|
PITYRIASIS VERSICOLOR |
 |
WAT IS PITYRIASIS VERSICOLOR ?
Pityriasis versicolor is een onschuldige
huidaandoening bestaande uit licht schilferende
plekken op het lichaam die een andere kleur
hebben dan de omgeving. Meestal zijn de vlekken
bij pityriasis versicolor lichter van kleur dan
de omgevende huid, maar het komt ook voor dat ze
donkerder zijn.
Daar komt ook de naam
vandaan, want de term pityriasis wordt in de
dermatologie gebruikt voor allerlei licht
schilferende huidaandoeningen, en versicolor
betekent tegengestelde kleur. De
kleurveranderingen worden veroorzaakt door
gisten van de soort Malassezia, die op de huid
leven. Deze gisten komen veel voor op de normale
huid, maar ze kunnen onder bepaalde
omstandigheden huidafwijkingen veroorzaken.
Pityriasis versicolor wordt vooral veroorzaakt
door Malassezia globosa en Malassezia
sympodialis. De infectie wordt vooral bij jong
volwassenen gezien. De omstandigheden die het
ontstaan van de aandoening bevorderen zijn een
hoge luchtvochtigheidsgraad, meestal in
combinatie met een hoge omgevingstemperatuur en
een vettige (talgrijke) huid.
 |
 |
| pityriasis versicolor |
pityriasis versicolor |
WAT ZIJN DE
VERSCHIJNSELEN ?
Bij mensen met een
lichte huidskleur kan pityriasis versicolor er
uitzien als lichtbruine of roodbruine vlekken
met een fijne schilfering. Deze vlekken zien er
dus donkerder uit dan de omringende blanke huid.
Het kleurverschil is in de winter soms
nauwelijks zichtbaar. Bij strekken van de huid
springen er schilfertjes in, dit is een teken
dat de gist infectie nog actief is. In de zomer
kan door 'zonnen' de kleur omdraaien: de
omgevende huid wordt bruin, de aangedane plekken
blijven achter in kleur. Op dat moment wordt de
aandoening meer zichtbaar. Bij mensen met een
donkere huidskleur zijn de vlekken juist lichter
van kleur dan de omringende normale huid.
De vlekken kunnen verschillen in grootte van
enkele millimeters tot tientallen centimeters.
Ze worden vooral op de romp en bovenarmen
gezien. Ze kunnen ook over grote delen van de
huid in elkaar overlopen en samenvloeien,
waarbij uitbreiding naar de onderarmen,
handruggen, bovenbenen en zelfs tot in de
knieholten kan voorkomen. Vooral in tropische
klimaten zijn soms ook het gezicht en het
behaarde hoofd aangedaan. De aandoening is
cosmetisch storend, maar veroorzaakt verder geen
klachten, soms een beetje jeuk.
WAT IS DE OORZAAK VAN PITYRIASIS VERSICOLOR ?
Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt
door een oppervlakkige infectie van de huid door
een gist van de soort Malassezia (vroeger ook
wel Pityrosporum ovale genoemd). Er zijn
verschillende varianten van deze gist.
Pityriasis versicolor wordt vooral veroorzaakt
door de soorten Malassezia globosa en Malassezia
sympodialis. Een gist is een klein eencellig
organisme dat zich door knopvorming kan
vermeerderen. Op de normale, gezonde huid zijn
altijd wel gisten aanwezig van de soort
Malassezia. Deze gisten leven van het vetlaagje
dat aanwezig is op de huid. De grootste aantal
gisten worden aangetroffen op het behaarde
hoofd, op de bovenkant van de romp, en in de
lichaamsplooien. Onder bepaalde omstandigheden,
vooral onder vochtige en warme condities, kan
het aantal gisten toenemen en problemen
veroorzaken. Ook bij bepaalde aandoeningen zoals
(overmatig) transpireren, suikerziekte,
zwangerschap, en bij een verlaagde weerstand
kunnen er meer gisten op de huid aanwezig zijn.
De Malassezia gisten kunnen niet alleen
pityriasis versicolor veroorzaken, maar ook
hoofdroos en een vorm van eczeem die
seborroisch eczeem wordt genoemd.
 |
 |
 |
| Malassezia
gisten |
Malassezia
gisten |
knopvormende gisten |
Pityriasis versicolor wordt vooral gezien
in warme en vochtige landen. Daar kan wel 40%
van de bevolking er last van hebben. Op de
gepigmenteerde huid is pityriasis versicolor ook
meer zichtbaar omdat het kleurverschil groter
is. In Nederland komt pityriasis versicolor veel
minder vaak voor, bij circa 1% van de bevolking.
In Nederland is het vooral in de zomer aanwezig.
Ook hierbij speelt het verschijnsel dat de
aandoening meer zichtbaar wordt zodra men in de
zomer gaat zonnen: de omgevende huid wordt
bruin, maar de aangedane plekken blijven achter
in kleur. De gisten produceren een stofje dat de
aanmaak van pigment door de pigmentcellen remt.
Hierdoor ontstaan de kleurverschillen.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
De
huidafwijkingen zijn zo typisch dat het meestal
wel op het oog herkend kan worden. Soms worden
er wat schilfertjes van de huid afgeschraapt en
onder de microscoop bekeken om te kijken of er
gistbolletjes te zien zijn. Ook kan er met blauw
ultraviolet licht worden gekeken of er een
geelgroene kleur te zien is (sommige Mallasezia
gisten lichten geel-groen op onder ultraviolet
licht). Dit is alleen goed te zien als het
verder helemaal donker is in de spreekkamer. Na
behandeling met een anti-gist middel zijn de
gist bolletjes niet meer aan te treffen.
 |
Gist bolletjes
onder microscoop |
HOE
WORDT PITYRIASIS VERSICOLOR BEHANDELD ?
