ontstekingscellen te zien onder de microscoop.
Een enkele keer is het nodig om een
huidbiopt af
te nemen, bijvoorbeeld als er aan een bijzondere
vorm van folliculitis wordt gedacht zoals een
geneesmiddelen reactie.
HOE
WORDT FOLLICULITIS BEHANDELD ?
De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Er
zijn varianten die vanzelf overgaan. Soms is
behandeling met een middel tegen bacteriën of
gisten nodig. Hieronder worden een aantal
verschillende vormen van folliculitis besproken,
met daarbij de behandeling.
Folliculitis veroorzaakt door Staphylococcus aureus
Stafylokokken zijn oorzaak nummer 1 van
folliculitis. Deze vorm kan spontaan overgaan.
Zoniet dan zijn er een aantal
behandelmogelijkheden. De huid kan dagelijks
worden gewassen met een desinfecterende zeep
(jodium of chloorhexidine) of shampoo. Let ook
op de persoonlijke hygiëne. Vervang vervuild
ondergoed en kleding, en ook handdoeken, op
tijd. In ernstige gevallen kan het nodig zijn
een antibioticum te gebruiken gericht tegen
stafylokokken, zoals flucloxacilline
of Klacid (clarithromycine).
 |
 |
|
S. aureus
folliculitis |
S. aureus
folliculitis |
Folliculitis veroorzaakt door
gisten (Pityrosporon)
Op de
huid van de mens leven niet alleen bacteriën,
maar ook schimmels en gisten zoals
Pityrosporon ovale. Deze gist wordt ook wel
Mallasezia furfur genoemd en komt bij
gezonde personen overal op het lichaam voor, ook
op het behaarde hoofd. Soms zijn er zoveel
gisten op de huid dat dit klachten veroorzaakt.
Op het behaarde hoofd kan overgroei van gisten
hoofdroos veroorzaken, in de wenkbrauwen en rond
de neus eczeem, en als de gisten in grote
aantallen in de haarzakjes zitten kan een
folliculitis ontstaan. Dit wordt Pityrosporon
folliculitis genoemd. Pityrosporon
folliculitis wordt behandeld met middelen tegen
gisten zoals Nizoral (ketoconazol) crème of
shampoo of Selsun shampoo. In ernstige gevallen
kunnen anti-schimmel tabletten worden
voorgeschreven zoals itraconazol tabletten.
 |
 |
 |
|
Pityrosporum
folliculitis |
Pityrosporum
folliculitis |
Pityrosporum
folliculitis |
Hot tub folliculitis
Hot tub folliculitis wordt veroorzaakt door de
bacterie Pseudomonas aeruginosa. Deze
bacterie blijkt voor te komen in hete
bubbelbaden die niet goed schoon gemaakt worden,
vandaar de naam. Het wordt ook wel
Gram-negatieve folliculitis genoemd. Dit komt
regelmatig voor, en het is een onaangenaam
gevolg van het bubbelbaden: binnen een tot
enkele dagen ontstaan overal op het lichaam
lelijke, wat grotere en pijnlijke puisten.
 |
| hot tub
folliculitis |
Foto:
James Heilman - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).
'Hot tub' of 'whirlpool' folliculitis wordt behandeld met baden of
douchen met betadine jodium scrub of Hibiscrub,
of chloorbaden. Ook Betadine (povidon-jood) zalf
en Flammazine (
zilversulfadiazine) crème zijn effectief. Soms zijn antibiotica nodig zoals
Ciproxin (ciprofloxazine). Pseudomonas bacteriën
kunnen ongevoelig zijn voor antibiotica.
Demodex folliculitis
Demodex folliculitis
wordt veroorzaakt door overgroei van de Demodex mijt.
Dit is een parasiet die in de haarfollikel leeft
(Demodex folliculorum) bij 80-95% van volwassenen en 100% van 70-plussers, bij pasgeborenen
nog niet.
