DENGUE (KNOKKELKOORTS) home ICD10: A97.9

Dengue is een virusinfectie overgebracht door een mug (Aedes aegypti). Dengue wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:
- Koorts (hoge koorts)
- Rash, uitslag over het hele lichaam (maculopapuleus exantheem, niet specifiek, koortsuitslag)
- Spierpijn en pijnlijke gewrichten (knokkelkoorts)

Als complicatie kunnen bloedingen optreden en shock:
- Dengue hemorragische koorts
- Dengue shocksyndroom


Dengue virus
Er bestaan vier types denguevirus (type 1-4) en immuniteit voor 1 type beschermt niet voor de andere. Het dengue virus behoort tot de flavivirussen. Flaviviridae zijn veroorzakers van door teken en muggen overdraagbare aandoeningen zoals dengue, Japanse encefalitis, West-Nile, fsme, Powassan en Murray Valley virus (Australië). Flaviviridae zijn enkelstrengs-rna-virussen. Het E-glycoproteïne is de belangrijkste component van de virale enveloppe. Er is nog geen vaccin tegen Dengue, maar er wordt wel aan gewerkt.

Diagnostiek:
Bij ernstige infectie kan leukopenie en tromobytopenie ontstaan.
Directe detectie: het antigeen kan in het bloed worden aangetoond met een immunoassay, en het genoom met PCR.
Antistoffen tegen Dengue kunnen worden aangetoond binnen 5-15 dagen met verschillende labtechnieken (ELISA, hemagglutinatieremming, neutralisatietest, complementbinding reactie). In Nederland kunnen antistoffen worden bepaald bij de Erasmus Universiteit Rotterdam, het RIVM, het AMC, en het virologisch laboratorium Zuiderziekenhuis Rotterdam. Raadpleeg voor de meest recente informatie de viroloog.

Geografische verspreiding:
De mug Aedes aegypti die Dengue overbrengt komt voor in dichtbevolkte gedeelten van de tropische en subtropische gebieden van de wereld, met name in de steden en voorsteden. De gebieden waar dengue het meest voorkomt, zijn het tropische deel van Azië, de eilanden in de Stille Zuidzee, de Caribische eilanden, Midden- en Zuid-Amerika (Suriname!) en Afrika. Ook zijn er gevallen gemeld in Mexico en Zuid-Texas. Het risico van dengue is in het algemeen groter in stedelijke gebieden en minder groot in plattelandsgebieden en in gebieden die hoger gelegen zijn dan 1500 meter. Tengevolge van het toegenomen toerisme en reisgedrag komt Dengue steeds vaker voor.

Besmettingsroute:
De muggen worden besmet met het virus wanneer ze zich voeden met het bloed van een geïnfecteerde persoon. Eenmaal geïnfecteerd kan een mug gedurende de rest van zijn leven het virus overdragen op vatbare personen, door deze te steken en zich te voeden met hun bloed. Mensen en apen zijn de belangrijkste gastheer van het virus. Het virus circuleert 2-7 dagen in het bloed van besmette mensen, ongeveer even lang als de koorts duurt; Aedes-muggen kunnen het virus oplopen als ze iemand in deze periode steken.
Klassieke dengue komt frequent voor bij reizigers. Mensen die naar endemische gebieden reizen hoeven deze ziekte niet per se op te lopen en kunnen het risico verkleinen door zich te beschermen tegen muggenbeten. Het risico van een ernstige dengue is erg laag voor volwassen reizigers, omdat de ernstige vorm zich vooral ontwikkelt bij mensen die herhaaldelijk infecties hebben gehad, en bij kinderen onder de vijftien jaar. Het is niet nodig reizigers af te raden naar landen te gaan waar melding is gemaakt van dengue.