Behandeling met crèmes en lotions voor op de
huid
Als het te behandelen gebied niet
heel uitgebreid is kan het worden ingesmeerd met
een antischimmel crème zoals ketoconazol crème
of ciclopirox crème. Smeer het aangedane gebied
een keer per dag in gedurende 2 weken.
Behandel daarnaast ook het behaarde hoofd twee
keer per week met ketoconazol hoofdgel, want het
behaarde hoofd is de ideale plek voor de gisten
om te overleven. Vanuit het behaarde hoofd
kunnen ze zich weer verspreiden over de rest van
het lichaam. Wie regelmatig last heeft van
terugkerende pityriasis versicolor moet het
hoofd regelmatig (bijvoorbeeld 1 x per week)
blijven behandelen met ketoconazol gel. De gel
moet na het haren wassen onder de douche worden
aangebracht op de hoofdhuid, dan 5 min laten
intrekken en uitspoelen. Zie verder onder
hoofdroos.
Bij grotere oppervlakken
kan ook een antiroos shampoo zoals Selsun
(seleendisulfide) of Nizoral hoofdgel
(ketoconazol gel) worden aangebracht over het
hele lichaam.
Selsun:
Verdun de
Selsun antiroos shampoo met een klein beetje
water en verspreid het met een washandje over
het hele lichaam. Niet op het gelaat, niet op de
geslachtsdelen en niet op beschadigde huid
(wondjes) aanbrengen, wel in het haar. Laat de
shampoo 10 minuten inweken en spoel het daarna
grondig af. Doe dit 1 keer per dag gedurende 7
opeenvolgende dagen.
Het oude
voorschrift voor het gebruik van Selsun bij
pityriasis versicolor was: breng de shampoo
onverdund aan over het lichaam, trek een oud
T-shirt of pyjama er over aan en laat dit 's
nachts inwerken. Volgende ochtend uitspoelen.
Dit hoeft maar 1 keer te gebeuren, hetgeen een
stuk praktischer is. Maar omdat Selsun ook
gewoon een zeep is, is dit plakkerig en voor
sommige patiënten te irriterend, vandaar het
bovenstaande wat mildere advies van de
leverancier. Wie er tegen kan, mag ook de
onverdunde één nacht methode toepassen.
Ketoconazol hoofdgel of shampoo:
Ketoconazol
shampoo kan op dezelfde manier gebruikt worden
als Selsun: was het haar (eventueel met een
anti-roos shampoo) en laat daarna gedurende 5
minuten ketoconazol hoofdgel of shampoo
intrekken. Verspreid ook ketoconazol shampoo
over het hele lichaam en laat dit 5 minuten
intrekken. Daarna afspoelen. Herhaal dit elke
dag gedurende 5 dagen.
Behandeling
met tabletten:
Bij zeer uitgebreide
pityriasis versicolor kan de gist infectie ook
bestreden worden door anti-schimmel tabletten te
slikken. Dit doodt de gisten van binnenuit, en
alle plekken op het lichaam worden bereikt.
Daarna kan de infectie nog wel terugkomen, want
omdat de gist overal in onze omgeving voorkomt,
treedt herbesmetting gemakkelijk op. Ook dan
heeft het dus zin om een onderhoudsbehandeling
met een ketoconazol shampoo toe te passen.
Voorbeelden van antischimmel tabletten zijn:
Itraconazol capsules van 100 mg.
Een
keer daags 2 capsules van 100 mg tegelijk
innemen gedurende 1 week.
Fluconazol
tabletten van 150 of 300 mg.
Een keer per
week 1 tablet van 150 of 300 mg innemen
gedurende 2-4 weken.
WAT KUNT U
ZELF NOG DOEN ?
U kunt proberen om de
omstandigheden waarbij het verergert (warme
omgevingstemperatuur, vochtige condities,
overmatig zweten) te vermijden. Andere tips
zijn: na het douchen altijd goed de huid laten
drogen, niet lang in een bezweet kledingstuk
blijven rondlopen, slapen in een koele
slaapkamer. Desondanks kan de aandoening altijd
terugkeren, en de een is daar vatbaarder voor
dan de ander. Indien de aandoening meerdere
keren is teruggekomen, kan tijdens de
zomermaanden ketoconazol hoofdgel preventief
worden toegepast.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
Na de genezing van
pityriasis versicolor kunnen de lichte vlekjes
langere tijd blijven bestaan. Dit komt doordat
de gistcellen een stof afscheiden, die een (soms
langdurig) remmend effect heeft op de
pigmentvorming. Dit geeft soms verwarring: de
gist is goed bestreden en gedood, maar de
huidaandoening is nog steeds even zichtbaar en
lijkt niet over. Over het algemeen zullen de
bleke vlekken in de loop van de zomer of na
circa een half jaar toch weer spontaan
verdwijnen. Indien de witte vlekken toch
zichtbaar blijven, kan een zonnebank kuur soms
effectief zijn om het pigment weer te laten
terugkeren in de witte plekken. Dit kan een
gewone zonnebank kuur zijn in een bruinings
centrum, en met de natuurlijke zon bereikt u dit
effect natuurlijk ook.
Helaas is
pityriasis versicolor een aandoening die
regelmatig kan terugkomen bij personen die daar
vatbaar voor zijn.
|
