De ziekte van Fabry is een X-chromosomaal-gebonden lysosomale stapelingsziekte die wordt veroorzaakt door verminderde of afwezige activiteit van het enzym alfagalactosidase A (alfa-Gal A). Daardoor wordt het glycosfingolipide globotriaosylceramide (GL-3) niet of onvoldoende gemetaboliseerd en stapelt het zich op in de cellulaire lysosomen van vele cellen in het lichaam; met name in de endotheelcellen, de neuronen, de hartspiercellen en verschillende soorten cellen in de nier. Op weefselniveau kan dit hypertrofie, inflammatoire processen, fibrose en sclerose veroorzaken.

Vroege klachten worden vaak veroorzaakt door aantasting van het perifere en autonome zenuwstelsel en de microvascalurisatie: bv pijnklachten, angiokeratomen, buikklachten. Deze klachten zijn vaak al vanaf de kinderleeftijd aanwezig. De levensbedreigende complicaties, zoals beroerte, nierinsufficiëntie en hypertrofische cardiomyopathie, hartritmestoornissen, kleplijden en myocardinfarct, manifesteren zich meestal op (jong)volwassen leeftijd met alle gevolgen van dien. Vanwege de X-gebonden overerving is het van belang familieleden van de gediagnostiseerde patiënt ook te testen op Fabry.

Oogafwijkingen
Hoornvliestroebelingen zonder visusklachten kunnen een belangrijke rol spelen bij de vroege opsporing van de ziekte van Fabry. De aanvankelijk diffuse sluiering ontwikkelt zich tot bleekgrijze tot bruine of gele spiraalsgewijze strepen in het epitheel van de cornea: de zgn. cornea verticillata komen bij meer dan 70% van de patiënten voor. De voor Fabry kenmerkende opaciteiten zijn met behulp van de spleetlamp zichtbaar te maken. De spiraalvormige troebelingen lijken uit één punt te komen, waardoor het kenmerkende ster- of radpatroon ontstaat.

Ook zijn vaatafwijkingen in de ogen bij de ziekte van Fabry niet ongewoon. In de retina kunnen vernauwde arteriolen en verwijde venulen zichtbaar zijn. De sterk verwijde en gekronkeld verlopende bloedvaten komen voor in de retina en de conjunctiva en met name bij de mannen.

Het lenskapsel kan afwijkingen vertonen, de zgn “Fabry cataract”. Dit bestaat uit wittige, korrelige, spaakvormige afzettingen. Er kunnen afzettingen in het voorste en achterste lenskapsel aanwezig zijn. De hoornvliesafwijkingen gaan vaak niet gepaard verlies van het gezichtsvermogen. De cataract kan de visus doen afnemen en occlusie van de centrale retina-arterie of acute ischemie van de n. opticus kan een plotselinge visusdaling tot gevolg hebben.




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.