Een
furunkel is een acute necrotiserende pijnlijke ontsteking
uitgaande van een haarfollikel. Meestal veroorzaakt door
S. aureus, bij
uitzondering ook
S. epidermis. Een furunkel is een enkelvoudige laesie, is
het gedissemineerd dan heet het
furunculosis en als er twee of meer samenvloeien tot 1 grote ontsteking
maar met separate puskopjes dan heet het een
karbunkel
(carbuncle, negenoog). Meestal ontstaat er centraal necrose (necrotische
prop) en verweking waarna het abces openbarst. Een incisie op het juiste
moment kan de pijn verlichten. Door autoinoculatie kunnen andere
haarfollikels betrokken raken.
Men spreekt van
furunculose
bij meer dan 4 furunkels tegelijk of meer dan 4 furunkels per jaar. Bij
recidiverende furunculose onderzoek doen naar de algehele conditie en naar
factoren die de weerstand kunnen verslechteren (HIV, hematologische
aandoeningen met leukopenie of leukocytendysfunctie, diabetes, anemie,
ijzergebrek, obesitas, ondervoeding, deficiënties, SLE, immuunsuppressie,
congenitale immuundeficiënties, atopisch eczeem, nierinsufficiëntie, etc).
Maatregelen gericht op het reduceren van de hoeveelheid stafylokokken op de
huid zijn zinvol. Patiënten met overgewicht hebben een verhoogd risico op
furunculose; vooral in de plooien. Hyperhidrosis en slechte hygiëne verhogen
het risico op infecties. Soms ontstaat een beeld dat lijkt op hidradenitis
suppurativa. Een deel van de patiënten waarbij de diagnose hidradenitis
suppurativa, subtype met multipele abcessen (Hurley I) wordt gesteld heeft
in feite furunculosis bij overgewicht.
Bij recidiverende
infecties eventueel onderzoek op
Stafylokokken dragerschap (kweken afnemen
van neus, keel en perineum) en proberen dit te behandelen. Bij veel
recidieven ook de familieleden onderzoeken en behandelen, en de
thuissituatie inventariseren.
![Furunculosis (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Furunculosis](../../../afbeeldingen/furunkel-1z.jpg) |
![Furunkel (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Furunkel](../../../afbeeldingen/furunkel-5z.jpg) |
furunculosis |
furunkel |
![Furunkel (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Furunkel](../../../afbeeldingen/furunkel-6z.jpg) |
![Karbunkel (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Karbunkel](../../../afbeeldingen/karbunkel-1z.jpg) |
furunkel |
karbunkel |
Therapie:
Laten rijpen, zonodig incisie of necrotische prop verwijderen. Lokale
hygiënische maatregelen, eventueel antiseptische middelen (Betadine jodium
scrub, wassen met antiseptische zeep, na incisie huid beschermen met
fusidine zalf of jodiumzalf).
R/ Fucidin crème, zalf of gazen.
R/
Chloorhexidine crème 1% FNA.
R/ Betadine jodium scrub of Hibiscrub.
R/
Unicura antiseptische zeep.
R/ Bactroban (mupirocine) neuszalf (3 g).
Antibiotica:Behandeling met antibiotica is niet altijd nodig. Wel in ernstige
gevallen. O.a. bij lymfangitis, koorts, furunculose, karbunkel, en furunkels
op de neus of in het gelaat (kans op trombose sinus cavernosus, niet
incideren), verminderde weerstand, endocarditis risico, kunstgewrichten.
R/ Floxapen (flucloxacilline) 4 dd 500 mg gedurende 7 dagen.
R/ Dalacin
(clindamycine) 3 dd 600 mg gedurende 7 dagen
R/ Klacid (claritromycine) 2
dd 500 mg gedurende 7 dagen.
R/ Zithromax (azitromycine) 1 dd 500 mg
gedurende 7 dagen.
Alternatieven:R/ erytromycine 4 dd 500 mg gedurende 7 dagen.
R/
Zinnat (cefuroximaxetil) 2 dd 250 mg gedurende 7 dagen.
R/ Bactrimel
(co-trimoxazol) 2 dd 960 mg gedurende 7 dagen.
R/ Rifadin (rifampicine) 2
dd 600 mg gedurende 5 dagen, herhalen iedere 3 maanden.
Suppleties bij deficienties:R/ Ferrofumaraat 3 dd 200 mg gedurende
4 weken bij ijzertekort.
R/ Zinksulfaat 3 dd 200 mg.
R/ Vitamine C
(ascorbinezuur) 1 dd 500 mg.
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.