Lichen planus is een benigne inflammatoire
aandoening van de huid en de orale en genitale slijmvliezen (mucosale lichen
planus) met onbekende etiologie. Kan op elke leeftijd voorkomen, maar vooral
tussen 25-70 jaar, vrijwel nooit bij kinderen. Het is moeilijk te
behandelen, de diverse therapieën onderdrukken alleen de symptomen en kunnen
bijwerkingen hebben. De meest gebruikelijke therapie is lokale
corticosteroïden klasse IV of III.
Klinisch beeld:Jeukende,
vlakke glanzende polygonale papels, miliair tot lenticulair groot, rood tot
roodpaars, met aan het oppervlak een netwerk van fijn vertakte wittige
streepjes (Wickhamse striae) die zichtbaar worden na insmeren met
paraffine/olie. Kunnen overal op de huid voorkomen, soms geïsoleerd, soms
gegeneraliseerd, maar neigen tot annulaire groepering op voorkeursplaatsen:
buigzijden van polsen en onderarmen, nek, sacraalstreek, genitaliën
(scrotum, penis), enkels, onderrug. Soms pijnlijk, vooral mucosale lichen
planus. Er bestaan lineaire, annulaire, palmoplantaire, bulleuze,
hypertrofische (verruceuze), erosieve en ulcererende varianten van lichen
planus. Een aparte vorm is
lichen planus actinica. Ook de
nagels en de
haren kunnen aangedaan zijn,
zie onder
lichen planus nagels, en onder
lichen planopilaris. De haren kunnen volledig uitvallen. Het
Köbner fenomeen komt voor d.w.z. aspecifieke prikkel op gezonde huid
veroorzaakt ter plekke de dermatose. Prikkels: krabben, schaafwonden,
tatoeage, injecties, verbranding, frostbite. Slijmvliesafwijkingen in de
mondholte bij 60-70% v.d. patiënten, vooral buccaal t.h.v. de occlusie.
Parelmoerachtige, opalescerende witte guirlande vormige laesies, soms vlakke
witte papels met streepvormige figuren.
Mucosale lichen planus treft vooral
de mondholte maar ook de lip, vagina, penis en soms slokdarm, perianaal,
conjunctiva en neusslijmvlies. Bij mucosale LP is er een licht verhoogd
risico op ontstaan van plaveiselcelcarcinoom. Bij 10% v.d. patiënten zijn de
nagels aangetast: lengte streping, longitudinale groeven, pterygium,
hyperkeratose, putjes, grauwbruine verkleuring, dystrofie, dunner worden van
de nagels, splijting aan het distale einde, proximale bolling. Vaak livide
zwelling peri-unguale gebied. Zie verder onder
lichen planus van de nagel en onder
nagelafwijkingen.
![Lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-1z.jpg) |
![Lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-2z.jpg) |
![Lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-3z.jpg) |
lichen
planus |
lichen
planus |
lichen
planus |
![Lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-4z.jpg) |
![Annulaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Annulaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-annulair-1z.jpg) |
![Annulaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Annulaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-annulair-2z.jpg) |
lichen
planus |
annulaire lichen planus |
annulaire lichen planus |
![Annulaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Annulaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-annulair-3z.jpg) |
![Annulaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Annulaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-annulair-4z.jpg) |
![Lineaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lineaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-lineair-1z.jpg) |
annulaire lichen planus |
annulaire lichen planus |
lineaire lichen planus |
![Lineaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lineaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-lineair-2z.jpg) |
![Lineaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lineaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-lineair-3z.jpg) |
![Lineaire lichen planus (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lineaire lichen planus](../../../afbeeldingen/lichen-planus-lineair-4z.jpg) |
lineaire lichen planus |
lineaire lichen planus |
lineaire lichen planus |
![Lichen planus hypertrofica (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus hypertrofica](../../../afbeeldingen/lichen-planus-hypertrophica-1z.jpg) |
![Lichen planus hypertrofica (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus hypertrofica](../../../afbeeldingen/lichen-planus-hypertrophica-2z.jpg) |
![Lichen planus hypertrofica (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus hypertrofica](../../../afbeeldingen/lichen-planus-hypertrophica-3z.jpg) |
lichen planus hypertrofica |
lichen planus hypertrofica |
lichen planus hypertrofica |
![Lichen planus hypertrofica (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus hypertrofica](../../../afbeeldingen/lichen-planus-hypertrophica-4z.jpg) |
![Lichen planus nagels (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus nagels](../../../afbeeldingen/lichen-planus-nagels-1z.jpg) |
![Lichen planus nagels (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus nagels](../../../afbeeldingen/lichen-planus-nagels-2z.jpg) |
lichen planus hypertrofica |
lichen planus nagels |
lichen planus nagels |
![Lichen planus nagels (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus nagels](../../../afbeeldingen/lichen-planus-nagels-3z.jpg) |
![Lichen planus nagels (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus nagels](../../../afbeeldingen/lichen-planus-nagels-4z.jpg) |
![Lichen planus ulcera (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus ulcera](../../../afbeeldingen/lichen-planus-ulcera-1z.jpg) |
lichen planus nagels |
lichen planus nagels |
lichen planus ulcererend |
Etiologie:De oorzaak is onbekend.
