DESENSIBILISATIE BIJ PENICILLINE ALLERGIE |
|
PENICILLINE ALLERGIE
Penicilline
allergie komt vaak voor. De cijfers hierover
zijn niet precies betrouwbaar, maar tussen de 1
en 8% van de patiënten geeft aan een
‘allergische reactie’ op penicilline te hebben
gehad. Penicilline kan allerlei huidreacties
veroorzaken, waarbij totaal verschillende
mechanismen een rol spelen. Meestal ontstaan er
alleen vlekjes, soms overgaand in een
uitgebreide huiduitslag. Deze vormen van
geneesmiddelen overgevoeligheid zijn hinderlijk,
maar niet gevaarlijk.
Wel gevaarlijk en reden om geen penicilline meer
te gebruiken, zijn de acute systemische reacties
op penicilline zoals galbulten, benauwdheid, en
shock (anafylactische shock genoemd). Patiënten
met dit type reacties hebben antistoffen van het
type IgE gevormd tegen penicilline. Dit type
allergie, ook wel type I allergie genoemd, komt
veel minder vaak voor, bij 0.01 tot 0.3% van
alle patiënten.
HOE WORDT
PENICILLINE ALLERGIE VASTGESTELD ?
Of
er sprake is van een type I allergie tegen
penicilline kan door middel van een allergie
test worden vastgesteld. In het bloed kunnen
eventuele IgE antistoffen tegen penicilline
worden aangetoond. Dit bloedonderzoek geeft
echter niet voldoende zekerheid, een huidtest is
nodig. Hierbij wordt een zeer kleine hoeveelheid
penicilline ingespoten in de huid en er wordt
gekeken of er ter plaatse een reactie optreedt
(roodheid en zwelling).
HOE GROOT
IS DE KANS OP ALLERGISCHE REACTIES ?
Als, bij patiënten met een verdenking op
penicilline allergie, de huidtesten negatief
zijn, dan is de kans dat ze een acute
systemische reactie op penicilline krijgen klein
(circa 1.5%). Als, bij patiënten met een
verdenking op penicilline allergie, de
huidtesten positief zijn, dan is de kans dat ze
een acute systemische reactie op penicilline
krijgen veel groter (tussen de 50-70%). Dat wil
niet zeggen dat deze patiënten allemaal een
gevaarlijke reactie krijgen. Het kan variëren
tussen wat galbulten of vlekken, een licht
gevoel in het hoofd, lichte heesheid tot een
algehele shock met benauwdheid. Uit
veiligheidsoverwegingen krijgt deze groep
patiënten het advies om nooit meer penicilline
te gebruiken.
WAAROM WORDT
PENICILLINE SOMS TOCH GEGEVEN ONDANKS DE
ALLERGIE?
Helaas zijn er een aantal
ziekten waarbij penicilline toch het enige
middel is wat goed werkt. Binnen de dermatologie
gaat het vooral om zwangere patiënten met lues
(syfilis). Als er sprake is van syfilis in de
zwangerschap, dan is penicilline het enige
middel dat toegestaan is in de zwangerschap en
dat goed werkt. Daarnaast kan het zijn dat
patiënten ook allergisch zijn voor alle
alternatieve antibiotica, inclusief doxycycline
(doxycycline is het alternatieve antibioticum
voor de behandeling van lues bij penicilline
allergie).
In die
speciale gevallen wordt volgens de meest recente
richtlijnen toch penicilline gegeven, waarbij de
dosering heel langzaam wordt opgevoerd. In geval
van penicilline kan dat door middel van
injecties net onder de huid, waarbij elke 20
minuten de dosering verhoogd wordt, of middels
een infuus. De injecties net onder de huid zijn
gevoelig, pijnlijker dan toediening via een
infuus, maar er is wel beter in de gaten te
houden of er reacties ontstaan. Dat is namelijk
vaak rond de insteekopening al te zien. Als er
geen ernstige systemische reacties (zoals boven
genoemd) ontstaan, wordt de dosering heel
geleidelijk verhoogd totdat aan het eind van de
dag de uiteindelijke dosering van 2.4 miljoen
eenheden penicilline is bereikt die ook tevens
de behandeling is voor de meeste vormen van
syfilis. Bij neurolues is een veel langere
behandeling (10-14 dagen) nodig.
HOE WERKT PENICILLINE DESENSIBILISATIE ?
De allergische reactie bij type I allergie op
penicilline wordt veroorzaakt doordat speciale
cellen in de huid en in de luchtwegen,
mestcellen genaamd, een stofje loslaten
(histamine) dat de vaten wijd open zet. Hierdoor
gaat al het bloed naar de huid en vallen
patiënten flauw. Door in het begin maar een heel
klein beetje penicilline toe te dienen (10
eenheden in plaats van 2.4 miljoen eenheden)
zullen een paar mestcellen hun histamine
loslaten. Daarna zijn deze cellen leeg. Door
geleidelijk steeds meer penicilline aan te
bieden, zullen uiteindelijk alle mestcellen
geleidelijk hun histamine loslaten en leeg zijn.
Daarna kan aan het eind van de dag veilig de
werkzame hoeveelheid worden toegediend.
