Brachioradiale jeuk is een neurogeen jeuksyndroom
van de bovenste extremiteiten. Er ontstaat een lokale vorm van jeuk, branderigheid,
of een veranderd gevoel (hypesthesie, paresthesie) aan de armen, vooral de buitenkant
van de bovenarmen, dat uitgelokt wordt door aanraking. Het kan éénzijdig of
dubbelzijdig aanwezig zijn. De naam komt van de musculus brachioradialis, een
spier lateraal in de onderarm maar met de proximale aanhechting laag in de bovenarm,
waarboven de jeuk gelokaliseerd kan zijn. De jeuk kan uitbreiden naar de hele
bovenarm maar ook de schouders en de onderarmen. Er zijn geen primaire huidafwijkingen
te zien, maar wel secundaire krabeffecten zoals crustae, blauwe plekken, littekens,
hyperpigmentatie en hypopigmentatie, lichenificatie. Het is een zeer hinderlijke
aandoening, hevig jeukend, het kan de nachtrust verstoren, chronisch en moeilijk
te behandelen, en het verergert door het krabben. De oorzaak van de jeuk is
niet precies bekend, maar er wordt gedacht aan beschadiging van de zenuwen in
de huid. Er is een relatie met zonexpositie en zonverbranding: brachioradiale
pruritus komt meer voor in de zomermaanden en in zonnige klimaten, en wordt
vaker gezien bij een licht huidtype, en bij blanken die in een zonnig klimaat
leven (Australie, Afrika). Het is bekend dat zonverbranding en overmatige zonexpositie
hevige jeuk kan veroorzaken (o.a. post-PUVA jeuk). Daarnaast is het beschreven
bij beschadiging en beklemming van zenuwen (C5-C8) zoals bij nekletsel, thoracic
outlet syndromen en na trauma.
DD: notalgia paresthetica, atopisch eczeem, habitueel
krabgedrag, post-herpetische neuralgie (herpes zoster), psychogene pruritus.
Therapie:Gezien de relatie met zonlicht is hetbelangrijk
om, als die relatie aannemelijk is, verdere zonneschade te voorkomen door goede
zonnebrandcrèmes te gebruiken en uit de felle zon te blijven. Ook beschermende
kleding, UV-dicht, lange mouwen, kan daarbij helpen. Koude kompressen verlichten
de jeuk. Daarnaast zijn er lokale en systemische behandelingen die aangrijpen
op de zenuwen en/of de prikkeloverdracht zoals capsaïcine crème, amitriptyline,
en gabapentine. Ook antipsychotica zoals Orap (pimozide) en risperidon, en anti-epilectica
zoals Lamictal (lamotrigine) kunnen effectief zijn, maar deze middelen hebben
diverse mogelijke bijwerkingen en zijn duidelijk tweede keus t.o.v. amitriptyline
en gabapentine. Sederende antihistaminica zoals hydroxyzine of polaramine worden
ook genoemd maar het effect is matig vergeleken met middelen als amitriptyline
en gabapentine. Experimentele behandeling met epidurale cervicale corticosteroid
injecties op het niveau C6-7 deed de jeuk verdwijnen. Zenuwblokkade is niet
effectief. Er is een case report waarbij de klachten verdwenen (tijdelijk) door
Botox injecties in de huid.
R/ Capsaïcine crème 0.025% of 0.075% FNA
3-4 dd. Capsaïcine is een peperextract dat bepaalde temperatuurgevoelige ionkanaaltjes
(TRPA1 en TRPV1) in de celmembraan van zenuwvezels permanent openzet, wat onder
fysiologische omstandigheden alleen gebeurt als de temperatuur hoger wordt dan
43 graden. Dit geeft een branderige sensatie. Deze prikkel onderdrukt de jeukprikkel.
Capsaïcine wordt gebruikt bij allerlei vormen van neurogene jeuk zoals notalgia
paresthetica, post-herpetische neuralgie, diabetische neuropathie, brachioradiale
pruritus, post-mastectomie pijnsyndroom, aquagene pruritus, en andere vormen
van jeuk. Het nadeel van de crème is dat het irritatie van de huid kan veroorzaken.
R/ menthol preparaten. Menthol veroorzaakt depletie van substance P in de perifere
sensorische neuronen. Hierdoor wordt de jeukprikkel minder goed doorgegeven.
R/ levomenthol 1% in carbomeerwatergel FNA, levomenthol 1% in carbomeerwatergel
alcoholisch FNA.
R/ levomenthol 2% in carbomeerwatergel alcoholisch (Fagron).
R/ levomenthol 1% in lanettecrème I FNA.
R/ Lidocaine gel 2% FNA.
R/ NSAID's.
R/ Neurontin (gabapentine) caps à 300 of 400 mg, 900-1200 mg per dag
verdeeld over 3 giften. Begin met 1 dd 300 of 400 mg, dag 2: 2 dd 300 of 400
mg, dag 3 en daarna 3 dd 300 of 400 mg. Bij onvoldoende effect geleidelijk
opbouwen tot 3 dd 2 tab per dag (1800 mg), maximaal 3 dd 3 tab (2700 mg) per
dag. Voor andere indicaties zoals neuropathische pijn of epilepsie wordt
soms nog hoger gedoseerd, tot maximaal 3600 mg per dag verdeeld over 3 giften. Bij uremische pruritus,