Demodex folliculitis ontstaat op plekken waar de meeste mijten worden
aangetroffen: het voorhoofd, wangen, neus,
behaarde hoofd, borst. Het kan worden behandeld met middelen tegen
parasieten, zoals Stromectol (ivermectine)
tabletten, Soolantra (ivermectine) crème,
permetrine 5% crème, metronidazol gel, metronidazol crème, metronidazol
tabletten.
 |
 |
| Demodex
folliculitis |
Demodex folliculorum |
Foto rechts:
Dr. Michael Dryden, College of Veterinary Medicine, Kansas State
University - Wikimedia (Creative Commons
License 3.0).
Eosinofiele
folliculitis
Eosinofiele
folliculitis is gekenmerkt door het ontstaan van
jeukende pusteltjes gevuld met een grote
hoeveelheid witte bloedlichaampjes (eosinofiele
granulocyten). Dit type cellen ziet men bij
allergische aandoeningen. Eosinofiele
folliculitis kan voorkomen bij gezonden, maar
komt vooral voor bij HIV-patiënten, bij babies
en kleine kinderen, en bij patiënten met een
gestoorde afweer. De oorzaak is niet bekend. Men
gaat er vanuit dat het steriele pustels zijn,
maar het kan ook een reactie zijn op
micro-organismen in de haarfollikel zoals
Pityrosporum, Demodex folliculorum, Pseudomonas,
of schimmels. Het kan worden behandeld met
lokale corticosteroïden, tabletten tegen jeuk
(antihistaminica), anti-schimmelmiddelen zoals
Trisporal (itraconazol), of met lichttherapie.
 |
 |
|
eosinofiele folliculitis |
eosinofiele cellen |
Folliculitis veroorzaakt
door geneesmiddelen
Geneesmiddelen
kunnen ook een folliculitis veroorzaken. Dit is
een allergische reactie op het geneesmiddel. Het
komt niet vaak voor. De behandeling bestaat uit
het staken van het verdachte geneesmiddel,
daarna gaat het vanzelf weer over.
 |
 |
|
geneesmiddel folliculitis |
geneesmiddel folliculitis |
Pseudofolliculitis
barbae
Pseudofolliculitis
barbae (scheerbulten) is een huidaandoening
waarbij pukkels en bultjes ontstaan in de baardstreek.
Het ontstaat door ingegroeide haren.
Haren horen normaal keurig netjes recht uit een
haarzakje naar buiten te groeien. Soms gaat dat
fout en groeit een haar niet goed naar buiten, maar
groeit weer de huid in, dwars door de wand van een
haarzakje heen. Deze 'ingegroeide haren' veroorzaken
een ontsteking: er ontstaat een bultje of een pukkel
rond de haar. Een belangrijke oorzaak van ingegroeide
baardharen is te kort afscheren. Daarom worden het
ook wel 'razor bumps' genoemd (scheerbulten). En
de tweede belangrijke oorzaak is gekruld haar, vooral
kroeshaar. Zie verder
onder
pseudofolliculitis barbae.
 |
 |
| pseudofolliculitis
barbae |
ingegroeide
haren |
Foto rechts:
Samuel Freire da Silva -
Dermatology
Atlas (Creative Commons License 3.0).
WAT KUNT U ZELF NOG
DOEN ?
Houdt het lichaam schoon
en droog. Knijp geen puistjes uit, dat maakt het
meestal erger en veroorzaakt littekens. Draag
geen te strakke of schurende kleding. Verschoon
ondergoed en bezwete kleding, en handdoeken op
tijd. Gebruik geen vette zalven of oliën als het
daar aan lijkt te liggen.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
Een folliculitis
is meestal geen ernstige aandoening en
veroorzaakt geen complicaties. Meestal
gaat het vanzelf weer over. Soms is een
kortdurende behandeling met een antibioticum of
een anti-schimmel middel nodig. Het kan
voorkomen dat het steeds weer terug komt.
|
