| LENTIGO
MALIGNA EN LENTIGO MALIGNA MELANOOM |
 |
WAT IS EEN LENTIGO MALIGNA?
Een lentigo maligna
is een oppervlakkige vorm van huidkanker, uitgaande
van pigmentcellen. In de huid zitten overal pigmentcellen
(melanocyten), deze cellen geven de kleur aan de
huid maar beschermen ook tegen zonlicht. Deze pigmentcellen
kunnen DNA-schade oplopen, meestal door langdurige
blootstelling aan zonlicht, vooral UVB-straling,
en dan ongeremd gaan groeien. Bij een lentigo maligna
zitten de tumorcellen alleen in het oppervlakkige
gedeelte van de huid, de opperhuid (epidermis).
Soms dringen de tumorcellen ook door in het diepere
gedeelte, de lederhuid (dermis). Dat gaat niet makkelijk,
want tussen de opperhuid en de lederhuid zit een
stevig bindweefsellaagje dat de basaalmembraan wordt
genoemd. Als de tumorcellen dieper dan deze basaalmembraan
worden aangetroffen dan wordt het een
lentigo maligna melanoom genoemd:
een melanoom dat is ontstaan
uit een lentigo maligna. De kans dat een melanoom
ontstaat in een lentigo maligna is circa 2-3%.
WIE LOOPT KANS OP HET KRIJGEN VAN
EEN LENTIGO MALIGNA?
Lentigo maligna
komt vooral voor op oudere leeftijd, boven de 60
jaar. En met name bij personen die veel in de zon
zijn geweest gedurende hun leven. Het zit vooral
op plekken die veel in de zon zijn geweest, zoals
in het gezicht. Personen met een lichte huid lopen
meer risico op het krijgen van een lentigo maligna
of lentigo maligna melanoom. Het komt weinig voor
bij personen met een donkere huid, want die zijn
beter beschermd tegen zonverbranding. Jaarlijks
krijgen ongeveer 4 op de 100.000 mensen een lentigo
maligna.
HOE ZIET EEN LENTIGO
MALIGNA ER UIT?
Meestal ontstaat
er een bruine, zwarte of grijze vlek in het gezicht,
met een grillige vorm. Soms zitten er meerdere kleuren
in een vlek, lichtbruin en donkerbruin of zwart.
Een lentigo maligna kan ook op andere plekken van
het lichaam ontstaan, vooral in gebieden die aan
de zon zijn blootgesteld. De plekken worden langzaam
groter in de loop der jaren maar geven weinig klachten.
Geen pijn of jeuk.
Als er een melanoom in de plek
ontstaat dan is er meestal een dikker gedeelte in
te zien, uitpuilend of de diepte in groeiend, en
dat kan wel pijnklachten veroorzaken.
 |
 |
 |
|
lentigo maligna |
lentigo maligna |
lentigo maligna |
 |
 |
 |
|
lentigo maligna |
lentigo maligna |
lentigo maligna |
IS EEN LENTIGO MALIGNA GEVAARLIJK?
Een lentigo maligna op zich is niet gevaarlijk,
maar er kan een melanoom in ontstaan en dat is wel
een gevaarlijke vorm van huidkanker. Een melanoom
kan de diepte in groeien en uitzaaien naar lymfklieren
en andere organen, en je kunt er aan overlijden.
Daarom wordt meestal geadviseerd om een lentigo
maligna uit voorzorg te verwijderen, als dat mogelijk
is. De kans dat een melanoom ontstaat in een lentigo
maligna is circa 2-3%. Voor iemand boven de 65 is
de kans ongeveer 2.2%, voor iemand die al op jongere
leeftijd (vanaf 45 jaar) een lentigo maligna heeft
is de kans wat hoger, ongeveer 4.7%.
 |
melanoom, ontstaan in een
lentigo maligna |
HOE WORDT DE DIAGNOSE LENTIGO MALIGNA GESTELD?
Op grond van waar de plek zit en hoe het er
uitziet, de vorm en de kleur, kan uw arts vermoeden
dat het gaat om een lentigo maligna. Met behulp
van een dermatoscoop (een speciaal vergrootglas
met goede verlichting) is dit nog duidelijker te
zien en kan het onderscheid worden gemaakt tussen
een lentigo maligna en andere huidafwijkingen die
sterk kunnen lijken op een lentigo maligna, zoals
een oudersdomsvlek
(lentigo solaris), een
moedervlek (naevus
naevocellularis), een melanoom
(melanoma malignum) of een beginnende
ouderdomswrat
(verruca seborroica). Een ouderdomsvlek (lentigo
solaris, lentigo senilis) is een goedaardige pigmentvlek
bij ouderen, die niet over gaat in een melanoom.
Ouderdomsvlekken zijn meestal egaal lichtbruin gekleurd
en niet zo grillig van vorm.
 |
 |
 |
|
ouderdomsvlek |
moedervlek |
melanoom |
Als er gedacht wordt aan een lentigo maligna,
of aan een melanoom, dan is het nodig om materiaal
af te nemen voor onderzoek in het pathologie laboratorium.