MAATREGELEN OM HET RISICO TE VERKLEINEN
Gezien de risico’s op allergische reacties
kan zo’n penicilline desensibilisatie alleen
maar in een ziekenhuis worden uitgevoerd, waar
altijd een reanimatie team in de buurt is. Er
worden de nodige voorzorgsmaatregelen genomen om
er voor te zorgen dat het veilig kan worden
gedaan. Er wordt van tevoren al een infuus
aangesloten om meteen vloeistof te kunnen
toedienen als dat nodig is (als de vaten open
gaan staan moeten ze extra gevuld worden).
Daarnaast wordt regelmatig de bloeddruk en de
pols gecontroleerd. Ook worden van tevoren en
zonodig ook tijdens de toediening van de
penicilline geneesmiddelen gegeven die eventuele
allergische reacties kunnen voorkomen of dempen:
prednison (ontstekingsremmer) en antihistaminica
(remmen het stofje histamine dat
verantwoordelijk is voor de allergische
reactie).
INFORMATIE EN TOESTEMMING
VOOR DE BEHANDELING
Gezien de risico’s
op allergische reacties is het nodig dat
patiënten van te voren precies op de hoogte zijn
van wat er gaat gebeuren, waarom het moet
gebeuren, en wat de risico’s zijn. Er wordt van
u verwacht dat u deze folder hebt gelezen en
begrepen, dat u zich bewust bent van de
risico’s, en dat u dit schriftelijk vastlegt en
verklaart akkoord te gaan met de voorgestelde
behandeling.
GEGEVENS DIE VOORAF
BEKEND MOETEN ZIJN
Voorafgaande aan de
behandeling moeten er een aantal gegevens bekend
zijn. Het moet uiteraard uit bloedonderzoek
(luesserologie) en aanvullende gegevens
duidelijk blijken zijn dat u een actieve,
onbehandelde lues hebt waarvoor penicilline
behandeling noodzakelijk is. Het moet bekend
zijn of u HIV positief bent, en bij vrouwen of
er sprake kan zijn van zwangerschap. Ook moet
van tevoren duidelijk zijn dat er geen infectie
van de hersenen of hersenzenuwen is (in dat
geval zijn er neurologische klachten). Bij
twijfel hierover is onderzoek van de neuroloog
en een lumbaalpunctie nodig. Want in geval van
infectie van de hersenen is direct na de
desensibilisatie een langdurige (minimaal 10
dagen) intraveneuze behandeling nodig met
penicilline.
BEN IK NA AFLOOP NIET
MEER ALLERGISCH VOOR PENICILLINE ?
Penicilline desensibilisatie betekent niet dat u
daarna van uw penicilline allergie af bent.
Integendeel. Het enige wat er gedaan wordt is
voorzichtig de mestcellen ledigen, waarna op dat
moment penicilline gegeven kan worden. Zou het
later nog een keer moeten, dan is opnieuw
desensibilisatie nodig. Een desensibilisatie
procedure is maar circa 12 uur effectief, daarna
kunnen al weer reacties optreden. Zorg er dus
voor dat u niet weer een syfilis infectie
oploopt.
BESCHRIJVING VAN DE
PROCEDURE
- U wordt opgenomen in het
ziekenhuis. De zaalarts verzamelt uw gegevens.
Zonodig wordt nog aanvullend bloedonderzoek
verricht, een röntgenfoto van de longen gemaakt,
een ECG (hartfilmpje) gemaakt. - U zorgt
ervoor dat u alle informatie gelezen en begrepen
hebt en tekent ervoor dat u akkoord gaat met de
behandeling. - U krijgt een infuus. Door het
infuus gaat alleen water (NaCl 0.9% oplossing).
- Een half uur voor de eerste prik krijgt u
50 mg prednison via het infuus, en een
antihistaminicum (meestal in tabletvorm). -
Uw bloeddruk wordt gemeten en uw hartslag wordt
gemeten. - U krijgt de eerste injectie, een
klein volume (0.1 ml) met daarin slechts 10
eenheden penicilline wordt net onder de huid
ingespoten in uw arm of in de buikhuid. - Na
20 minuten krijgt u de volgende injectie, met 20
eenheden. Elke 20 minuten wordt de hoeveelheid
verdubbeld. Aan het eind van de dag is de
dosering van een miljoen bereikt. Daarna volgt
de uiteindelijke dosering van 2.4 miljoen. Ook
dit is een injectie (twee injecties verdeeld
over beide billen). Daarna blijft u voor
observatie in het ziekenhuis. De volgende
ochtend wordt nogmaals 25 mg prednison toegediend
via het infuus. - Indien alles goed gaat mag
u in de loop van de dag naar huis.
LATE REACTIES
Late reacties (vlekjes of
bultjes op het lichaam) kunnen optreden, maar
die zijn niet van belang.
Koorts en
griepachtige verschijnselen kunnen bij iedereen
met syfilis die behandeld wordt met penicilline
optreden in de eerste 24-48 uur. Dit heeft niets
met penicilline allergie te maken maar is een
reactie op het massaal uiteenvallen van de
bacteriën door de behandeling.
|