Eczema herpeticum (Kaposi's varicelliforme eruptie)
is een uitgebreide
Herpes
simplex infectie bij patiënten met pre-existent
constitutioneel eczeem
(zelden bij
Darier en erythrodermia ichthyosiformis). Vaak secundaire
infectie van eczeem met wondjes en nattende huid, waarbij de huid-barrière
verstoord is. Kan een primo-infectie zijn. Een rol speelt de verminderde
weerstand (lokaal en mogelijk ook systemisch) tegen infecties bij atopie.
Ook lokale therapie met tacrolimus, pimecrolimus of corticosteroïden kan
herpes luxeren. Het herpes virus verspreidt zich over de huid.
Klinisch beeld:Snel disseminerende heldere, later
pustuleuze vesikels met del, soms hemorrhagisch, overgaand in crustae en
erosies. Typisch zijn multipele, monomorfe uitgeponste ulcera van 1-5 mm. De
ulceraties kunnen conflueren en groter worden, hele gebieden kunnen erosief
worden of overgaan in ulceratie. Met koorts, malaise, pijn, en forse
lymklierzwelling. Het wordt vaak niet herkend, het is een beeld op alert te
zijn bij kinderen maar ook bij volwassenen met atopisch eczeem. De bron kan
een koortslip zijn bij de patiënt zelf of iemand in de omgeving.
![Eczema herpeticum (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Eczema herpeticum](../../../afbeeldingen/eczema-herpeticum-1z.jpg) |
![Eczema herpeticum (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Eczema herpeticum](../../../afbeeldingen/eczema-herpeticum-2z.jpg) |
![Eczema herpeticum (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Eczema herpeticum](../../../afbeeldingen/eczema-herpeticum-3z.jpg) |
eczema
herpeticum |
eczema
herpeticum |
eczema
herpeticum |
![Eczema herpeticum (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Eczema herpeticum](../../../afbeeldingen/eczema-herpeticum-4z.jpg) |
![Eczema herpeticum (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Eczema herpeticum](../../../afbeeldingen/eczema-herpeticum-5z.jpg) |
![Eczema herpeticum (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Eczema herpeticum](../../../afbeeldingen/eczema-herpeticum-6z.jpg) |
eczema
herpeticum |
eczema
herpeticum |
eczema
herpeticum |
DD: varicella
(herpes zoster), acute vesiculeuze
verergering eczeem,
secundaire impetiginisatie bij eczeem (
S. aureus
superinfectie).
Diagnostiek:Zie voor diagnostiek onder
Herpes simplex (Tzanck-smear,
blaasjes uitstrijk op objectglas voor sneltest (PCR, IF), of kweek in
virusmedium (PCR, kweek).
Therapie:In ernstige gevallen
behandelen alsof het een immuungecompromitteerde patiënt is: opname,
geïsoleerd verplegen i.v.m. superinfectie, lokale hygiëne, hooggedoseerde
antivirale therapie, en tegelijkertijd ook het eczeem behandelen met lokale
corticosteroïden en superinfectie (
S. aureus, Streptococcen, soms
Pseudomonas) bestrijden met gerichte antibiotica (b.v. Floxapen, Klacid,
Augmentin, Ciproxin).
R/ Zovirax (aciclovir) per infuus, 5 mg/kg (kinderen 250
mg/m
2) om de 8 uur, langzaam in 1 uur in laten lopen.
Bij zeer
uitgebreide herpes simplex infectie over een atopisch eczeem (herpes simplex
generalisata) kan de dosering bij gezonde personen zonder
nierfunctiestoornissen zonodig worden verhoogd tot 3 dd 10 mg/kg iv. Het
klinisch beeld, de ernst en uitgebreidheid en hoe ziek de patiënt er bij is
bepalen de keuze van de dosis in de range 3 dd 5-10 mg/kg. Een
gegeneraliseerd eczema herpeticum komt een enkele keer voor bij atopisch
eczeem, vooral bij patiënten die veel lokale corticosteroïden gebruikten of
systemische therapie (prednison, Neoral, Imuran, Cellcept, MTX). Het kan
ernstige vormen aannemen, vooral als de honderden vesikels conflueren en
aaneengesloten pijnlijke erosies of ulceraties veroorzaken. In dat geval de
wonden verbinden met vetgazen of siliconen gazen (Mepitel) en de rest zoveel
mogelijk droog laten. Verplegen op en onder een Metalline laken vermindert
de pijn (kleding en lakens verkleven). Uit een Metalline doek kan ook een
hesje worden geknipt. In extreme gevallen is het voorgekomen dat deze
patiënten moesten worden overgeplaatst naar een brandwonden centrum waar
goede expertise bestaat in het verbinden en behandelen (inclusief
pijnstilling en zonodig sedatie). Bij gegeneraliseerd eczema herpeticum is
het behandelen van onderliggend eczeem met lokale corticosteroïden niet de
eerste prioriteit. Het kan de infectie verergeren en pijnlijk zijn.