Als het kan dan wordt de plek er in zijn geheel
uitgehaald met een klein randje gezonde huid er
omheen. Het voordeel daarvan is dat de patholoog
de afwijking in zijn geheel kan beoordelen. Soms
is een lentigo maligna heel groot en dan is het
niet mogelijk om de plek er in zijn geheel uit te
halen voor onderzoek. In dat geval wordt er een
huidbiopt (monster)
afgenomen uit een gedeelte dat er het meest onrustig
uit ziet.
HOE WORDT EEN LENTIGO
MALIGNA BEHANDELD?
De meest effectieve
behandeling is het wegsnijden van de gehele plek,
met een klein randje (5 mm) gezonde huid er omheen
als veiligheidsmarge. Hiervoor wordt het gehele
gebied plaatselijk verdoofd met verdovingsprikken
rond en onder de plek en daarna er uit gesneden.
Vervolgens wordt de wond gehecht. Als de wond heel
groot is dan moet er soms huid van een ander gebied
worden gebruikt om het gat dicht te maken. De weggesneden
huid wordt opgestuurd naar de patholoog, die onder
de microscoop kijkt of het er helemaal uit is. Als
er ergens in de rand nog wat zit kan dit gebied
alsnog worden verwijderd. Een lentigo maligna kan
terugkomen na een operatie, bij een klein deel van
de patiënten.
De patholoog kijkt de hele
plek na om er zeker van te zijn dat er geen lentigo
maligna melanoom is ontstaan. Bij een melanoom is
de behandeling anders, die worden met een ruimere
marge van 1 cm uitgesneden, en vaak is ook nog aanvullend
onderzoek nodig van lymfklieren in de omgeving.
En soms aanvullende behandelingen. Zie daarvoor
de folder over melanoom.
Soms is een lentigo maligna heel groot of
zit het op lastige plekken in het gezicht waardoor
het niet goed mogelijk operatief te verwijderen
is. In dat geval zijn er alternatieve behandelingen
mogelijk zoals bestraling (radiotherapie),
behandeling
met een crème (Aldara crème, imiquimod), of
bevriezen
met vloeibare stikstof (cryotherapie). De laatste
2 methoden zijn minder effectief dan opereren of
bestralen.
Bestraling (Radiotherapie)
Bestraling is een goede behandeling, als de plek
niet weggesneden kan worden omdat het heel groot
is of op moeilijk te opereren gebieden zit zoals
dicht bij de ogen of op de neus. Bestraling wordt
niet in één keer gedaan, dat zou te veel schade
aanrichten. Het wordt verdeeld over meerdere kleinere
porties, daarom moet u meerdere keren het ziekenhuis
bezoeken.
Aldara (imiquimod) crème
Imiquimod crème stimuleert het eigen immuunsysteem.
Vervolgens ruimen de cellen van het immuunsysteem
de kwaadaardige cellen op. Dit werkt bij verschillende
oppervlakkige vormen van huidkanker, en ook bij
lentigo maligna. Het moet wel langdurig worden aangebracht
op de plek, elke dag gedurende 3 maanden. Studies
tonen bij circa 77% effectiviteit, bij 6-7 x per
week aanbrengen, in totaal minstens 60 keer. Op
de plek waar het wordt aangebracht ontstaat roodheid,
zwelling en schilfering van de huid, soms gaat de
huid ook kapot. Deze ontstekingsverschijnselen horen
bij de behandeling maar het kan hierdoor soms wel
moeilijk zijn om het 3 maanden vol te houden.
Bevriezen met stikstof (cryotherapie)
Bij cryotherapie wordt het gebied twee keer goed
bevroren. Zo nodig wordt de huid eerst plaatselijk
verdoofd. Na bevriezing kan er een blaar ontstaan,
en roodheid en zwelling, en soms een vrieswond of
zweer. De effectiviteit van bevriezen is minder
dan van de andere methoden en hangt vooral af van
hoe diep er wordt bevroren.
Er kan ook worden besloten
om een lentigo maligna niet te behandelen. Bijvoorbeeld
op hoge leeftijd. Of als er andere bewaren zijn
tegen behandeling. Het is altijd goed om te bespreken
of behandeling wel echt nodig is, ook omdat de kans
dat een melanoom ontstaat minder dan 5% is. Afwachten
en de plek in de gaten houden is ook een optie.
IS NACONTROLE NODIG?
Regelmatige nacontrole is officieel niet nodig
als een lentigo maligna in zijn geheel verwijderd
is. Bij dunne melanomen is ook geen nacontrole nodig,
en een lentigo maligna is veel minder gevaarlijk
dan een dun melanoom. Houdt de plek en de omgeving
zelf goed in de gaten en maak zonodig een afspraak
als er veranderingen of nieuwe donkere plekken zichtbaar
zijn.
HOE IS DE PROGNOSE?
De prognose is goed, de kans dat er een melanoom
ontstaat in een lentigo maligna is klein, en de
kans dat er uitzaaiingen ontstaan is nog veel kleiner.
Wel gebeurt het regelmatig dat de plek weer terugkomt,
vaak aan de rand van het verwijderde gebied.
WAT KUNT U ZELF NOG DOEN?
Controleer uw huid regelmatig en ga naar een
arts als u een plek niet vertrouwt. Door er snel
bij te zijn is de behandeling eenvoudiger, omdat
de plek nog klein is.
|
