Dermatitis perioralis is een eruptie van kleine monomorfe
erythemateuze papeltjes en papulopusteltjes, en soms een lichte schilfering,
vooral gelokaliseerd rond de mond (perioraal). Als ook het gebied rond de
oogleden en de periorbitale regio is aangedaan spreekt men van
dermatitis
periocularis of
periorbitalis. Het komt vaak bij jonge vrouwen voor, maar
ook bij kinderen en pubers van beide seksen. Bij volwassen mannen komt het
zelden voor. De eruptie begint meestal in de nasolabiaalplooien en breidt
zich daarna snel uit naar het gebied rond de mond, waarbij een zone rond het
lippenrood vrij blijft. Het kan asymmetrisch zijn. Incidenteel zijn ook het
voorhoofd, de oogleden en de glabella aangedaan. De papeltjes ontstaan vaak
in aanvallen en veroorzaken jeuk en branderigheid. De klachten kunnen
verergerd worden door zeep, zonlicht en zelfs contact met water.
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: internet, diverse websites, originele bron onbekend] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis1z.jpg) |
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: internet, diverse websites, originele bron onbekend] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis2z.jpg) |
dermatitis perioralis |
dermatitis perioralis |
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: internet, diverse websites, originele bron onbekend] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis3z.jpg) |
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: internet, diverse websites, originele bron onbekend] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis4z.jpg) |
dermatitis perioralis |
dermatitis perioralis |
Oorzaken:De belangrijkste
oorzaak is het gebruik van lokale corticosteroïden. Meestal zijn die
voorgeschreven voor een eczeem in het gelaat (seborroisch eczeem, atopisch
eczeem). Soms is er een contactallergie, bijvoorbeeld voor componenten van
tandpasta. Ook het overvloedig gebruik van cosmetica (foundation makeup,
moisturizers, nachtcrèmes) kan dermatitis peri-oralis veroorzaken. Omdat het
vaak bij jonge vrouwen voorkomt is ook gedacht aan een hormonale component
of OAC. Dit is niet aangetoond. Ook is geen rol van micro-organismen
gevonden (Candida, gisten, mijten, bacteriën).
DD:
acne
rosacea,
FACE,
acne
vulgaris, acne tarda,
contacteczeem (allergische of toxische dermatitis t.g.v. stoffen in
cosmetica, tandpasta, citrusvruchten, zeep, handdoek, washand),
lip-licking dermatitis,
atopisch eczeem,
seborroisch eczeem, malabsorbtiesyndroom (zink,
acrodermatitis enteropathica), polymorfe licht eruptie, lupoïde
dermatitis perioralis,
lupus miliaris disseminatus faciei,
Demodex
folliculitis.
Therapie:De eerste stap is het stoppen
met lokale corticosteroïden indien van toepassing. Na het staken van de
corticosteroïden wordt het eerst erger. De patiënten weten vaak al dat dit
zal gebeuren, en zijn verslaafd aan de steroïden die de uitslag zowel
veroorzaken als gelijktijdig onderdrukken. Het leed kan worden verzacht door
een indifferente crème te smeren of een niet-steroïdale anti-inflammatoire
behandeling te starten zoals pimecrolimus, tetracyclinen of andere
antibiotica met een anti-inflammatoire nevenwerking (macroliden,
metronidazol). Eventueel tijdelijk nog hydrocortison crème in de afkickfase.
Het kan nodig zijn om langdurig (4-6 weken) tetracyclinen voor te schrijven,
en soms duurt het enkele maanden (2-3) voordat het helemaal wegtrekt.
R/ Elidel (pimecrolimus 1%) crème of Protopic (tacrolimus 0.03% en 0.1%)
zalf.
R/ Efracea (doxycycline 40 mg), 1 dd 40 mg gedurende 4-6 weken.
R/ doxycycline 100 mg, 1 dd 100 mg gedurende 4-6 weken.
R/ tetracycline 4
dd 250-500 mg gedurende 4-6 weken, of in een afbouwschema voor 4 weken (per
week 1 dosis er afhalen, hiervoor zijn 70 of 140 stuks à 250 mg nodig).
R/ Minocin (minocycline) 1 dd 50-100 mg gedurende 4-6 weken.
R/
erytromycine 3 dd 500 mg gedurende 4-6 weken.
R/ Klacid (claritromycine)
2 dd 250 mg gedurende 4-6 weken.
R/ metronidazol 1% crème (metronidazol
werkt anti-inflammatoir).
R/ erytromycine applicatievloeistof (Inderm 1%
(50 ml), Eryacne 2% gel (30 g), Zynerit 4% (30 ml).
R/ hydrocortison 1%
crème FNA, indien klachten toch te erg worden, tijdelijk.
R/ isoniazide
(bij ernstige, granulomateuze varianten) of isotretinoïne (bij ernstige
varianten).
Als er geen sprake is van gebruik van lokale steroïden,
dan denken aan andere factoren: cosmetica niet meer gebruiken. Zonodig
contactallergologisch onderzoek.
R/ cetomacrogolcrème FNA in plaats van
cosmetica.
Onbetrouwbaar worden van orale anticonceptiva door
antibioticaIn de bijsluiter van bovengenoemde antibiotica staat dat ze
de werking van de anticonceptiepil kunnen verminderen, ook de apothekers
waarschuwen hier voor. Dit is gebaseerd op case-reports. De Amerikaanse
gynaecologen vereniging heeft dit in 2001 systematisch onderzocht en
concludeert dat de kans hierop erg klein is. Het percentage OAC falers in de
de groep vrouwen die antibiotica gebruiken is laag en niet groter dan het
normale percentage waarbij de pil faalt (elke contraceptiemethode heeft een
bepaald mislukkingspercentage).
Dit betekent dat speciale waarschuwingen
niet meer nodig zijn. Een uitzondering is rifampicine, dit veroorzaakt wel
een duidelijk verminderde werking van de anticonceptiepil.
Referenties
1. |
Hafeez ZH. Perioral dermatitis: an update. Int J
Dermatol 2003;42:514-517. |
2. |
Nguyen V, Eichenfield LF. Periorificial
dermatitis in children and adolescents. J Amer Acad Dermatol
2006;55:781-785. |
3. |
Oppel T, Pavicic T, Kamann S, Brautigam M,
Wollenberg A. Pimecrolimus cream (1%) efficacy in perioral dermatitis -
results of a randomized, double-blind, vehicle-controlled study in 40
patients. J Eur Acad Dermatol Venereol 2007;21:1175-1180. |
4. |
Weber K,
Thurmayr R. Critical appraisal of reports on the treatment of perioral
dermatitis. Dermatology 2005;210:300-307. |
5. |
Dickinson BD, Altman RD,
Nielsen NH, Sterling ML; for the Council on Scientific Affairs, American
Medical Association. Drug Interactions Between Oral Contraceptives and
Antibiotics. Obstetrics & Gynecology 2001;98:853-860. |