Degeneratio cutis praesenilis actinica (synoniemen: dermatoheliosis, landmanshuid, weer- en wind huid, zeemanshuid, solar damage, photo-damage, sun-damage, actinisch beschadigde huid) is schade aan de huid door langdurige blootstelling aan UV-straling (vooral UVB). UV-schade komt nu frequenter voor dan vroeger. Er is meer welvaart, zontoerisme, gebruik van zonnebanken (nu weer iets op zijn retour), langere vakanties, bezoek aan Tropische landen, wintersport. Klimaatveranderingen en een dunnere ozonlaag zorgen voor een steeds hogere zonkracht. UV-straling veroorzaakt huidkanker maar ook verouderingsverschijnselen van de huid (actinisch beschadigde huid, photo-aging, ageing skin). De huid gaat ruwer aanvoelen, er ontstaan rimpels en plooien, en een vlekkerige hyperpigmentatie. Ook ouderdomsvlekken (lentigo solaris) ontstaan onder invloed van UVB. Het schadelijke effect van jarenlange blootstelling aan de zon is goed te zien door te kijken naar het verschil tussen de huid aan de binnenkant van de bovenarm, en de strekzijde van de onderarm.

rimpels en plooien	rimpels	rimpels door de zon

photo-aging	solaire elastose	vlekkerige hyperpigmentatie

Andere vormen van actinische beschadiging zijn poikiloderma (vlekkerige hyperpigmentatie afgewisseld met atrofie en teleangiëctasieën), erythrosis interfollicularis colli, cutis rhomboidalis nuchae, Favre-Racouchot, keratosis actinica, colloid milia, rimpels, solaire elastose, etcetera.

poikiloderma	erytrosis interfollicularis	cutis rhomboidalis nuchae

Favre-Racouchot syndroom	keratosis actinica	lentigo senilis (solaris)

Een zonbeschadigde huid moet men voorkomen door de huid niet overmatig bloot te stellen aan de zon. Een normale blootstelling aan zon kan geen kwaad, de zon heeft ook positieve effecten. Op de huid, op ons psychisch welbevinden, op het vitamine-D metabolisme. Maar teveel zonnen is niet goed. Wat men vooral moet proberen te voorkomen is verbranden. Zie voor preventieve maatregelen onder zonverbranding en zonnebrandcrèmes, en onder huidtypen.

Bron: NRC 13 juni 2017: In juni 2017 werd een record zonkracht van 8.7 gemeten in Nederland.


Therapie:
R/ Tretinoïne crème 0.05% of tazarotene crème 0.05-0.1% (niet in Nederland geregistreerd), mits langdurig (maanden) toegepast, maken de huid zachter, egaliseren kleinere rimpels en verminderen hyperpigmentatie. Het histologisch substraat van deze veranderingen is dat de epidermis dikker wordt, de hoornlaag compacter, en dat de hoeveelheid melanine afneemt.
R/ Fruitzuur (glycolzuur e.a.) peelings, dermabrasie, oppervlakkige CO2-laser (silk-touch), IPL (Intense Pulse Light).





Referenties

1.	Kang S, Leyden JL, Lowe NJ, Ortonne JP, et al. Tazarotene cream for the treatment of facial photodamage. Arch Dermatol 2001;137:1597-1604.

Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.