Fordyce's condition (Fordyce disease, Fordyce's spots, seboglandulae labiales et buccales): dit zijn ectopische talgklieren, een fysiologische variant van de normale talgklierontwikkeling waarbij er talgklieren op de lippen of op het mondslijmvlies aanwezig zijn. Ze kunnen ook voorkomen op de glans penis of op de vulva. Klinisch ziet men witte of witgele papeltjes van 1-2 mm doorsnede, soms tot 3 mm. Ze zijn vooral goed zichtbaar bij het strekken van de huid of het slijmvlies. Patiënten beschouwen dit soms als een afwijking, maar het is normaal en onschuldig, en het komt vaak voor (bij meer dan 70% van de volwassenen in enige mate). De talgkliertjes zijn al vanaf de geboorte in aanleg aanwezig maar worden in de puberteit pas actief en zichtbaar. Het kan worden behandeld met de CO2 laser, maar eigenlijk hoeft het niet behandeld worden. Het gaat meestal vanzelf ook weer weg, al kan dat wel jaren duren. De naam Fordyce is ook verbonden aan het angiokeratoma van Fordyce en aan miliaria apocrina (ziekte van Fox-Fordyce).



DD: milia, talgklierhyperplasie, epidermale cyste, mucocele.

Therapie:
Zoals bovengenoemd hoeft het niet behandeld te worden omdat het geen echte afwijking is, maar patiënten kunnen er soms toch onder lijden en hebben dan de wens dat ze verwijderd worden. De opties zijn:
CO2-laser. Dit kan littekentjes achterlaten.
Elektrocoagulatie met klein bolletje of met een naald.
Uitstansen (sequentieel) met een 1 of 2 mm biopteur.
PDT (photodynamische therapie).
Aanstippen met bichloracetic acid (dichloorazijnzuur). In Nederland wordt voor dit doel trichloorazijnzuur gebruikt.
R/ Lokaal tretinoïne crème.
R/ Isotretinoïne 1 dd 10-30 mg. Gezien de bijwerkingen zal dit niet vaak voorgeschreven worden bij deze indicatie.
Verder is het advies aan de patiënt om niet zelf te proberen ze aan te prikken of uit te knijpen want dat zal niet helpen en het veroorzaakt schade en littekens.




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.