Bleomycine induced flagellate erythema (flagellate
dermatitis) is een specifieke bijwerking van bleomycine, waarbij
lineaire erythemateuze (in acuut stadium)
of gehyperpigmenteerde
laesies ontstaan. Bleomycine is een cytostaticum dat meerdere
huidafwijkingen kan veroorzaken zoals nagelafwijkingen (o.a. verkleuringen),
sclerodermiforme veranderingen, erytheem, zwellingen geïnduceerd door druk of
krabben, blaren, nodi en noduli, palmoplantaire ulcera, pijnlijke en/of gezwollen
vingertoppen, paresthesiën, haaruitval, hyperkeratotische verruceuze plaques,
Raynaud fenomeen, jeuk, en stomatitis. Ook sommige andere cytostatica zoals
peplomycine en docetaxel kunnen dit soort bijwerkingen veroorzaken (zie:
huidafwijkingen
door cytostatica).
 |
 |
 |
|
flagellate dermatitis |
flagellate dermatitis |
flagellate dermatitis |
Bleomycine-induced flagellate dermatitis (flagellate erythema) komt
vooral voor op het bovenlichaam, rug en borst, soms ook op de bovenbenen. Jeuk
is een begeleidend verschijnsel. In het begin kunnen de laesies urticarieel
zijn en lijken op urticaria factitia. Later treedt meestal hyperpigmentatie
op, ook bij lichtere huidtypen. Het komt vaak voor (8-66%) en kan kort na (enkele
uren) tot 9 weken na de gift ontstaan. Het mechanisme is niet precies duidelijk.
Een hypothese is dat het in begin vooral jeuk is met een dermografie reactie
op krabben, waardoor door de lokale vasodilatatie en verhoogde vasopermeabiliteit
het cytostaticum lokaal extravasaal komt en de schade aanricht. Het is niet
zeker of dat zo is, de opmerkelijke lineaire patronen die gezien worden zijn
niet altijd te verklaren vanuit alleen maar krabeffecten. Een vergelijkbaar
beeld kan ontstaan door het eten van half rauwe
Shiitake paddenstoelen
(
Shiitake dermatitis).
Histologie:Pigment en melanofagen in de dermis, toename
aantal melanosomen in de keratinocyten (EM), hyperkeratose, parakeratose, acanthose,
spongiose, aantasting van de basale laag, lymfohistiocytair ontstekingsinfiltraat.
Therapie:Geen, expectatief. Trekt na verloop van tijd
vanzelf weg.
Eventueel jeukbestrijding met antihistaminica.
Referenties
| 1. |
Cortina P, Garrido JA, Tomas JF, Unamuno
P, Armijo M. 'Flagellate' erythema from bleomycin. Dermatologica
1990;180:106-109. |
| 2. |
Guillet G, Guillet MH, de Meaux H, Gauthier
Y, Sureve-Baseille JE, Geniaux M, et al. Cutaneous pigmented stripes
and bleomycin treatment. Arch Dermatol 1986;122:381-382. |
| 3. |
Cortina P, Garrido JA, Tomas JF, Unamimo
P, Armijo M. 'Flagellate' erythema from Bleomycin with histopathological
findings suggestive of inflammatory oncotaxis. Dermatologica 1990;180:106-109. |
| 4. |
Duhra P, Ilchyshyn A, Das RN. Bleomycin-induced
flagellate erythema. Clin Exp Dermatol 1991;16:216-217. |
| 5. |
Tallon B, Lamb S. Flagellate erythema due
to docetaxel. Clin Exp Dermatol 2008;33:276-277. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: L30.9
