Voor de diagnostiek van de verschillende auto-immuun bulleuze dermatosen is naast het klinisch beeld ook de immunofluorescentie (IF) van belang. IF kan worden verricht op een vriesbiopt van de aangedane huid zelf (directe IF) of op het serum (indirecte IF) waarbij de antistoffen in het serum hechten aan een substraat (bv cavialip) in het laboratorium. Bij indirecte IF op het serum kan ook een antistoftiter worden bepaald, hetgeen van belang is voor het monitoren van het ziektebeloop bij sommige typen blaarziekten.



Bron: Sharafbayani H, de Jong MCJM, Jonkman MF.
Betekenis van immunofluorescentie van de huid bij de diagnostiek van bulleuze auto-immuunziekten.
Ned Tijdschr Allergie 2004;6:223-229.


Directe IF bij bulleus pemphigoid (IgG tegen BP 180 langs de basaalmembraan)
Foto: Mohapatra L. et al. Indian Dermatology Online Journal  2019;10(6):692-694 (Creative Commons License 4.0 - Public Access Journal).



Directe IF bij pemphigus vulgaris (IgG tegen desmogleïne 3) intraepidermaal.


Waar kan de diagnostiek worden gedaan?
In de meeste Academische Ziekenhuizen en enkele algemene ziekenhuizen kan de basale diagnostiek worden gedaan, inclusief immunofluorescentie, die het onderscheid maakt tussen bulleus pemphigoid, pemphigus en pemphigus foliaceus. De meer specialistische diagnostiek zoals bijvoorbeeld de bepaling van anti-desmogleinen en anti-desmoplakinen bij verdenking op paraneoplastische pemphigus kan alleen in het laboratorium voor immunodermatologie in Groningen worden bepaald. Hiervoor is het nodig om materiaal in te sturen naar Groningen. Het blaarziekten centrum in Groningen biedt aan verwijzende dermatologen de optie om laagdrempelig te overleggen over welk materiaal het beste kan worden ingezonden. In moeilijke gevallen heeft het soms de voorkeur om de patiënt zelf naar Groningen te verwijzen. De reisafstanden in Nederland zijn niet extreem (vergelijk met de VS).

Praktische aspecten rond het verzenden van materiaal:
- meestal 2 biopten en 1 buis stolbloed 10 ml
- biopten in kunststof steriele container gevuld met steriel fysiologisch zout (blijft minstens 24 uur goed)
- beiden goed verpakken voor verzending en zodanig verzenden (zonodig per koerier) dat het materiaal binnen 24 uur (max 48 uur) aankomt in Groningen
- voeg aan de materialen toe de volledig en correct ingevulde formulieren (patiëntengegevens, klinische gegevens en vraagstelling)

formulier voor immunofluorescentie (biopt)
formulier voor immunoserologie (stolbloed)
Zie voor de meest recente versie van de aanvraagformulieren de website van het laboratorium Immunodermatologie in Groningen: www.immunoderma.org.



Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.