|
VOETSCHIMMEL |
 |
INLEIDING
Voetschimmel (medische
naam: tinea pedis) is een huidinfectie veroorzaakt
door schimmels (dermatofyten), die de hoornlaag
van de opperhuid aantasten. Door de
ontstekingsreactie die hiervan het gevolg is
ontstaat een huidafwijking die gepaard gaat met
schilfering en kloofjes tussen de tenen,
jeukende blaasjes aan de voetzolen of rode
schilferende huidafwijkingen die vooral aan de
voetranden zichtbaar zijn. Ook kunnen de nagels
van de tenen zijn aangedaan.
De populaire
benaming van de aandoening is zwemmerseczeem of
in het Engels "athletes foot". Dit suggereert
dat zwemmen de oorzaak is, maar hoewel zwemmen
een risicofactor is voor het oplopen van
voetschimmel, zijn er ook andere situaties die
de kans op infectie vergroten, zoals u verderop
in de folder kunt lezen.
Voetschimmel komt
veel voor; zeker 10% van de bevolking lijdt
eraan, van volwassen mannen zelfs 20%, terwijl
in groepen waarin de infectiekans groot is het
percentage nog hoger ligt. Behalve aan de voeten
kunnen schimmels ook op andere plaatsen de huid
infecteren. Meestal ontstaan dan afwijkingen die
bekend staan als ringworm, zich uitbreidende
rode schilferende plekken die in het midden
vanzelf weer genezen waardoor de ringvormige
structuur ontstaat. Op ringworm, die veel minder
vaak voorkomt dan voetschimmel, wordt hier
verder niet ingegaan.
HOE ONTSTAAT
HET ?
Voetschimmels voeden zich met
materiaal van de buitenste laag van de
opperhuid, de hoornlaag. Schimmelinfecties komen
in de natuur veel voor, niet alleen bij mensen
en dieren maar ook bij planten. Ook is iedereen
bekend met het beschimmelen van bijvoorbeeld
brood of kaas. Schimmels planten zich voort door
middel van sporen die onder voor hen gunstige
omstandigheden weer kunnen uitgroeien tot
schimmels.
De schimmels, die ontstaan uit de
sporen die de menselijke huid infecteren, worden
dermatofyten genoemd.
FACTOREN DIE
HET ONTSTAAN VAN VOETSCHIMMELS BEVORDEREN.
In een vochtige en warme omgeving kunnen sporen
gemakkelijk uitgroeien tot schimmels. Daarom
komen voetschimmelinfecties veel voor.
Transpirerende voeten en slecht ventilerende
schoenen en sokken bevorderen schimmelgroei. Het
maakt duidelijk waarom in ons klimaat
voetschimmel zich vooral manifesteert in de
zomer. In de tropen komen voetschimmelinfecties
meer voor bij schoenendragers dan bij mensen die
op blote voeten lopen.
De populaire benaming
"zwemmerseczeem" voor voetschimmel laat zich
gemakkelijk verklaren : door het zwemmen en
douchen wordt de huid vochtig en daardoor meer
vatbaar voor infectie. In druk bezochte douche-
en kleedruimten zullen sporen in het algemeen
ruimschoots aanwezig zijn, omdat er altijd wel
mensen met een voetschimmel zullen rondlopen.
Gebruikers van deze ruimten lopen dus grotere
kans op het oplopen van een voetschimmel.
Mogelijk kan men door het dragen van badslippers
een infectie met voetschimmel voorkomen. Ook
goed afdrogen van de voeten en vooral van de
ruimten tussen de tenen is een belangrijke
maatregel ter voorkoming van een infectie.
Contact met schimmels is echter niet geheel te
vermijden. Lang niet altijd is het duidelijk
waar iemand de infectie heeft opgelopen. Men
moet ervan uitgaan dat sporen van dermatofyten
in onze leefomgeving in ruime mate aanwezig
zijn, waardoor infectie ook buiten bovengenoemde
plaatsen mogelijk is.
WAT ZIJN DE
VERSCHIJNSELEN ?
Vier soorten afwijkingen
kunnen het gevolg zijn van een schimmelinfectie
aan de voeten, die al of niet in combinatie
voorkomen:
- Wittige schilfering tussen de
tenen, soms met pijnlijke kloofjes. Vooral de
ruimte tussen de 4e en de 5e teen is vaak
aangetast. Een populaire benaming van deze
infectie is "tenenkaas", vanwege de geur waarmee
het soms gepaard gaat wanneer tevens bacteriën
aanwezig zijn.
- Jeukende blaasjes, vooral op
de voetzolen, die later tot bruine vlekjes of
korstjes indrogen, waarna de huid afschilfert.
Een enkele keer ontstaan grotere blaren en kan
de huid nattend worden.
- Roodheid en
schilfering van grote delen van de voetzolen en
van de voetranden.
