Röntgendermatitis (dermatitis e radii röntgen,
radiation dermatitis) is onder te verdelen
in
acute röntgendermatitis (radiodermatitis acuta,
L58.0) en
chronische röntgendermatitis (radiodermatitis
chronica, L58.1). De acute röntgendermatitis ontstaat kort na de bestraling
en kan bestaan uit erytheem, nattende huid, erosies, en ulceraties. Chronische
röntgendermatitis ontstaat veel later en bestaat uit poikiloderma-achtige huidveranderingen
met hyper- en/of hypopigmentatie, teleangiëctasiën, witte atrofische gebieden,
littekens, erosies en ulceraties, verlies van adnexen, en veel fibrose (induratie,
bewegingsbeperking, fixatie aan onderliggende structuren, contractie). Zie voor
meer informatie onder
röntgendermatitis.
In een chronische röntgendermatitis kunnen
ulcera
ontstaan. Dit wordt een
röntgenulcus genoemd (dermatitis
e radii röntgen ulcerosa, radiation ulcer). Röntgenulcera zijn moeilijk te genezen
en kunnen recidiveren op dezelfde plek of een andere plek in het bestraalde
gebied. De genezingstendens is slecht omdat de cellen die normaalgesproken zorgen
voor herstel (fibroblasten, endotheelcellen, keratinocyten) ook kapot gestraald
zijn en hun delingsvermogen hebben verloren.
 |
 |
| röntgen-ulcus |
röntgen-ulcus |
Bij
ulcera producten gebruiken die een vochtig
wondmilieu creëren zoals hydrogels, aquacel, gelsheets, hydrocolloidverbanden.
Niet-adhesieve verbanden of eilandpleisters hebben de voorkeur (geen kleeflagen
op al beschadigde huid). Verder normale wondbehandeling principes inclusief
het verwijderen van necrose en behandelen van infecties. Röntgenulcera kunnen
zeer moeilijk te genezen zijn. Transplantaten slaan matig aan omdat de bodem
niet goed is. Hyperbare zuurstof is een optie. Soms moet het gebied in zijn
geheel worden geëxcideerd en vervangen door gezonde huid middels een verschuivingsplastiek
of gesteelde lap (consult plastische chirurgie).
Wondbedekkers
(zie ook
www.wondbedekkers.nl):
R/
Hydrogels (IntraSite Gel, Nu-gel).
R/
Hydrogel sheets (Omiderm).
R/
Hydrofibers (Aquacel).
R/
Hydrocolloid verband (Duoderm).
Referenties
| 1. |
Radvansly LJ, Pace MB, Siddiqui A. Prevention
and management of radiation-induced dermatitis, mucositis, and xerostomia.
Am J Health-Syst Pharm 2013;70:1025-1032.
PDF |
| 2. |
Kodiyan J, Amber KT. Topical antioxidants
in radiodermatitis: a clinical review. Int J Palliat Nurs 2015;2;21(9):446-452.
PDF |
| 3. |
Feigh D, Baney T, Bruce S, et al. Evidence-Based
Interventions for Radiation Dermatitis. Clin J Oncol Nurs 2011:15(5):481-492. |
| 4. |
McQuestion M. Evidenced-based skin care management
in radiation therapy. Semin Oncol Nurs 2006;22:163-173. |
| 5. |
Maddocks-Jennings W, Wilkinson JM, Shillington
D. Novel approaches to radiotherapy-induced skin reactions: A literature
review. Complement Ther Clin Pract 2005;11:224-231. |
| 6. |
Bolderston A, Lloyd NS, Wong RK, Holden L,
Robb-Benderman L. The prevention and management of acute skin reactions
related to radiation therapy: a systematic review and practice guideline.
Support Care Cancer 2006;14:802-817. |
| 7. |
Mendelsohn FA, Divino CM, Reis ED, Kerstein
MD. Wound care after radiation therapy. Adv Skin Wound Care 2002;15:216-224. |
| 8. |
Hymes SR, Strom EA, Fife C. Radiation dermatitis:
clinical presentation, pathophysiology, and treatment. J Am Acad
Dermatol 2006;54:28-46. |
| 9. |
Harper JL, Franklin LE, Jenrette JM, Aguero
EG. Skin toxicity during breast irradiation: pathophysiology and
management. South Med J 2004;97:989-993. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: L58.12
