De Demodex mijt is een obligate parasiet van de haarfollikel
(Demodex folliculorum) en de talgklieren (Demodex brevis). Deze 0.3 mm grote
mijt, behorend tot de spinachtigen, orde mijten en teken (Acarina), komt
voor bij 80-95% van volwassenen en 100% van 70-plussers, bij pasgeborenen
nog niet. De mijt leeft in de haarfollikels en voedt zich met
epitheelcellen. De staart steekt soms uit de follikels, per follikel kunnen
2-6 mijten aanwezig zijn. Demodex brevis is wat korter (0.2 mm) en leeft in
de talgklieren. De mijten zijn lichtschuw, maar 's nachts gaan ze aan de
wandel en verplaatsen zich naar andere follikels. De levenscyclus is 16-24
dagen. De voorkeurslokalisaties (daar waar de meeste mijten worden
aangetroffen) zijn het voorhoofd, wangen, neus en nasolabiaalplooien,
behaarde hoofd, uitwendig oor, ooghaarfollikels, kliertjes van Meibom,
borst, tepels. Ook op penis, mons veneris, nates.
Demodex folliculorum
Demodex folliculorum
Demodex folliculorum
Demodex folliculorum
staartjes
steken uit
Omdat Demodex een normale bewoner van de haarfollikel is, is het altijd
moeilijk om aannemelijk te maken dat ziektebeelden worden veroorzaakt door
(een overgroei van) Demodex.
Demodex folliculorum wordt genoemd als veroorzaker van demodex folliculitis,
pityriasis folliculorum, 'rosacea-like demodicosis',
demodex blepharitis,
'acute unilateral facial folliculitis', en 'papular pruritic eruption of
AIDS', waarbij grote hoeveelheden mijten worden aangetroffen, soms in
combinatie met een eosinofiele folliculitis.
Demodex folliculorum wordt ook verantwoordelijk gehouden voor
een blepharitis. Klinisch ziet men gelige schilfertjes langs de haren van de
oogharen. Dit wordt ook wel
blepharitis squamosa genoemd. Ook hier is het niet helemaal zeker of
Demodex de oorzaak is, immers ook deze follikels worden (bij 27% van de
mensen) bevolkt door Demodex. De prevalentie van Demodex in blepharitis
patiënten is onderzocht en was 28.8% (49/170), niet verschillend van de
controle groep (26.7%, 88/330). Rond de helft van follikels met Demodex
mijten kan een ontstekinginfiltraat worden gevonden. Desondanks heerst onder
oogartsen de mening dat bij sommige patiënten bestrijding van de Demodex de
klachten kan verminderen. Bestrijding is niet makkelijk. De oogarts kan de
oogleden reinigen, zonodig na verdoving van de cornea met een anaestheticum.
Daarnaast zijn er wat zelfzorgmiddelen en andere therapie opties (zie
verder).
blepharitis
onderzoek oogharen op mijt
Therapie: R/
dagelijks wimpers poetsen met een wattenstaafje gedrenkt in een milde
(niet-bijtende) shampoo met tea tree olie en 1 keer per week aanstippen met
wattenstaafje gedrenkt in tea-tree-olie. R/ Cil Clar ooglid reiniger
(drogist). R/ Blephasol ooglid reiniger (drogist). R/ Soolantra
(ivermectine 10 mg/g) crème (30g) 1 dd. R/ Stromectol
(ivermectine) tab à 3 mg, 0.2 mg/kg eenmalig. 60 kg = 12 mg (4 tab), 75 kg =
15 mg (5 tab), 90 kg = 18 mg (6 tab). R/ 1% kwikoxide oogheelkundige
zalf (product uit de Verenigde Staten).
Referenties
1.
Ayres S Jr, Ayres S III. Rosacea-like didemodicosis. Arch Dermatol
1961;162:1.
Nara T, Katoh N,
Inoue K, Yamada M, Arizono N, Kishimoto S. Eosinophilic folliculitis with a
Demodex folliculorum infestation successfully treated with ivermectin in
a man infected with human immunodeficiency virus. Clin Exp Dermatol
2009;34:e981-983.
4.
Aquilina C, Viraben R, Sire S.
Ivermectin-responsive Demodex infestation during human immunodeficiency
virus infection. A case report and literature review. Dermatology
2002;205:394-397.
5.
Kemal M, Sumer Z, Toker MI, Erdogan H, Topalkara
A, Akbulut M. The prevalence of Demodex folliculorum in blepharitis patients
and the normal population. Ophthalmic Epidemiology 2005;12:287-290.
6.
Gao YY, Di Pascuale MA, Elizondo A, Tseng SC. Clinical treatment
of ocular demodicosis by lid scrub with tea tree oil. Cornea 2007:26:136-143.
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.