Verschijnselen klassieke dengue:
Klassieke dengue is een ernstige, op griep lijkende ziekte die vooral kleuters, jonge kinderen en volwassenen treft. Dengue heeft een incubatieperiode van een paar dagen. De symptomen zijn plotselinge hoge koorts, hoofdpijn, misselijkheid en braken, pijn achter de ogen, verlies van eetlust, een exantheem, ernstige spierpijn en gewrichtspijn (vandaar de bijnaam knokkelkoorts). De uitslag verschijnt meestal 3-4 dagen na de eerste symptomen en begint op de romp, waarna deze zich uitbreidt naar gezicht, armen en benen. De patiënt voelt zich in het algemeen een dag of zeven erg ziek, en soms wekenlang erg slap. In het algemeen herstelt de patiënt volledig, hoewel er in een aantal gevallen complicaties kunnen optreden zoals koorts stuipen of uitdroging.

Verschijnselen dengue hemorragische koorts en shock syndroom:
Bij een minderheid van de patiënten ontwikkelt zich de gevaarlijke dengue hemorragische koorts (DHK) of het dengue shocksyndroom (DSS), die de dood tot gevolg kunnen hebben. Vooral voor kinderen zijn deze aandoeningen gevaarlijk. Dengue hemorragische koorts wordt gekenmerkt door hoge koorts, hoesten, hoofdpijn, buikpijn, bloedingen (conjunctiva, tandvlees, tractus digestivus, purpura, hematomen), oedeem, en een vergrote lever.
In ernstige gevallen kan de toestand van de patiënt na een paar dagen koorts plotseling achteruitgaan; de temperatuur daalt, gevolgd door tekenen van bloeddrukdaling. De patiënt kan snel in een shock raken en binnen 12 tot 24 uur overlijden (dengue shocksyndroom)

DD: gele koorts en andere vormen van hemorrhagic fever, en andere infectieziekten met koorts en/of vlekjes zoals zoals malaria, typhus, leptospirose, roodvonk, griep, en mazelen.

Therapie:
Symptoombestrijding: observatie, rust, rehydratie, zonodig intensive care behandeling, dempen van de koorts met paracetamol (geen ascal, aspirine of NSAID's).

Preventie:
De Aedes-mug bijt overdag, vooral in de ochtend in de uren na zonsopgang en in de namiddag in de uren voor zonsondergang. Hij komt veel voor in drukbezochte gebieden en wordt aangetrokken door bedrijvigheid, vocht, warmte en kooldioxide. De mug broedt in waterreservoirs als oude autobanden, blikken, vaten, emmers, bloemvazen en stortbakken, die allemaal regelmatig worden aangetroffen in de huiselijke omgeving. In de Tropen zijn er bestrijdingsprogramma's om de muggen te reduceren en hun broedplaatsen op te ruimen.
Preventie bestaat vooral uit het beschermen tegen muggenbeten. Draag beschermende kleding, in een neutrale kleur (bruin of groen) in plaats van felle kleuren, slaap onder een klamboe, en gebruik antimuggen middelen op basis van DEET.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

31-05-2023 (JRM) - www.huidziekten.nl W3C-html-4.01-valid



Diagnosecodes:
ICD10 A97.9 Dengue, niet gespecificeerd: Dengue-hemorragische koorts
ICD10 A97.9 Dengue, unspecified: Dengue hemorrhagic fever
SNOMED 20927009 Dengue hemorrhagic fever
DBC 4 spacer Dermatosen door micro-organismen

ICD10 A97.0 Dengue-hemorragische koorts zonder alarmsignalen
ICD10 A97.0 Dengue without warning signs
SNOMED 722862003 Dengue without warning signs
DBC 4 spacer Dermatosen door micro-organismen

ICD10 A97.1 Dengue-hemorragische koorts met alarmsignalen
ICD10 A97.1 Dengue with warning signs
SNOMED 722863008 Dengue with warning signs
DBC 4 spacer Dermatosen door micro-organismen

ICD10 A97.2 Dengue, ernstig
ICD10 A97.2 Severe Dengue
SNOMED 409671005 Dengue shock syndrome
DBC 4 spacer Dermatosen door micro-organismen

ICD10 A97.9 Dengue, niet gespecificeerd
ICD10 A97.9 Dengue, unspecified
SNOMED 38362002 Dengue
DBC 4 spacer Dermatosen door micro-organismen