Pityriasis amiantacea (tinea amiantacea, schalp) is dikke, pleksgewijze adherente schilfering, vastgekit rond de haren. Het wordt beschouwd als een variant van seborroisch eczeem van de hoofdhuid, oftewel pityriasis capitis (hoofdroos). Maar een zelfde adherente schilfering kan ook voorkomen bij tinea capitis, bij psoriasis capitis, en bij (atopisch) eczeem. De dikke vastzittende schilferlagen zijn moeilijk te verwijderen en zullen eerst moeten worden losgeweekt met een vet en/of keratolytisch product (salicylzuur, ureum, emulgerende componenten). Haren kunnen losraken door de schilfering. Er kan secundaire infectie optreden. Zie ook onder pityriasis capitis, psoriasis capitis, en tinea capitis en onder producten voor het behaarde hoofd.



DD: tinea capitis, white piedra, psoriasis capitis, atopisch eczeem, hoofdluis.

Diagnostiek:
Zonodig bij verdenking op hoofdschimmel Wood's lamp onderzoek en onderzoek van haren en huidschilfers op schimmels (KOH, kweek).

Therapie:
Schilfers verweken door het een paar nachten in te weken met axungia, of met 25% cetiol V in cetomacrogolzalf, of een ander preparaat dat geschikt is voor het behaarde hoofd (zie ook producten voor het behaarde hoofd en zalfkiezer). Diverse indifferente preparaten met vet (en emulgatoren) kunnen in het haar worden gebruikt zoals cetomacrogolsmeersel FNA, lanettesmeersel FNA, cremor vaselini lanette FNA, cremor vaselini cetomacrogolis FNA, unguentum lanette FNA, basis pro ung lanette FNA, unguentum cetomacrogolis FNA, basis pro ung cetomacrogolis FNA, axungia (adeps suillus, reuzel, varkensvet), 25% cetiol V in cetomacrogolzalf, 25% cetiol V in basis pro cetomacrogolzalf FNA, 25% cetiol V in ung lanette, 25% cetiol V in basis pro ung lanette FNA, en paraffine capitis lotion. Een goede keus is 25% cetiol V in cetomacrogolzalf omdat daar een standaardpreparaat voor op de markt is, en omdat het beter ruikt dan axungia. Magistrale recepten met salicylzuur zijn ook een goede oplossing maar worden niet door elke zorgverzekeraar meer vergoed. Daarna de oorzaak behandelen, meestal is dat pityriasis capitis.

Schilfers losweken:
R/ 25% cetiol V in cetomacrogolzalf.
R/ axungia.
Voorschrift: 's avonds dikke laag aanbrengen op de schilfers, 's nachts laten intrekken, hoofdkussen bedekken met een handdoek. De volgende dag uitwassen en schilfers met kam of met de hand proberen te verwijderen. Dit zonodig 1 of 2 keer herhalen.

Bestrijden gisten:
R/ ketoconazol shampoo (60 ml), minimaal 2 x per week haar mee wassen.
R/ Resdan anti-roos shampoo, Resdan anti-roos shampoo forte. Bevatten zinkpyrithion, salicylzuur en menthol.
R/ Resdan anti-roos shampoo voor de gevoelige huid en Resdan anti-roos shampoo voor geverfd haar. Bevatten piroctone olamine.

Koolteerhoudende producten voor het behaarde hoofd:
R/ koolteer 7.5% / levomenthol 1.5% shampoo, flacon à 300 ml (magistraal recept van Fagron, bestelnr. 117942, ter vervanging van Denorex Rx shampoo).
Denorex Rx is niet meer leverbaar in Nederland. Alternatieven zijn koolteer 7.5% / levomenthol 1.5% shampoo van Fagron, Denorex Therapeutic Maximum Itch Relief Dandruff Shampoo & Conditioner, verkrijgbaar via Amazon.com, en TarMed shampoo (koolteer 4%), in Duitsland verkrijgbaar.

Corticosteroïden:
R/ Triamcinolon lotion (solutio triamcinoloni spirituosa composita FNA).
R/ Topicorte lotion.
R/ Betnelan scalplotion.
R/ calcipotriol / betamethason gel.

Magistrale recepten met salicylzuur:
R/ salicylzuur 5 of 10% in axungia.
R/ salicylzuur 5%, cetiol V 25%, in ung lanette.
R/ salicylzuur 10%, cetiol V 25%, in ung lanette.







Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.