|
SOA (SEXUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN) |
 |
SOA is een afkorting voor seksueel
overdraagbare aandoeningen. Per jaar lopen in
Nederland naar schatting ruim 100.000 mensen een
soa op. Sommige soa hebben ernstige gevolgen,
als ze niet op tijd worden behandeld. Gelukkig
zijn de meeste soa gemakkelijk te genezen. Soa
zijn besmettelijk. Je kunt een soa hebben zonder
dat je er iets van merkt. Ook dan kun je een soa
(ongemerkt) doorgeven.
Voorbeelden van soa
zijn: hiv, het virus dat aids veroorzaakt,
chlamydia, genitale wratten, herpes genitalis,
gonorroe, hepatitis B en syfilis.
HOE LOOP JE HET OP ?
Soa worden
overgedragen via sperma, bloed, vaginaal vocht
en bij contact tussen slijmvliezen. Slijmvliezen
zitten onder andere in de anus, penis, de vagina
en de mond.
De meeste soa worden opgelopen
bij onveilig vrijen. Onveilig vrijen is:
Vaginale geslachtsgemeenschap zonder condoom;
Anale geslachtsgemeenschap zonder extra sterk
condoom;
Orale seks (pijpen en beffen)
zonder condoom of beflapje.
Een aantal soa is
ook overdraagbaar via bloed. Je kunt ze oplopen
als gevolg van een onhygiënische tatoeage of
piercing. Of als je bij drugsgebruik naalden,
spuiten of andere attributen van een ander
gebruikt. Hiv, hepatitis B en syfilis kunnen
tijdens de zwangerschap worden overgedragen van
moeder op kind. Hiv, hepatitis B, syfilis,
chlamydia, herpes genitalis en gonorroe kunnen
tijdens de geboorte worden overgedragen op de
baby.
Een soa krijg je niet door uit het
kopje van een ander te drinken. Je krijgt het
ook niet via een hoestbui, insectenbeten of een
vieze WC-bril. Ook in het zwembad loop je geen
risico.
KLACHTEN EN GEVOLGEN
Soms heb je een soa, maar nauwelijks of geen
klachten. Of ze zijn zo vaag dat je er geen last
van hebt. Vooral vrouwen merken vaak niet dat ze
een soa hebben. Als er klachten zijn gaat het
meestal om:
Afscheiding of pus uit penis,
vagina of anus. Bij vrouwen is de afscheiding
vaak meer dan normaal. De afscheiding kan
waterig, melkachtig, gelig of groenig van kleur
zijn en anders ruiken;
Branderig gevoel,
geïrriteerdheid, pijn bij of na het plassen of
kleine beetjes moeten plassen;
Zweertjes,
wratjes, blaasjes op de penis, vagina, anus of
mond;
Jeuk in het schaamhaar, aan de eikel,
schaamlippen of anus;
Gezwollen klieren in
de liezen;
Pijn in één of beide
(bij-)ballen;
Pijn in de onderbuik;
Pijn
bij het vrijen, of onregelmatig of abnormaal
bloedverlies, bijvoorbeeld na het vrijen of
tussen twee menstruatieperioden in.
Deze
klachten kunnen ook symptomen zijn van andere
ziekten.
ONDERZOEK
Soa
gaan nooit vanzelf over. Als je onveilig hebt
gevreeën en je kunt een soa hebben opgelopen,
blijf daar dan niet mee rondlopen. Soa kunnen
nare gevolgen hebben. Ook ben je besmettelijk
voor anderen, als je een soa-infectie hebt.
Bovendien is het risico dat je hiv oploopt
groter als je al een soa hebt. Daarom is het
belangrijk dat je naar een arts gaat en je laat
onderzoeken. Zeg dat je onveilig hebt gevreeën,
dan weet de arts dat hij je moet controleren op
soa.
Er kunnen verschillende aanleidingen
zijn om een soa-test te laten doen: Het kan zijn
dat je onveilig hebt gevreeën, en dat je bang
bent dat je iets hebt opgelopen; Ook als het
condoom is gescheurd tijdens het vrijen, kun je
ongerust zijn dat je een soa hebt opgelopen; Het
kan zijn dat je gewaarschuwd bent door een
partner of ex-partner, die een soa heeft en die
dat mogelijk aan jou heeft overgedragen; Ook
lichamelijke klachten, na onveilig vrijen,
kunnen aanleiding zijn voor een soa-test.
Mogelijke verschijnselen bij soa zijn: meer
afscheiding uit vagina of penis of andere
afscheiding dan normaal, blaasjes, wondjes of
wratjes op of rond de geslachtsdelen of pijn bij
het plassen; Je hebt een vaste relatie en wilt
zonder condooms vrijen. Stel dan eerst vast
welke risico's jullie in het verleden hebben
gelopen. Om zeker te zijn dat jij en je partner
geen soa hebben, kunnen jullie je allebei laten
onderzoeken; Je bent zwanger en wilt het risico
dat je een soa overdraagt op je kind voorkomen;
Een andere belangrijke reden voor soa-test is
zekerheid over je eigen gezondheid. Sommige soa
zijn sluipend aanwezig. Als je in het verleden
veel onveilig hebt gevreeën, kun je een soa-test
én een hiv-test laten doen.