Histologisch is er een lymfocytair infiltraat waarbij cytotoxische
T-lymfocyten aangrijpen op de epidermis. Een
auto-immuungenese wordt vermoed
vanwege het soms geassocieerd voorkomen met andere auto-immuunziekten
(schildklierziekten, rheumatoïde arthritis, vitiligo, coeliakie,
inflammatory bowel disease (IBD), primaire biliaire cirrhose, alopecia
areata en SLE). Soms is er een
genetische predispositie (genitale LP is
sporadisch familiair beschreven).
Stress wordt genoemd als uitlokkende
factor maar de relatie kan ook andersom zijn. Ook een reactie op
allergenen
(contactallergenen, superantigenen) of op
bacteriën of
virussen
(Helicobacter pylori, Hepatitis C) wordt genoemd, evenals
geneesmiddelenreacties (drug-induced lichen planus). Geneesmiddelen die
gerelateerd worden aan drug-induced lichen planus zijn NSAID's, ACE-remmers,
beta-blokkers, quininen en methyldopa. Het is moeilijk om de relatie te
bewijzen. Geneesmiddelen kunnen ook een
lichenoide geneesmiddel reactie
veroorzaken die lijkt op lichen planus. Dit is o.a. beschreven bij
bovenstaande middelen en bij tetracyclines, furosemide, hydrochloorthiazide,
allopurinol, etanercept, hepatitis B en influenza vaccins, goud en
organische mercuro-verbindingen, fenothiazine derivaten, isoniazide,
tolbutamide.
In bepaalde landen (Japan, VS, rond de Middellandse Zee)
rapporteerden onderzoekers een mogelijke associatie tussen orale lichen
planus en hepatitis-C infectie, chronische hepatitis C en primaire biliare
cirrose. Deze associatie kon in de Nederlandse en Europese populatie niet
worden teruggevonden. Orale lichen planus en overige orale lichenoide
laesies kunnen een reactie zijn op tandheelkundige restauratiematerialen
zoals amalgaam, composiet, cobalt en goud. Dat kan een
contactallergie zijn
(zeldzaam) maar ook irritatie of mechanische beschadiging van het slijmvlies
door de vullingen of scherpe randen waarbij via het Köbnerfenomeen lichen
planus ontstaat.
Prognose: chronische aandoening, 25% geneest in
halfjaar, 75% binnen 1 jaar, 90% binnen 2 jaar.
DD:
lichen simplex chronicus,
lichen striatus,
verruca planae,
verruca vulgaris,
mollusca contagiosa,
lichen nitidus, lichenoide geneesmiddelen eruptie, drug-induced lichen
planus,
lichen planus actinica,
porokeratosis.