- Gele verkleuring en
brokkelig worden van de nagels (schimmelnagels,
ook wel onychomycose genoemd).
Bij een
heftige acute schimmelinfectie van de voeten
kunnen een enkele keer reactieve
niet-besmettelijke blaasjes of schilfering aan
de handen ontstaan. Aan de handen is dan geen
schimmel aanwezig. Het is belangrijk om te weten
dat de beschreven huidafwijkingen niet altijd
door een schimmel worden veroorzaakt. Dezelfde
huidafwijkingen worden in ongeveer de helft van
het aantal gevallen veroorzaakt door andere
aandoeningen. Om zekerheid te krijgen moeten
huidschilfers onder de microscoop worden bekeken
of moet op schimmels worden gekweekt.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
Wanneer
de arts zekerheid wil hebben of er sprake is van
voetschimmel of van een andere huidaandoening,
kan hij schilfers van de huid of nagels afnemen
en deze na bewerking onder de microscoop
onderzoeken. Men kan op deze manier tijdens het
spreekuur in een betrekkelijk kort tijdsbestek
de aanwezigheid van schimmels aantonen. Een
tweede methode van onderzoek is het kweken van
schimmels uit de huidschilfers. Dit onderzoek
duurt enkele weken.
WAT IS DE BESTE
BEHANDELING ?
Voetschimmel kan op
verschillende manieren worden behandeld.
Plaatselijke behandeling
Voetschimmel wordt in het algemeen behandeld met
een crème of een zalf, waarin een schimmeldodend
of groeiremmend middel is verwerkt en die
meestal één of tweemaal per dag dun moet worden
aangebracht. Men dient deze behandeling ook nog
enige tijd voort te zetten nadat de
huidafwijkingen zijn verdwenen. Voor nagels is
een tinctuur beschikbaar. Voor de genezing van
nagelinfecties schiet deze behandeling over het
algemeen tekort.
Daarnaast kan een poeder
worden voorgeschreven waarin een
anti-schimmelmiddel is verwerkt. Dit poeder kan
op de voeten en in de sokken en schoenen worden
gestrooid.
Systemische behandeling
met tabletten
Bij ernstige of
hardnekkige gevallen, zal uw huisarts of
huidarts een behandeling met speciale pillen
geven. Een dergelijke behandeling duurt vaak 3
maanden, soms langer wanneer het een hardnekkige
infectie betreft. Dat laatste is zeker het geval
als de nagels zijn aangedaan. Een
schimmelinfectie van de teennagels is moeilijker
te behandelen dan een schimmelinfectie van de
vingernagels. Over het algemeen is inwendige
behandeling met pillen naast verwijdering van
het zieke nageldeel noodzakelijk. Ook kan
applicatie van een tinctuur hierbij helpen de
infectie te bestrijden.
BIJWERKINGEN van de behandeling met tabletten
Orale middelen zoals terbinafine en
itraconazol zijn ontwikkeld vooral voor
uitgebreide schimmelinfecties. Een korte kuur
met deze medicijnen is voldoende. De
bijwerkingen zijn gering.
WAT KAN
MEN ZELF NOG DOEN ?
- Na het baden moeten
de voeten geheel en vooral tussen de tenen goed
worden afgedroogd.
- Sokken dienen goed
vochtopnemend te zijn; katoenen sokken hebben de
voorkeur; synthetische materialen sluiten af en
bevorderen transpiratie. Sokken dienen
regelmatig te worden gewassen, maar hoeven niet
te worden uitgekookt.
- Bij transpirerende
voeten een drogende poeder gebruiken.
-
Lederen schoenen, die goed ventileren, zijn te
verkiezen boven schoenen van synthetisch
materialen waarin de voeten meer zweten.
Schoenen worden zo mogelijk per dag verwisseld
om ze de gelegenheid te geven te drogen. Open
schoenen zijn uiteraard ideaal, maar in ons
klimaat slechts beperkt bruikbaar.
- Niet op
blote voeten lopen maar badslippers dragen.
-
Geen houten en kurken vlonders in douches en
wasruimten gebruiken, omdat zich in de naden
schimmelsporen kunnen nestelen en ze niet goed
te reinigen zijn.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
Tot slot is er
waarschijnlijk ook nog verschil in individuele
gevoeligheid voor schimmelinfecties. Het lijkt
zo te zijn dat de ene persoon bevattelijker is
voor schimmelinfecties dan de andere. Dit uit
zich in het feit dat onder dezelfde
omstandigheden lang niet iedereen voetschimmel
oploopt. Ook zal per individu de behandeling
meer of minder goed kunnen aanslaan en infecties
al of niet de neiging hebben om terug te komen
en chronisch te worden. Dit betekent dan ook dat
iemand die van een voetschimmel is genezen, een
grote kans heeft op herinfectie.
|
