Een fistel (Engels: fistula) is een gang (tunnel), meestal met epitheel bekleed, een verbinding tussen een in de diepte of op afstand gelegen ontstekingshaard of holte en de buitenwereld.



Een typisch voorbeeld is de perianale fistel, die de ene opening heeft in het rectum en de andere opening in de perianale huid. Ook bij hidradenitis suppurativa ontstaan fistels. Dit zijn cutane fistels, lopend van huidopening naar huidopening, of van een dieper gelegen abcesholte naar de huid. De fistels bij hidradenitis suppurativa ontstaan oorspronkelijk uit een abces rond een geruptureerde haarfollikel. De fistels zijn met epitheel bekleed en kunnen zeer uitgebreid zijn, groot, lang, vertakt en omgeven door fibrose. Ook in een litteken kan een fistel ontstaan. Een fistelopening kan er uit zien als een granuloma pyogenicum: een helder rood bolrond tumortje. Na een trauma of orthopedische ingreep kunnen fistels ontstaan die naar een chronische osteomyelitis haard lopen. Bij fistels voor het oor op jonge leeftijd moet men denken aan een pre-auriculaire cyste of sinus. Niet genezende wondjes in de hals kunnen een odontogene fistel zijn, of een mediane halsfistel of branchiogene cyste / sinus. Zie verder de tabel.





Therapie:
De behandeling van een fistel is chirurgisch. Alleen radicale excisie van de gehele fistel is curatief. Als dat niet mogelijk is omdat er anders teveel schade wordt aangericht, bijvoorbeeld bij een perianale fistel, dan kan eventueel een permanente drain worden aangebracht (Seton drain). Bij hidradenitis suppurativa kan ook deroofing worden toegepast. Hierbij wordt alleen het dak van de fistel of abcesholte verwijderd, de bodemplaat blijft staan en vormt de nieuwe huid.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.