Klinische varianten: |
- lichen planus
klassieke cutane vorm (polygonale papels en plaques) - lichen planus
cutane varianten: lineaire, annulaire, bulleuze, hypertrofische
(verruceuze), atrofische, erosieve en ulcererende varianten van lichen
planus: - lichen planus linearis - lichen planus annularis - lichen
ruber verrucosis (hypertrofische lichen planus): komt vooral voor aan de
onderbenen en geeft hevige jeuk (hyperkeratose en papillomatose) - lichen
planus bullosa, lichen ruber bullosis: lijkt soms op pemphigus
(subepidermale splijting) - lichen ruber atrophicus, uitgebreide
atrofieën (epidermis vlak en smal) - lichen planus als
Köbner fenomeen in littekens, tatouages, en andere huidbeschadigingen
- palmoplantaire lichen planus - lichen planus mucosae
(mondholte, lippen, vagina, penis, anaal en perianaal, oesofagus,
neusslijmvlies) -
lichen planus nagels -
lichen planopilaris (klassieke lichen planopilaris, frontal fibrosing
alopecia, Lassueur Graham-Little Piccardi syndrome en lichen planopilaris
romp) - lichen planus actinica (lichen planus tropica), zon-geïnduceerd,
vaak in het gelaat (zie onder
lichen planus actinicus) -
lichen nitidus, kleine glanzende vlakke bleke-huidkleurige papels in
grote aantallen, conflueren niet, vooral op romp, buigzijde onderarmen,
penis; wordt door sommigen beschouwd als variant van lichen planus, en
door anderen als een aparte entiteit - lichen planus overlapsyndromen:
lupus-erythematodes-lichen-planus overlapsyndroom (LE-LP), en LP-bulleus
pemphigoid (LP pemphigoides) - lichen planus bij kinderen: is heel
zeldzaam en wordt vaak niet herkend; verder identiek aan lichen planus bij
volwassenen |
![Lichen planus nagels (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus nagels](../../../afbeeldingen/lichen-planus-nagels-3z.jpg) |
![Lichen planus nagels (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus nagels](../../../afbeeldingen/lichen-planus-nagels-4z.jpg) |
![Lichen planus ulcera (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus ulcera](../../../afbeeldingen/lichen-planus-ulcera-1z.jpg) |
lichen planus Köbner |
lichen planus Köbner |
lichen planus Köbner |
Diagnostiek:- Zonodig biopt
- In
risico groepen (discutabel) eventueel onderzoek naar geassocieerde hepatitis
B en C infectie
(hepatitis B en C serologie (anti-HBS, anti-HB core,
anti-HCV) en leverenzymen)
- Geneesmiddel gebruik inventariseren
Therapie lokaal:R/ Corticosteroïden locaal klasse III-IV 2 dd
gedurende 2-3 weken (eventueel onder plastic occlusie).
R/ Intralesionale
corticosteroïden bij laesies met beperkte omvang en bij hypertrofische
lichen planus. Injecties of dermojet.
R/ Lokale antipruriginosa en
systemische antihistaminica bij veel jeuk.
Cryotherapie. Matig resultaat,
littekenvorming, wordt niet aangeraden.
CO2-laser. Matig resultaat,
littekenvorming, wordt niet aangeraden.
Therapie systemisch:R/
Systemische corticosteroïden (prednison stootkuur
40-40-35-35-30-30-25-25-20-20-15-15-10-10-0 mg.).
Print schema uit voor patient.
R/ prednison tabletten 5 mg, 70 stuks.
S/ dag 1 en dag 2: 40 mg (8 tab), dag 3 en 4: 35 mg (7 tab) etc. elke 2
dagen 1 tablet minder.
R/ UVB TL-01 of breedband, PUVA therapie.
R/
Neotigason (acitretine) 30 mg dd, of isotretinoïne 2 dd 10 mg.
R/ Neoral
(ciclosporine) 3-5 mg/kg.
R/ Plaquenil (hydrochloroquine) 1 dd 200-400
mg.
R/ Methotrexaat 1 keer per week 7.5-15 mg + foliumzuur 5 mg de dag
erna.
R/ Metronidazol 2 dd 500 mg gedurende 3 weken - 2 maanden.
Therapie overig:NB: vele opties worden genoemd maar de evidence is niet
zo goed en omdat lichen planus spontaan kan verdwijnen zijn alleen
randomized controlled trials betrouwbaar. Terughoudendheid is gewenst gezien
de kans op spontaan herstel en de bijwerkingen van therapie. Gesuggereerd
worden antibiotica (Bactrimel, tetracycline, doxycycline, metronidazol),
antimycotica (itraconazol, griseofulvine), mycofenolaatmofetil en
azathioprine, interferon, thalidomide, UVA-1, fumaarzuur, isoniacide,
Clexane (enoxaparine) en PDT. De tetracyclinen en ook metronidazol hebben
een anti-inflammatoire werking. Metronidazol wordt genoemd in het evidence
based dermatology boek van Lebwohl maar de evidence is zeer zwak. Er is in
2013 een richtlijn van de NVDV verschenen over lichen planus. Maar omdat er
vrijwel geen dubbelblind onderzoek is verricht naar lichen planus (alleen
oude case series en case reports) komen daar geen andere therapie-opties uit
naar voren dan bovenstaande bekende rijtjes.
