Onder
acne tetrade wordt verstaan de
combinatie van de volgende 4 aandoeningen:
1. |
perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens (synoniem:
dissecting folliculitis) |
2. |
acne conglobata |
3. |
hidradenitis suppurativa (synoniem: acne inversa) |
4. |
sinus pilonidalis (haarnestcyste) |
Deze 4 ziekten kunnen samen
voorkomen en dan wordt dit de
acne tetrade genoemd. De gemeenschappelijke
factor is een blokkade van de haarfollikel (folliculaire occlusie).
Synoniemen zijn
follicular occlusion triad,
tetrade of
syndroom. Soms zijn
er geassocieerde gewrichtsklachten (arthritis, spondylartritis,
sternocostoclavicular hyperostosis,
SAPHO syndroom), en er bestaat ook een
associatie met het keratitis-ichthyosis-deafness syndroom.
De
oorzaak is niet precies bekend, het waarschijnlijke mechanisme is dat de
afvoergang van de haarfollikel geblokkeerd raakt en dat het haarzakje na
verloop van tijd ruptureert waarna de inhoud (keratine, talg, bacteriën) een
abcederende ontsteking veroorzaakt, met secundair holtes- en fistelvorming.
![Perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens (dissecting folliculitis) (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens (dissecting folliculitis)](../../../afbeeldingen/perifolliculitis-abcedens-et-suffodiens-capitis-2z.jpg) |
![Acne conglobata (klik op foto voor vergroting) [bron: www.dermaamin.com] Acne conglobata](../../../afbeeldingen/acne-fulminans-3z.jpg) |
dissecting folliculitis |
acne conglobata |
![Hidradenitis suppurativa (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Hidradenitis suppurativa](../../../afbeeldingen/hidradenitis-suppurativa-1z.jpg) |
![Sinus pilonidalis (klik op foto voor vergroting) [bron: www.drpravingupta.com] Sinus pilonidalis](../../../afbeeldingen/sinus-pilonidalis-1z.jpg) |
hidradenitis suppurativa |
sinus pilonidalis |
Perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens (dissecting
folliculitis) is een ernstige destruerende ontsteking uitgaande van de
haarfollikels van de hoofdhuid. De aandoening wordt ingedeeld onder de
cicatriciële alopecia en veroorzaakt een cosmetisch storende blijvende
kaalheid met littekenvorming.
Acne conglobata (et cystica) is een ernstige vorm van acne met
littekenvorming, noduli, diepe abcessen en cysten. Het komt vooral voor op
de rug en borst, en in het gelaat.
Hidradenitis suppurativa is hetzelfde als
acne ectopica of inversa en is een chronisch recidiverende ernstige
ontsteking uitgaande van het haartalgkliercomplex, die meestal na de
puberteit begint en waarbij pijnlijke diepgelegen ontstoken laesies ontstaan
in gebieden met apocriene klieren, meestal de oksels, liezen, en het
anogenitale gebied.
Een
sinus pilonidalis, ook wel haarnestcyste is ook een ontsteking die
uitgaat van een haarfollikel, maar dan in de bilnaad. Het kan al op jonge
leeftijd optreden.
Patiënten met de acne tetrade kunnen ook
peri-anale fistels hebben. Ook patiënten met hidradenitis suppurativa hebben
soms peri-anale fistels, vooral mannen. Het onderscheid tussen die
entiteiten is niet scherp. In de nomenclatuur van chirurgen is een
peri-anale fistel overigens per definitie een fistel die een verbinding
heeft met het rectum. Overige fistels in dit gebied missen zowel een goede
naam als een specialisme dat zich er mee bezig houdt. De fistels bij HS
groeien alle kanten op, kunnen centimeters onder de huid doorlopen en vanuit
perianaal gebied uitwaaieren naar de beide nates, maar ook naar de
bovenbenen, scrotum en labia.
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.