Tepelkloven (fissura mamillae, nipple cracks) zijn kloven of barstjes in de huid van de tepel die ontstaan tijdens borstvoeding. Het gebeurt vooral bij het eerste kind, door kwetsbare, nog niet aan zogen gewende tepelhuid of door het verkeerd aanleggen waarbij de baby de tepel niet goed pakt. Het ontstaat door mechanische krachten uitgeoefend door het zogende kind, maar ook de continue inwerking van vocht (lekkage van melk) speelt een rol. Tepelkloven kunnen erg pijnlijk zijn, de beschadiging kan zelfs zo erg zijn dat het geven van borstvoeding niet meer mogelijk is, of dat vrouwen vanwege de pijn maar besluiten om te stoppen. Er kunnen ook complicaties optreden zoals bacteriële infectie van de tepel of de borstklier (mastitis), schimmelinfecties (mycose bij de moeder, spruw bij de baby), en tepeleczeem door maceratie. Bij plotseling stoppen met borstvoeding kan ook mastitis ontstaan, afbouwen wordt aanbevolen.



Therapie:
Alert zijn op complicaties zoals bacteriële infecties, mastitis, mycose, spruw bij de baby, en deze behandelen. Tepelhoedjes kunnen de pijn verlichten maar er zijn wisselende meningen over: door het gebruik van tepelhoedjes kan de huid ook niet wennen aan het zogen (harden). Belangrijk is het goed aanleggen van de baby. De baby moet niet alleen de tepel in de mond nemen maar ook een deel van de tepelhof (areola). Het goed vasthouden van de baby, op gelijke hoogte van de tepel (kussen er onder leggen, baby onder de arm nemen) kan voorkomen dat onnodige zuigkrachten ontstaan. Als het zogen pijn doet een andere hoouding zoeken en opnieuw aanleggen. Een ervaren kraamverpleegkundige kan hier bij helpen. Niet te lang achter elkaar borstvoeding geven, wisselen van borst, wisselen van houding. Begin met de minst-pijnlijke borst, desnoods voeding overslaan, afkolven, tepelhoedjes gebruiken. Borsten goed drooghouden met borstcompressen die lekkende melk absorberen. Er bestaan ook hydrogel borst kompressen die speciaal bedoeld zijn om tepelkloven sneller te laten genezen. Reinig de tepels met lauwwarm water maar vermijd zeep, dit kan de huid uitdrogen. Over het algemeen helpt het insmeren van de tepel met een vette zalf. Er zijn speciale tepelzalven voor tepelkloven in de handel, meestal op basis van lanoline, ook Calendulazalf wordt gebruikt. Niet elke zalf is geschikt voor tepelkloven, sommige zalven laten een vies of bitter smakende laag achter op de borst waardoor de baby niet wil drinken.

R/ Vette zalven op basis van lanoline; specialité zalven die speciaal zijn bedoeld voor tepelkloven.
R/ Vaseline-cremor lanette II FNA aa, of vaseline-cetomacrogolcrème aa.
R/ Vaseline album
R/ Absorberende borst kompressen in de BH aanbrengen tussen voedingen in.
R/ Hydrogel borstkompressen bij tepelkloven
R/ Chloorhexidine crème 1% FNA bij bacteriële infectie. Antibiotica bij mastitis (meestal flucloxacilline).
R/ Daktarin crème of een andere imidazol crème (zie onder lokale antimycotica) bij mycose, en miconazol gel voor de baby (zie onder spruw).




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.