Contacteczeem kan worden onderverdeeld in
allergisch
contacteczeem en
irritatief contacteczeem (orthoergisch contact eczeem). Bij
irritatief contact eczeem is er geen allergie maar wordt het eczeem
veroorzaakt door rechtstreekse irritatie van een agressieve stof,
bijvoorbeeld terpentine.
Bij allergisch contacteczeem is er een type
IV allergie ontstaan. Er zijn duizenden
chemicaliën en plantaardige stoffen die een contactallergie kunnen
opwekken. Meestal zijn het kleine moleculen (< 500 kd), die makkelijk door
de epidermis kunnen doordringen. Bij atopisch eczeem is de huidbarrière
verstoord, waarschijnlijk door een verminderde hoeveelheid fillagrine in de
epidermis. Hierdoor hebben atopisch eczeem patiënten een verhoogd risico op
het krijgen van contacteczeem.
Een contact eczeem moet zich
ontwikkelen. Dit kan binnen 10-14 dagen na eerste blootstelling aan een
allergeen. Eenmaal gesensibiliseerd kan het eczeem binnen enkele uren tot
dagen na contact met het allergeen ontstaan.
Pathogenese:Het
contactallergeen bindt zich aan Langerhans cellen die in de epidermis
aanwezig zijn. De Langerhans cellen presenteren het antigeen aan CD4+ T
cellen (helper T cellen). De Langerhans cellen kunnen vanuit de epidermis
via de lymfbanen naar de regionale lymfklieren migreren en daar het antigeen
aanbieden. De T-lymfocyten migreren naar de epidermis en veroorzaken een
ontsteking. De lymfocyten (CD4+ CCR10+ memory T cells) blijven langdurig in
de dermis aanwezig.
Klinisch beeld:variabel, in acute
fase erytheem, oedeem, vesikels, soms bullae, in chronische fase
erythematosquameuze laesies. Het eczeem ontstaat daar waar het contact met
het allergeen was. Soms ontstaat een reactie op afstand (ide reactie).
![eczema contactallergicum op laarzen (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] eczema contactallergicum op laarzen](../../../afbeeldingen/eczema-allergicum-laarzen-2z.jpg) |
![eczema contactallergicum op laarzen (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] eczema contactallergicum op laarzen](../../../afbeeldingen/eczema-allergicum-laarzen-1z.jpg) |
![contactallergisch eczeem (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] contactallergisch eczeem](../../../afbeeldingen/eczema-allergicum-1z.jpg) |
contacteczeem (laarzen) |
contacteczeem (laarzen) |
contacteczeem |
![contactallergisch eczeem (klik op foto voor vergroting) [bron: www.hardinmd.lib.uiowa.edu] contactallergisch eczeem](../../../afbeeldingen/eczema-allergicum-nikkelz.jpg) |
![contactallergisch eczeem (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] contactallergisch eczeem](../../../afbeeldingen/eczema-allergicum-cosmeticaz.jpg) |
![contactallergisch eczeem (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] contactallergisch eczeem](../../../afbeeldingen/eczema-allergicum-pleistersz.jpg) |
contacteczeem (nikkel) |
contacteczeem (cosmetica) |
contacteczeem (pleisters) |
Diagnostiek:Soms een biopt. Een
biopt differentieert echter slecht tussen verschillende soorten eczeem.
Bij serieuze verdenking op contact eczeem (de lokalisatie moet op logische
wijze verklaard kunnen worden door direct of indirect contact met een
toegepast product) patiënt doorverwijzen voor
allergologisch onderzoek. De
patiënt moet weten dat alle gebruikte producten moeten worden meegebracht,
vooral alle cosmetica (geef een folder mee).
Therapie:In acute
fase (erytheem, oedeem, vesikels, soms bullae) indrogend met sterke (klasse
II-IV) corticosteroïd crèmes. Soms zijn vochtige omslagen zinvol.
Ook
zinkoxidesmeersel gecombineerd met corticosteroiden is in deze fase
mogelijk. Later overschakelen op vetcrèmes of zalf.
R/ Corticosteroïden
klasse II-IV in indrogende basis. Voor de handen klasse III-IV.
R/
Zinkoxide 10% in triamcinoloncrème FNA.
R/ Zinkoxidesmeersel en Betnelan
of Dermovate crème 1:1 (aa). Dit is ook geschikt bij contacteczeem bij ulcus
cruris, kan onder een compressieverband worden aangebracht). Het beste is om
ter plaatse de twee componenten zelf door elkaar te mengen (60 g zinkoxide
smeersel met 2 tubes van 30 g steroïd crème) omdat veel apothekers geen
magistrale therapie meer willen maken.
Zie ook:contactallergie
voor:
cosmetica
formaldehyde
groenten en fruit
handschoenen
kappersprodukten
medicamenten
metalen
planten
en bloemen
plastics en lijmen
polyurethaanpolymeren
rubberlink:
www.infal-derm.be
allergologisch onderzoek: verschillende
testen
allergologisch onderzoek (principe)
allergologisch onderzoek (achtergrondinformatie
plakproeven: standaardreeksen
lijst van contactallergenen (stofmonografieën met CAS nummers en formules)
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.