WANNEER EEN SOA-TEST ?
Als je
onveilig hebt gevreeën of als het condoom is
gescheurd, moet je minimaal één week wachten met
een soa-test. Na die week is het pas zinvol om
je te laten testen. Heb je klachten, ga dan
direct naar een arts. Een hiv-test is pas drie
tot zes maanden nadat je onveilig hebt gevreeën
zinvol. Het duurt drie tot zes maanden voordat
er antistoffen tegen hiv in je bloed zijn
aangemaakt en de arts kan bepalen of je
seropositief bent.
WAAR KUN JE EEN
SOA-TEST LATEN DOEN ?
Voor een soa-test
kun je terecht bij de huisarts. De huisarts kan
je ook doorverwijzen naar een dermatoloog
(specialist huid- en geslachtsziektenspecialist)
of gynaecoloog (vrouwenarts). Het ziekenfonds
vergoedt deze behandelingen. Als je het moeilijk
vindt om naar je huisarts te gaan, kun je je
anoniem laten testen bij een laagdrempelige of
een drempelvrije soa-polikliniek, onder
verantwoordelijkheid van een dermatoloog.
Drempelvrij betekent gratis en anoniem soa- en
hiv-onderzoek, ook als je onverzekerd bent. Je
kunt er terecht zonder doorverwijzing. In
Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn
drempelvrije poliklinieken.
Laagdrempelig
betekent dat je een verwijzing van een
sociaalverpleegkundige voor soa van de GGD nodig
hebt. Ook dat onderzoek is gratis en anoniem.
Laagdrempelige soa-poliklinieken vind je in
Groningen, Leiden, Maastricht en Nijmegen.
Bij sommige GGD-afdelingen kun je ook terecht
voor onderzoek en behandeling van soa. Alle
artsen hebben beroepsgeheim. Zij mogen geen
informatie over jou aan anderen geven.
BEHANDELING
Als je (denkt dat je)
een soa hebt, ga dan naar een arts. Ook al
verdwijnen de klachten of worden ze minder,
behandeling is altijd nodig. Zelfs een arts kan
pas na onderzoek vertellen of je een soa hebt en
zo ja, welke. De huisarts kan je doorverwijzen
naar een dermatoloog of vrouwenarts.
Zeg
tegen de arts dat je denkt dat je een soa hebt.
Hij/zij kan er dan gericht op onderzoeken.
Alle artsen hebben beroepsgeheim. Ze mogen geen
informatie van jou doorgeven aan anderen. Ook
niet aan je ouders.
De meeste soa zijn
eenvoudig te genezen. Andere soa raak je nooit
meer kwijt als je ze eenmaal hebt opgelopen.
Soms kun je wel de klachten bestrijden, zoals
bij herpes genitalis en genitale wratten. Omdat
het virus in het lichaam aanwezig blijft, komen
de verschijnselen soms terug. Dat gebeurt vaak
als je weerstand vermindert, bijvoorbeeld omdat
je gestresst bent of bij griep.
Er zijn geen
medicijnen om hiv en aids te genezen.
Welke
behandeling wordt voorgeschreven, verschilt per
soa. Ook de duur van de behandeling is per soa
verschillend. Meestal wordt afgeraden om tijdens
de behandeling te vrijen. Je lichaam kan zich
dan herstellen en je voorkomt dat je de soa aan
je partner overdraagt. Als je toch wilt vrijen,
gebruik dan een condoom. Om te voorkomen dat jij
en je partner elkaar over en weer blijven
besmetten, is het van belang dat je partner(s)
zich ook laat (laten) behandelen. Als je
onveilig vrijt kun je steeds opnieuw een soa
oplopen.
PARTNERWAARSCHUWING
Vanaf het moment dat je een soa oploopt totdat
de behandeling is afgerond, ben je besmettelijk
voor anderen. Ook als je geen klachten hebt, of
als deze zo vaag zijn, dat je er geen last van
hebt. Waarschuw daarom je partner(s) met wie je
seksueel contact hebt gehad. Zij kunnen de soa
ook hebben, ook al hebben ze (nog) geen
klachten. Ze kunnen bovendien de soa ongemerkt
doorgeven. Door je partner(s) te waarschuwen,
voorkom je dat de soa verder wordt verspreid of
dat deze voor anderen ernstige gevolgen krijgt.
Als iemand jou waarschuwt, neem dat dan serieus.
Ga naar een arts, ook al heb je zelf (nog) geen
klachten.
Misschien vind je het moeilijk om
zelf aan je seksuele partner(s) te vertellen dat
je een soa hebt. Neem dan contact op met de
sociaalverpleegkundige soa/aids van de GGD.
Hij/zij kan anoniem je partner(s) waarschuwen.
Iemand wordt alleen gewaarschuwd als je daar
toestemming voor geeft.
|
