Erythema palmare is gedefinieerd als roodheid (erytheem)
van de handpalmen (soms ook van de voetzolen) zonder andere afwijkingen zoals
schilfering of oedeem. Erythema palmare kan
idiopathisch
voorkomen
(primair, zonder oorzaak) of het gevolg
zijn van onderliggende interne ziekten, of geneesmiddelen, of andere oorzaken
(
secundair).
 |
|
erythema palmare |
Primair palmair erytheem (zonder onderliggende
pathologie) wordt vaak gezien in de
zwangerschap.
Dit wordt beschouwd als een fysiologisch verschijnsel. In de zwangerschap kan
ook palmair erytheem ontstaan secundair aan intrahepatische cholestase. Erythema
palmare kan ook zomaar voorkomen bij gezonde personen (
idiopathisch),
dat wordt wat vaker gezien bij
ouderen. Erythema palmare
zonder onderliggende pathologie kan ook
familiair
voorkomen (hereditair palmair erytheem). Dit wordt ook wel het
Lane
syndroom genoemd (voor het eerst beschreven door Lane in 1929).
Secundair palmair erytheem kan voorkomen bij een
scala aan interne ziekten en andere oorzaken (zie de tabel). Bijvoorbeeld bij
alcohol misbruik, bij hyperthyreoidie (18%), en bij diabetes (4%). Recent
is ook beschreven dat erythema palmare kan voorkomen bij
Covid-19
infectie (coronavirus infectie), soms als enige symptoom. Het
kan ook een uiting zijn van maligniteiten, cardiopulmonale afwijkingen, leveraandoeningen,
en andere interne ziekten en auto-immuunziekten (vasculitis, SLE, reumatoïde
artritis, dermatomyositis, Kawasaki syndroom).
 |
 |
| dermatomyositis |
hyperhidrosis |
 |
 |
|
polyarteritis nodosa |
SLE
(Rowell syndroom) |
Palmair erytheem kan ook ontstaan als bijwerking
van chemotherapie. Palmair erytheem door cytostatica wordt ook wel
palmoplantar erythrodysesthesia syndrome genoemd, of
acraal erytheem bij cytostatica (zie onder
acraal erytheem).
Sommige patiënten
hebben last van
warme handen of voeten, soms ook gepaard
gaand met een
branderige sensatie, maar zonder erytheem.
Dit is weer een andere entiteit, meestal geen huidziekte maar een stoornis in
de vascularisatie (vasodilatatie), of de innervatie daarvan (neuropathie), of
hormonale of farmacologische invloeden daar op. Zie onder
warme en/of branderige
handen en voeten en onder
burning feet
syndroom.
Erytheem op de handruggen valt
niet onder de definitie van erythema palmare en wordt o.a. gezien bij fotosensitiviteit,
fotosensibele medicatie, erytromelalgie, Lyme disease, contacteczeem,
dermatomyositis, SLE, LE, drug-induced LE, juveniel reuma, perifere
neuropathie, complex regionaal pijn syndroom, carpaal tunnel syndroom,
painless erythema of the hands in non-Hodgkin lymphoma, red puffy hands bij
i.v. drugsgebruik, alcohol misbruik, en als (vasoactieve) bijwerking van
geneesmiddelen.
Zwelling van de handen, zonder erytheem, wordt onder
andere gezien bij warmte, inspanning, drukurticaria, angio-oedeem, en bij perifeer
oedeem.
| Oorzaken van erythema palmare: |
Primair (geen onderliggende pathologie)
idiopathisch, bij ouderen, bij zwangeren, erythema palmare hereditarium
Secundair (onderliggende oorzaak)
Leverziekten: alcoholmisbruik, ziekte
van Wilson, hemochromatose, hepatitis B infectie, hepatitis C infectie,
hepatopulmonary syndrome, portale hypertensie, Budd-Chiari syndroom
Endocriene afwijkingen: hyperthyreoïdie,
diabetes
Auto-immuunziekten: reumatoide
artritis, Sjögren syndroom, SLE, sarcoidosis; lupus erythematosus,
dermatomyositis, juveniele dermatomyositis, anti-synthetase syndroom
Infecties: COVID-19 (Coronavirus)
infectie, brucellosis, trichinellosis; bacteriële endocarditis,
hiv, dengue, human parechovirus-3 (HPeV-3) infectie, telangiectasia
macularis multiplex acquisita accompanied by hepatitis B infectie,
human T-lymphotrophic virus-1-associated myelopathy, syphilis
Maligniteiten: hersentumor, hersen metastasen,
angiomyolipoma, leukemie, Hodgkin lymfoom, overige lymfoproliferatieve
aandoeningen, adenocarcinoom maag
Geneesmiddelen:
amiodarone, statinen, gemfibrozil, cholestyramine, β2-sympathicomimetica,
topiramate
Huidziekten: atopisch eczeem,
erythema ab igne, livedo reticularis, hyperhidrosis
Metabool:
verlaagde eiwit intake
Diversen: graft
vs host disease, acrodynia, thallium vergiftiging, anti-thrombine
III deficiëntie, chronisch obstructief longlijden, roken, ischemie,
maagzweer, arterioveneuze fistel
Erythema palmare
bij kinderen
Erfelijk, kwikvergiftiging, ziekte van
Kawasaki, congenitale syphilis, ziekte van Wilson, hepatopulmonale
hypertensie
|
Bron: Serrao R, et al. Palmar erythema. Am J Clin Dermatol 2007;8(6):347-356.
Diagnostiek:Anamnese en lichamelijk onderzoek.
Lab:
leverenzymen, ureum, kreatinine, hepatitis B en C serologie, ferritine, glucose,
TSH, Hb, Leuko's, diff.
X-thorax.
Op indicatie: albumine, proalbumine,
ceruloplasmine, reumafactor, ANA's, SS-A, SS-B, lues serologie, anti-HTLV1.
Bij verdenking op maligniteiten: CT-scan borst, abdomen, onderbuik, MRI schedel,
beenmergpunctie
Referenties
| 1. |
Lane JE. Erythema palmare hereditarium. Arch
Derm Syphilol 1929;20:445-448. |
| 2. |
Serrao R, Zirwas M, English JC. Palmar erythema.
Am J Clin Dermatol 2007;8(6):347-356.
PDF |
| 3. |
Amoroso S, Pastore S, Tommasini A, Taddio
A. Palmar erythema: A diagnostic clue of juvenile dermatomyositis.
J Paediatr Child Health 2020;56(7):1159. |
| 4. |
Panambur B, Kakkilaya SB. Palmar Erythema
as the Sole Manifestation of COVID-19. Cureus 2020;12(11):e11291.
PDF |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: L53.8
