Osteoporoseprofylaxe bij prednisolongebruik:
Osteoporoseprofylaxe is geïndiceerd bij patiënten die voor meer dan 3 maanden 7.5 mg of meer prednison gebruiken, of het equivalent daarvan. Ook bij dexamethason pulse therapie. Het is mogelijk om bij deze patiënten een uitgangs-botdichtheidmeting te doen (dexascan, Dual X-ray Absorptiometry, DXA), maar die is niet nodig voor de besluitvorming omdat de indicatie voor profylaxe toch al bestaat.

De profylaxe bestaat uit calcium 500 of 1000 mg (afhankelijk van melkconsumptie) + vitamine D 400-800 IE (afhankelijk van dieet en buiten komen) + Fosamax (alendroninezuur) 70 mg per week of 10 mg per dag. Er bestaan combinatiepreparaten van calcium en vitamine D, en ook kits waar alledrie de componenten in zitten. Behandeling voortzetten zolang behandeling met steroïden voortduurt (bifosfonaten niet langer dan 5 jaar voorschrijven). Na staken steroïden ook bifosfonaten staken tenzij er een verhoogd risicoprofiel voor osteoporose bestaat. Patiënten die orale behandeling niet verdragen kunnen intraveneus worden behandeld met zolendroninezuur éénmaal per jaar, of met Denosumab, een monoklonaal antilichaam dat halfjaarlijks subcutaan wordt toegediend.

R/ calcium bruistabletten 500 of 1000 mg.
R/ Devaron (vitamine D3, colecalciferol) 1 dd 400 IE (niet vergoed).
R/ Divisun (vitamine D3, colecalciferol) 1 dd 800 IE.
R/ Calcichew D3 kauwtablet 500 mg/400 IE, 500 mg/800 IE, 1000 mg/800 IE.
R/ Fosamax (alendroninezuur) 70 mg per week of 10 mg per dag.
R/ Alenca D3 70mg/500mg/800 IE (alendroninezuur 70 mg + Calci-Chew D3 '500/800' kauwtablet).
R/ Alenca D3 70mg/1000mg/800 IE (alendroninezuur 70 mg + Calci-Chew D3 '1000/800' kauwtablet).


Osteoporoseprofylaxe bij overige patiënten:
Osteoporoseprofylaxe wordt ook gegeven ter preventie van osteoporose en spontane botfracturen en wervelfracturen aan risicogroepen (ouderen (>70 jaar), vrouwen, doorgemaakte fracturen, lage body-mass index, lage calciumintake, vitamine D gebrek, immobiliteit). Voor het bepalen wie in aanmerking komt voor profylaxe zijn ingewikkelde algoritmes ontwikkeld op basis van risicoscores en een botdichtheidmeting (Dual X-ray Absorptiometry, DXA). Deze algoritmes zijn terug te vinden in de NHG standaard fractuurpreventie en in de Nederlandse richtlijn osteoporose en fractuurpreventie. De richtlijnen zijn verschillend, maar globaal komt het er op neer dat bij patiënten > 60 jaar en een risicoscore van 4 of meer een dexascan moet worden aangevraagd, en als die een lage botdichtheid toont (T-score < -2.5) is suppletie geïndiceerd.




Aandoening of situatie geassocieerd met secundaire osteoporose:
Onbehandeld hypogonadisme bij mannen en vrouwen, bilaterale orchidectomie en ovariectomie, anorexia nervosa, in het kader van behandeling van borstkanker en prostaatcarcinoom, hypopituitarisme, inflammatoire darmziekten: ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, chronische malnutritie, malabsorptie, coeliakie, andere chronische inflammatoire aandoeningen zoals reumatoïde artritis, spondylartropathie (ziekte van Bechterew), SLE, sarcoïdose, orgaantransplantatie, type I diabetes mellitus, schildklieraandoeningen: onbehandelde hyperthyreoïdie of overgesubstitueerde hypothyreoïdie, gebruik van anti-epileptica, onbehandelde hyperparathyreoïdie, COPD, M. Cushing, pernicieuze anemie, lage zonlichtexpositie, diabetes mellitus type 2, gebruik van glucocorticoïden.

Contra-indicaties calcium: hypercalciëmie, ernstige hypercalciurie, calciphylaxis, langdurige immobilisatie, ernstige galactosemie.
Contra-indicaties vitamine-D: hypercalciëmie, calciphylaxis, sarcoïdose, hyperparathyreoïdie.





Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.