prurigo nodularis en multiple sclerose.

R/ Lyrica (pregabaline) caps à 25, 75, 150 of 300 mg, 150-600 mg per dag verdeeld
over 2 of 3 giften. Begin met 2 dd 75 mg, na 3-7 dagen verhogen tot 300 mg per
dag. Bij onvoldoende effect kan eventueel, na 1 week, de dosis worden verhoogd
tot maximaal 600 mg per dag.
R/ amitriptyline, tab à 10, 25, 50 of 75 mg,
25-75 mg per dag. Start met 1 dd 10 of 25 mg voor het slapen gaan,
geleidelijk verhogen in stapjes van 10-25 mg per 3-7 dagen totdat de
werkzame dosering van 25-75 mg per dag is bereikt. Het kan 2-4 weken duren
voordat het begint te werken. De dosis kan zo nodig worden verhoogd tot
maximaal 125 mg per dag (doseringen boven 75 mg verdelen over 2 giften). Bij
ouderen (> 65 jr) wordt geadviseerd om laag te beginnen (10 mg) en langzaam
op te hogen.
R/ nortriptyline, tab à 10, 25, of 50 mg. Start met 1 dd 10
of 25 mg ‘s ochtends, geleidelijk verhogen in stapjes van 10-25 mg per 1-2
weken totdat de werkzame dosering van 25-75 mg per dag is bereikt. Het kan
2-4 weken duren voordat het begint te werken. De dosis kan zo nodig worden
verhoogd tot maximaal 100 mg per dag (doseringen boven 75 mg verdelen over 2
giften). Bij ouderen (> 65 jr) wordt geadviseerd om laag te beginnen (10 mg)
en langzaam op te hogen.
R/ duloxetine 1 dd 60 mg. Maximaal 2 dd 60 mg. Na 2 maanden het effect evalueren.
R/ venlafaxine 1 dd 37.5 mg. Zo nodig verhogen tot 75-225 mg per dag.
R/ Orap (pimozide)
1 dd 1-2 mg. Dit is een antipsychoticum, met diverse mogelijke bijwerkingen.
R/ Lamictal (lamotrigine) 1 dd 100-200 mg. Dit is een anti-epilepticum, met
diverse mogelijke bijwerkingen.
R/ Botox injecties.
Referenties
1. |
Waisman M. Solar pruritus of the elbows (brachioradial
summer pruritus). Arch Dermatol 1968;98(5):481-485. |
Auteur(s):

dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.