In minder ernstige gevallen (beginnend, gezonde jonge patiënt, niet ziek er
van) kan men overwegen poliklinisch (goede frequente controle afspreken) en
oraal te behandelen. Dan wel de hoogste dosering geven (herpes zoster
schema's):
R/ Zovirax (aciclovir) Forte, 5 dd tab à 800 mg gedurende 5
dagen.
R/ Zelitrex (valaciclovir) 3 dd 1000 mg of famciclovir 3 dd 500
mg, gedurende 5 dagen. Zelitrex begint steeds meer de plaats van aciclovir
in te nemen, ook in ernstige gevallen.
Bij infectie ogen: consult
oogarts. Aciclovir oogzalf wordt steeds minder vaak geadviseerd door de
oogartsen, ook daar gaat de voorkeur uit naar systemisch behandelen en
zonodig i.v. aciclovir geven; en eventuele secundaire bacteriële infecties
behandelen.
Kleine kinderen met eczema herpeticum kunnen vaak ook
gewoon met Zelitrex worden behandeld. Raadpleeg voor de dosering het
kinderformularium (zie tabel) of vraag advies aan een kinderarts. In de eerste maanden
na de geboorte zijn kinderen beschermd tegen herpes infecties door
antistoffen die ze van de moeder hebben meegekregen via de placenta. Dit
uiteraard alleen als de moeder ooit een herpes simplex infectie heeft gehad.
Een groot deel van de bevolking heeft herpes simplex doorgemaakt ooit (vaak
op kleuterleeftijd) en heeft er antistoffen tegen. Een deel van de dragers
heeft af en toe een koortslip, de meeste personen hebben nooit symptomen.
Een primaire herpes infectie rond het einde van de bevalling geeft risico's
voor het kind: er zijn dan nog geen antistoffen gevormd en meegegeven aan
het kind en de baby kan tijdens of na de geboorte besmet raken.
Doserings advies Zelitrex bij kinderen
(eczema herpeticum): |
Leeftijd |
Gewicht |
Zelitrex verpakking |
Dosering |
0-1 jr |
3 kg |
Valaciclovir drank FNA 20 mg/ml 100 ml 60 mg/kg/24 uur
verdeeld over 3 giften |
3 dd 60 mg |
4 kg |
3 dd 80 mg |
5 kg |
3 dd 100 mg |
6 kg |
3 dd 120 mg |
7 kg |
3 dd 140 mg |
8 kg |
3 dd 160 mg |
9 kg |
3 dd 180 mg |
10 kg |
3 dd 200 mg |
1-3 jr |
9 -11 kg |
Zelitrex tabletten 250 mg eventueel te verwerken in capsules
60 mg/kg/24 uur verdeeld over 3 giften |
3 dd 200 mg |
12-15 kg |
3 dd 250 mg |
16-18 kg |
3 dd 350 mg |
3-12 jr |
20-35 kg |
Zelitrex tabletten 500 mg |
3 dd 500 mg |
>12 jr |
> 35 kg |
Zelitrex tabletten 500 mg |
3 dd 1000 mg |
Advies kinderformularium:Herpes simplex (HSV) infectie,
oraal, 1 maand tot 12 jaar: 30 mg/kg/dag in 2 doses, max 1000 mg/dag (zie
tabel
normale dosering bij
herpes simplex).
Varicella zoster infectie (VZV) en herpes simplex
(HSV) infectie bij immuungecompromitteerde patiënten, oraal, 1 maand tot 18
jaar: 60 mg/kg/dag in 3 doses, max 3000 mg/dag.
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC,
Amsterdam.