Een milium (meervoud: milia) is een kleine subepidermale cyste gevuld met keratine. In het Nederlands wordt het een gerstekorrel genoemd (Engels: milk spot, oil seed). Milia komen heel vaak (40-50%) voor bij pasgeborenen (neonatale milia), meestal op of rond de neus, soms bovenop het hoofd of op de romp. Deze neonatale of primaire milia, die ontstaan uit nog niet goed ontwikkelde vellushaar follikels gaan vanzelf weer over binnen een paar weken. Bij pasgeborenen kunnen ze ook voorkomen in de mondholte, op de mucosa (Epstein pearls) of op het verhemelte (Bohn nodules). Bij volwassenen zitten ze meestal in het gelaat, vooral rond de ogen, op de oogleden en op de wangen. Er is ook een variant waarbij talloze milia rond de oren ontstaan (milia en plaque).
Op latere leeftijd kunnen milia spontaan ontstaan (primaire milia, ook uitgaande van vellushaar follikels), of na een beschadiging van de huid waarbij een afvoergang van een pilosebaceous unit (haartalgkliercomplex), of van een eccriene zweetklier afgesloten is geraakt (secundaire milia). Men neemt aan dat deze secundaire milia vooral uitgaan van de afvoergangen van zweetklieren. De cysten zijn klein (veel kleiner dan epidermoid cysten) en liggen oppervlakkig omdat ze uitgaan van het bovenste, intra-epidermaal gelegen gedeelte van de zweetklier, het acrosyringium. De inhoud bestaat niet uit zweet of talg maar uit keratine oftewel hoornschilfers afkomstig van de epitheliale bekleding van de afvoergangen.



DD: acne, folliculitis, pyodermie, chlooracne, vellushaarcysten, syringomen, tricho-epitheliomen, andere adnextumortjes, milia-like calcinosis cutis, amyloidose, folliculaire mucinosis, naevus comedonicus, Favre-Racouchot syndroom, xanthomata, colloid milia.




PA:
Histologisch onderzoek is meestal niet nodig omdat het klinisch beeld duidelijk is. Soms moet toch een biopt worden afgenomen, bijvoorbeeld bij multipele laesies om het onderscheid te maken met vellushaarcysten, syringomen, milia-like calcinosis, etc. De histologie toont een kleine, in de oppervlakkige dermis gelegen epidermoid cyste, gevuld met hoornlamellen (keratine). De cyste heeft een complete epitheliale bekleding inclusief een stratum granulosum. De histologie is identiek aan de grotere en vaak dieper liggende epidermoidcysten (die ook wel, ten onrechte, atheroomcysten worden genoemd). De cysten bij primaire milia zoals bij neonaten worden gezien gaan uit van nog niet goed ontwikkelde haarfollikels met daarin vellusharen. De secundaire cysten die op oudere leeftijd ontstaan gaan uit van de afvoergang van eccriene zweetklieren, deze kunnen soms nog onder de cyste worden gezien.




Therapie:
Milia gaan vaak vanzelf weer over. Persisterende milia kunnen worden verwijderd door een arts of schoonheidsspecialiste, of na goede instructie door de patiënt zelf. De huid ontsmetten met chloorhexidine in alcohol en met de punt van een mesje of met een scherpe naald een klein sneetje maken over de milia. Vervolgens de inhoud exprimeren met de hand, of met een comedonenquetscher of paperclip. Na afloop nogmaals desinfecteren. Bij grote milia kan eventueel lokale verdoving worden toegepast. Knijpen in een milium zonder dat de cyste is geopend is uit den boze (ruptuur verkeerde kant op, ontsteking). Een milium kan recidiveren.
Een andere techniek is de milia aan te prikken en te coaguleren (inhoud verhitten) met een elektrocoagulatie naald. Dit maakt ook een gaatje.
Bij zeer veel milia, milia en plaque zijn systemische therapieën uitgeprobeerd (met wisselend succes) zoals Neotigason (acitretine), minocycline, of ablatieve behandelingen van het hele gebied (CO2 laser, erbium YAG laser, cryotherapie, dermabrasie), of lokale behandeling met tretinoïne crème 0.02-0.05% FNA.








Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.