CHILBLAIN LUPUS home ICD10: L93.2

Chilblain lupus is een zeldzame vorm van cutane lupus erythematosus gekenmerkt door pijnlijke blauwrode, paarse of rode papels, plaques of noduli op de acra (vingers, tenen, hielen, neus, wangen, oren, knieen), die worden geluxeerd door koude. Het beeld lijkt op gewone chilblains (perniones, wintertenen), maar het is toch een aparte entiteit en er is zelfs een genetische aanleg voor. Bij circa 20% van de patiënten met chilblain lupus wordt uiteindelijk de diagnose systemische lupus erythematosus (SLE) gesteld. Het komt vooral voor bij volwassen vrouwen. Anorexie is een risicofactor. De microcirculatie is beschadigd, er zijn gedilateerde of beschadigde capillairen te zien in de nagelriem. De plaques bij chilblain lupus kunnen ulcereren. Soms atrofische littekens, hyper- of hypopigmentatie, of destructie van distale falangen. Soms ook gewrichtsklachten en Raynaudfenomeen. Bij families met chilblain lupus-1 (CHBL1) is een mutatie gevonden in het TREX1 gen op chromosoom 3p21 (OMIM 610448) en bij CHBL2 is een mutatie gevonden in het SAMHD1 gen op chromosoom 20q11. Deze genen zijn ook betrokken bij het Aicardi-Goutieres syndroom (episodische koorts, blaasjes op de vingertoppen, neurologische afwijkingen).

Chilblain lupus Chilblain lupus
chilblain lupus chilblain lupus

Chilblain lupus Chilblain lupus
chilblain lupus chilblain lupus


DD: bevriezing (frostbite), Raynaud fenomeen, SLE, perniones (perniosis, chilblains, wintertenen), acrocyanosis, cryoglobulinemie, koude agglutininen, livedo reticularis, borrelia lymfocytoom, vasculitis, cholesterol embolieën, erythromelalgie, erythrocyanosis, granuloma annulare, polycythemia vera, lupus pernio (sarcoïdose), koude panniculitis, Kaposi sarcoom.

Gerelateerde begrippen:
- acrocyanose: niet specifieke term voor (reversibele) blauwe verkleuring acra (tenen, vingers, neuspunt, oren) t.g.v. ischemie.
- chilblains: is de Engelse term voor wintertenen, winterhanden en voeten.
- chilblain lupus: is een zeldzame cutane variant van SLE, met blauwe livide plaques aan de acra (tenen, vingers). Soms ulceraties.
- lupus pernio: is sarcoïdose in het gelaat: rode of paarse geïndureerde (soms pijnlijke) plaques op de neus, wangen, oren, vingers, tenen.
- perniones (wintertenen): is een abnormale reactie van de microvasculatuur op koude. Er ontstaan pijnlijke, rode, gloeiende, vaak jeukende of branderige laesies aan de vingers, handen, tenen, voeten, hielen, onderbenen, soms dijen (horse riders perniones), neuspunt, oorranden, na blootstelling aan koude
- horse riders perniones (equestrian cold panniculitis): zijn blauwe plaques op de buitenkant van de dijen, door strakke niet-isolerende ruiterbroeken en koude.
- Raynaud fenomeen: voorbijgaande blauwe verkleuring vingers en tenen, met een rode en witte fase.
- cryoglobulinemie: occlusieve vasculopathie door globulinen die stollen bij kou, paarse plaques en soms ulceraties aan de acra.

Diagnostiek:
Klinisch beeld en anamnese (koude blootstelling). Biopt (HE + vriescoupe), ANA's, anti dsDNA, anti-fosfolipiden, eiwitspectrum, cryoglobulinen (vooral door hepatis B of C).

PA:
HE + vriescoupe: perivasculair ontstekingsinfiltraat en granulaire deposities van immunoglobulinen en complement langs de basaalmembraan.

Therapie:
Voorkomen van blootstelling aan koude. Lokale en systemische middelen die de vaatdoorbloeding verbeteren (zie onder perniones). Niet roken.
R/ Lokale corticosteroïden.
R/ Plaquenil (hydroxychloroquine) 2 dd 200 mg.
R/ Dapson (diafenylsulfon) 1 dd 100 mg.
R/ Adalat (nifedipine) 1-3 dd 10-20 mg.
R/ Trental (pentoxyfylline), 2-3 dd 1 tab à 400 mg.
R/ prednison 1 dd 15-40 mg.
R/ Cellcept (mycofenolaat mofetil) 2 dd 500-1000 mg.


Referenties
1. Lee-Kirsch MA, Gong M, Schulz H, Ruschendorf F, Stein A, Pfeiffer C, Ballarini A, Gahr M, Hubner N, Linne M. Familial chilblain lupus, a monogenic form of cutaneous lupus erythematosus, maps to chromosome 3p. Am J Hum Genet 2006;79:731-737.
2. Rice G, Newman WG, Dean J et al. Heterozygous mutations in TREX1 cause familial chilblain lupus and dominant Aicardi-Goutieres syndrome. Am J Hum Genet 2007;80:811-815.
3. Haaxma CA, Crow YJ, van Steensel MAM, Lammens MMY, Rice GI, Verbeek MM, Willemsen MAAP. A de novo p.Asp18Asn mutation in TREX1 in a patient with Aicardi-Goutieres syndrome. Am J Med Genet 2010;152A:2612-2617.
4. Boehm I, Bieber Th. Erythematosus Hutchinson: Successful Treatment With Mycophenolate Mofetil. Arch Dermatol 2001;137(2):235-236.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

31-05-2023 (JRM) - www.huidziekten.nl
Brief naar huisarts W3C-html-4.01-valid



Diagnosecodes:
ICD10 L93.2 Overige lokale lupus erythematosus: chilblain lupus
ICD10 93.2 Other local lupus erythematosus: chilblain lupus
SNOMED 238928005 Chilblain lupus erythematosus
DBC 13 Inflammatoire dermatosen