Therapie lichen planus
nagels:R/ lokale corticosteroïden klasse III-IV, 1-2 dd, eventueel onder
occlusie.
R/ Intralesionale corticosteroïden (Kenacort 10) 1 keer per 6-8
weken injecteren gedurende 6 maanden. Verdeel met een fijne naald (b.v. met
een 0.5 ml diabetes spuitje) 0.1-0.15 ml over 3 plekken in de nagelwal, op
circa 5-8 mm van de nagelriem, en diep, dichtbij en net boven de proximale
nagelmatrix. Pijnlijke behandeling. Kenacort 10 kan ook met een dermojet in
de nagelwal worden geschoten, maar dat is ook pijnlijk en er is geen goede
controle over de juiste diepte en de juiste hoeveelheid. Bij lichen planus
kan een hogere dosering (Kenacort 40) nodig zijn dan bij
nagelpsoriasis; er is dan echter ook kans op atrofie van de huid.
R/
salicylzuur 10% in betamethason of clobetasol zalf (salicylzuur 10% in
Dermovate zalf).
R/ salicylzuur 20% in vaseline gedurende 2 weken, daarna
Dermovate zalf.
R/ nagellak met 8% clobetasoldipropionaat 0.05%
(clobetasol nail lacquer, VS, niet in Nederland).
R/ Systemische therapie
in ernstige gevallen (acitretine (Neotigason), plaquenil, ciclosporine,
methotrexaat).
R/ Kenacort-A 40 intramusculair 0.5-1 mg (meestal 1 hele
ampul van 1 ml = 40 mg Kenacort-A 40) eens in de 4-6 weken.
ICD
10 codes (bron:
www.icd10data.com)
lichen planus L43
lichen planus verrucosus (hypertrophicus) L43.0
lichen planus bullosis L43.1
lichenoide geneesmiddelenreacties L43.2
lichen planus tropicus (actinica) L43.3
subacute actieve lichen planus
L43.3
lichen planus overige vormen L43.8
lichen planus ani L43.8
lichen planus mucosa L43.8
lichen planus nno L43.9
lichen planus
annularis L43.81
Referenties
1. |
Lebwohl M, Heymann WR,
Berth-Jones J, Coulson I. Treatment of skin disease - Comprehensive
therapeutic strategies. Saunders - Elsevier, New York, Third edition 2010. |
2. |
Maticic M, Poljak M, Lunder T et al. Lichen planus and other cutaneous
manifestations in chronic hepatitis C. J Eur Acad Dermatol Venereol
2008;22:779-788. |
3. |
Büyük AY, Kavala M. Oral metronidazol treatment of
lichen planus, J Am Acad Dermatol 2000;43:260-262. |
4. |
Lodi G, Carrozzo
M, Furness S, Thongprasom K. Interventions for treating oral lichen planus:
a systematic review. Br J Dermatol 2012;166(5):938-947. |
5. |
NVDV
Richtlijn lichen planus.
PDF |
Mondholte en lippenSlijmvliesafwijkingen in de mondholte zijn te
vinden bij 60-70% van patiënten met lichen planus, vooral buccaal
(wangslijmvlies) t.h.v. de occlusie, maar ook op gingiva, tong, en lippen.
Klinisch ziet men parelmoerachtige, opalescerende witte guirlande vormige
laesies, soms vlakke witte papels met streepvormige figuren. Vaak erosief.
Veroorzaakt branderig gevoel en pijnklachten, vooral bij erosies en
ulceraties. Naast de klassieke orale lichen planus (OLP) komen in de
mondholte ook orale lichenoïde laesies (OLL) voor, die klinisch en
histologisch lijken op lichenplanus. Orale lichen planus is meestal
idiopathisch, bij de lichenoïde laesies kunnen wel oorzaken aangewezen
worden: contact met tandheelkundig restauratiemateriaal, lichenoide
geneesmiddelenreacties, graft versus host disease (GVHD), en overige
oorzaken waaronder trauma van het wangslijmvlies. Ook in de eosofagus kan
lichen planus voorkomen, met als gevolg slikklachten en pijn bij slikken, en
soms een stenose van de proximale slokdarm. De KNO arts kan dit vaststellen
met endoscopie.
