De term
gangreen wordt gebruikt voor afgestorven weefsel.
Er bestaan 2 varianten van,
droog gangreen en
nat gangreen.
Droog gangreen
Droog gangreen ontstaat als weefsel afsterft door afsluiting van de arteriële
circulatie. Als er geen infectie bijkomt dan ontstaat een
droge
zwarte necrose. De huid mummificeert. Na verloop van tijd treedt
demarcatie op, er ontstaat een scherp begrensde overgang tussen vitaal en niet
vitaal weefsel. Gangreen, afsterving van weefsel op basis van ischemie ziet
men bij arteriosclerose, bij diabetes, bij diverse andere occlusieve vasculopathieën,
bij decubitus, en bij vrieswonden. Ook bij coumarine necrose en bij hematomen
kan een droge zwart necrotische korst ontstaan.
|
|
droog
gangreen |
droog
gangreen |
|
|
droog
gangreen |
droog
gangreen |
Het algemene beleid voor droge zwarte necrose zonder ontstekingsverschijnselen
is om dat zolang mogelijk droog te houden in afwachting van het proces van demarcatie.
Natte gazen kunnen het verergeren omdat door afkoeling de perfusie daalt, en
omdat een vochtig wondklimaat ook een ideale voedingsbodem is voor bacteriën.
Zolang het droge necrose blijft, en er geen ontstekingsverschijnselen zijn,
is het (nog) niet nodig om chirurgisch in te grijpen. Een droge zwarte necrose
op de hiel ten gevolge van decubitus wordt dus niet behandeld met natte gazen
of hydrocolloïden of andere vormen van vochtige wondbehandeling maar droog gehouden.
Onder de zwart necrotische korst geneest de huid vanzelf, vervolgens valt de
korst er af. Ook gemummificeerde teentjes of vingerkootjes kunnen er na verloop
van tijd vanzelf afvallen. Soms is chirurgisch ingrijpen nodig in de vorm van
amputatie, omdat in een necrotisch kootje ook een bot zit dat geïnfecteerd kan
raken. Chirurgisch ingrijpen is ook nodig indien een infectie optreedt van het
necrotische weefsel.
Nat gangreenMet nat gangreen
wordt bedoeld afgestorven weefsel waarin een infectie is ontstaan die het proces
verergert. Verschillende klinische beelden behoren hier toe, zoals
gasgangreen,
necrotiserende fasciitis, gangraena
van Fournier (scrotaal gangreen), juveniel gangreen. Dit zijn gevaarlijke ziektebeelden,
met progressief en soms fataal beloop. De bacteriën (hemolytische streptokokken,
Clostridium soorten, andere anaëroben, menginfecties) veroorzaken niet alleen
necrose maar ook sepsis met shock en orgaanfalen.
|
|
nat gangreen |
nat gangreen |
|
|
nat gangreen |
nat gangreen |
Therapie:Het beleid is afhankelijk van de oorzaak.
Bij macroangiopathie kan de vaatchirurg of vasculaire interventieradioloog soms
nog ingrijpen, bij microangiopathie proberen de oorzaak te bestrijden. Ook fysiotherapie,
spieroefeningen, veel lopen kunnen de doorbloeding bevorderen. Stoppen met roken.
Tensie reguleren. Bij inoperabel arterieel vaatlijden is hyperbare zuurstof
een optie. Hyperbare zuurstof wordt overigens ook gebruikt bij gasgangreen.
Bij de natte gangrenen t.g.v. infecties bestaat de behandeling uit breed spectrum
antibiotica gericht op alle mogelijke verwekkers en agressief chirurgisch ingrijpen
(snelle excisie van het necrotische en geïnfecteerde weefsel).
Dotterprocedures
en andere vaatchirurgische interventies.
Snelle en
agressieve necrotomie bij necrotiserende fasciitis.
Amputatie
bij bedreigde voet en levensbedreigende infecties.
R/ Acetylsalicylzuur 1
dd 100 mg.
R/ Persantin (dipyridamol) 1 dd 75 mg.
R/ Breed spectrum antibiotica
combinaties bij infectie.
R/ Hyperbare zuurstof therapie.
R/ Prostaglandine
infusies.
Therapie droog gangreen:- dagelijks
necroseranden inspecteren op retentie, eventueel geretineerd vocht evacueren
- geen zalven, geen natte verbanden
- droog gaasje tussen tenen vlechten
- necroseplekken droog en luchtig verbinden, geen pleister
- niet immobiliseren:
opzitten en lopen
- amputatie op grens van dood en levend weefsel, indien
mummificatie volledig is
Therapie nat gangreen:-
dagelijks lauwwarm voetbad (korsten losweken, pus evacueren)
- dagelijks
na voetbad necrotomie
- na baden en necrotomie gangreenplekken goed nadrogen
met gaas en föhn
- nu en dan ook aan lucht laten drogen
- droog en luchtig
verbinden: geen zalven, geen natte verbanden
- antibiotica bij duidelijke
infectie
- niet immobiliseren
Auteur(s):dr.
Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.