![Lichen planus mucosae (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-mucosa-5z.jpg) |
![Lichen planus mucosae (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-mucosa-6z.jpg) |
lichen planus mucosae |
lichen planus mucosae |
![Lichen planus mucosae (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-mucosa-7z.jpg) |
![Lichen planus mucosae (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-mucosa-8z.jpg) |
lichen planus mucosae |
lichen planus mucosae |
DD: leukoplakie,
hairy leukoplakie, leukodeem,
chronic ulcerative stomatitis,
cheilitis actinica,
cheilitis plasmacellularis, andere vormen van
cheilitis
en
cheilosis,
lip-licking dermatitis,
contacteczeem,
Stevens Johnson
syndroom,
herpes simplex,
candida, pseudomembraneuze candidiasis, lues I en II,
blaarziekten,
graft versus host disease, lichenoide contactallergie op
amalgaamvullingen,
Köbner reactie op irritatie rond vullingen, CDLE, SLE, mechanische
beschadiging door vullingen, scherpe randen kiezen en tanden,
tandenpoetsgewoonten, wangbijten (morsicatio buccorum), aspirin burn, linea
alba, papilloom,
white sponge nevus,
verruciform xanthoom,
lingua
geographica. De DD met leukoplakie is moeilijk als huidlaesies ontbreken.
Anogenitale mucosaAfwijkingen aan de genitale mucosa (vagina, glans
penis, penis) komen regelmatig voor en kunnen veel klachten veroorzaken. Met
name de vaginale lichen planus veroorzaakt veel hinder en pijn, kan
chronische erosies en ulceraties veroorzaken. Soms met bloederige of
purulente fluor, dyspareunie, dysurie, en postcoïtaal bloedverlies.
Anogenitale lichen planus kan vernauwing van anus, urethra, vagina en
vaginale introïtus veroorzaken, en atrofie van de labia minora. Behalve
mucosale lichen planus kan in het anogenitale gebied natuurlijk ook de
cutane vorm voorkomen op de penis, vagina en perianale huid. Bij erosieve
lichen planus worden soms auto-antilichamen tegen plaveiselcelepitheel
aangetroffen (SES-ANA). Zie ook onder
chronic ulcerative stomatitis. Soms spelen geneesmiddelen een rol
(lichenoide geneesmiddelen reacties, o.a. op NSAIDs, lithium, beta-blokkers,
ACE-remmers).
![Lichen planus van de vulva (klik op foto voor vergroting) [bron: www.casereports.bmj.com] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-vulva-1z.jpg) |
![Lichen planus van de vulva (klik op foto voor vergroting) [bron: www.casereports.bmj.com] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-vulva-2z.jpg) |
lichen planus vulva (© BMJ) |
lichen planus vulva (© BMJ) |
![Lichen planus mucosae (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-penis-1z.jpg) |
![Lichen planus mucosae (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Lichen planus mucosae](../../../afbeeldingen/lichen-planus-penis-2z.jpg) |
lichen
planus penis |
lichen
planus penis |
DD:
lichen sclerosus,
morbus Bowen,
plaveiselcarcinoom,
condyloma,
lichen simplex chronicus, mucosaal pemphigoid, herpes simplex, banaal
ulcus, sexueel overdraagbare aandoeningen.
Therapie: Mondholte:
R/ Triamcinolon 0.1% in hypromellosezalf 20% FNA
(Triamcinolonacetonidemondpasta 0,1% FNA).
Voor de nacht direct op
laesies aanbrengen, zonodig ook overdag nog 2-3 keer, na de maaltijden.
R/ Triamcinolon 0.1% in oculentum simplex (15 g).
R/ Triamcinolon 0.1% in
Orabase, fluocinolonacetonide 0.1% in Orabase, clobetasolpropionaat 0.05% in
Orabase. Orabase is een merknaam voor een indifferente hypromellose basis
voor gebruik in de mondholte. Met dit product zijn studies uitgevoerd in de
VS. In Nederland wordt deze receptuur vervangen door een magistraal recept
van triamcinolon 0.1%, clobetasolpropionaat 0.05% of andere corticosteroïden
in hypromellosezalf 20% FNA. De apothekers bereiden dit zelf.
R/ Betnelan
mondpasta 0.025% of 0.1%, Dermovate mondzalf of Clobetasol mondspoeling. Zie
voorbeelden receptuur hieronder.
R/ Dermovate (clobetasolpropionaat)
zalf.
R/ Diprolene (betamethasondipropionaat) hydrogel.
R/
Corticosteroïd dosis-aerosols: beclomethason (Becotide 100, Becloforte 250,
Aerobec 100 of 250), budenoside (Pulmicort 200), Pulmicort Turbohaler 400,
of fluticason (Flixotide 125 of 250), 4-6 dd sprayen op de laesies.
R/
Dexamethason oplossen in een glas water en mee spoelen.
R/ Protopic
(tacrolimus) mondzalf. Gewone Protopic zalf 0.1% kan zonder aanpassingen op
de lippen worden gesmeerd maar voor hechting aan slijmvlies is het
magistrale product met hypromellose beter. Zie voorbeelden receptuur
hieronder. De studies zijn uitgevoerd met tacrolimus 0.1% in Orabase.
R/
Elidel (pimecrolimus) crème 1%, tube à 30 g.
R/ Kenacort-A 10 of 40
(triamcinolon) onverdund intralesionaal.
R/ Mesalazine 5% gel, mesalazine
5% in hypromellosezalf of oculentum simplex FNA (magistraal).
R/
Ciclosporine drank 100 mg/ml, 3 dd, ciclosporine oplossing (magistraal).
R/ Isotretinoïne gel 0.1% of tretinoïne 0.1% in hypromellosezalf FNA
(magistraal).
Enkele voorbeelden van magistrale receptuur voor de
mondholte:
Protopic mondzalf |
R/ |
1. Protopic 0,03% of 0,1% zalf |
24 g |
|
2. Hypromellose 4000 mpa.s |
6 g |
S/ |
Mondzalf, tube 30 gram, NO: . . . . . . . . |
|
|
Gebruik 3 dd appliceren, met vinger (wang, tandvlees,
tongrand, lippen), nadien half uur niet eten of drinken. |
|
|
|
|
NB. Start met
protopic 0,1% en ga pas later over op 0,03%. |
|
|
|
Betamethason mondzalf
0.05% |
R/ |
1. Bethamethason 0.1% zalf |
15 g |
|
2. Hypromellose
4000 mpa.s |
6 g |
|
3. Vaseline |
9 g |
S/ |
Mondzalf, tube 30 gram, NO: . . . . . . |
|
|
Gebruik 6 dd dunne laag aanbrengen, niet inwrijven, nadien
half uur niet eten of drinken |
|
Lokale analgetica:R/ Lidocaïne 2% orale gel FNA, 4-6 dd aanstippen of
spoelen, of voor de maaltijden.
R/ EMLA crème, 4-6 dd aanstippen met
wattenstaafje, of 30 minuten voor het eten aanbrengen.
Vagina:
R/
Dermovate (clobetasolpropionaat) zalf of crème.
R/ Diprolene gel.
R/
Overige lokale corticosteroiden klasse I-IV.
R/ Hydrocortison zetpil 50
mg vaginaal inbrengen (bijwerkingen lokaal en systemisch).
R/ Protopic
(tacrolimus) 0.1% zalf, tube à 30 of 60 g.
R/ Protopic (tacrolimus) 0.03%
zalf, tube à 30 of 60 g.
R/ Elidel (pimecrolimus) 1% crème, tube à 30 g
R/ Protopic mondzalf, tube à 30 g
1. Protopic 0.1% zalf 24 g
2.
Hypromellose 4000 mpa.s 6 g
Systemische therapie voor mucosale
lichen planus:R/ Systemische corticosteroïden (prednisolon 1 dd 30-60 mg
gedurende 2 weken).
R/ Neotigason (acitretine) 1 dd 30 mg.
R/ Neoral
(ciclosporine) 2-5 mg/kg.
R/ Plaquenil (hydroxychloroquine) 1 dd 200-400
mg.
R/ Methotrexaat, azathioprine 1 dd 2-3 mg/kg, mycofenolaat mofetil,
thalidomide.
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.