Psoriasis guttata (druppelvormige psoriasis) is een acute uitbarsting van psoriasis, in de vorm van kleine 1-10 mm grote papeltjes, vaak met een schilferend oppervlak en soms met een duidelijke kaarsvet fenomeen. Het kan de eerste manifestatie van psoriasis zijn. Het ontstaat meestal tussen 10 en 40 jaar. Een deel van de patiënten die een guttata psoriasis aanval hebben gehad ontwikkelt later een chronische plaque type psoriasis (percentage niet precies bekend).



Een psoriasis guttata kan uitgelokt worden door een keelinfectie / luchtweg infectie met groep A bèta-hemolytische streptokokken (Streptococcus pyogenes). In de anamnese daarom vragen naar een periode van verkoudheid en keelpijn (pharyngitis, tonsillitis, koorts, hoesten) in de 2-4 weken voorafgaand aan de eruptie. Blijkbaar is de streptokokken infectie bij personen die een aanleg hebben om psoriasis gutatta te krijgen een trigger voor het ontwikkelen van psoriasis. Het kan een Köbner fenomeen zijn, waarbij een streptokokken rash of koortsexantheem overgaat in psoriasis. Een psoriasis guttata kan ook ontstaan door geneesmiddelen (NSAID's, bètablokkers, anti-malaria middelen e.a.). Het ontwikkelen van psoriasis guttata is geassocieerd met HLA-BW17, HLA-B13 en HLA-CW6, en een positieve familie-anamnese voor psoriasis komt regelmatig voor.

Klinisch beeld:
Roze rode papeltjes, later schilferend en deels met kaarsvetfenomeen, verspreid over het lichaam, met een voorkeur voor de romp en proximale extremiteiten, maar het kan gegeneraliseerd voorkomen, inclusief in het gelaat, oren en hoofdhuid. Andere symptomen zoals nagelpsoriasis of gewrichtsklachten ontbreken. Handpalmen en voetzolen doen meestal niet mee. Vaak jeukt het.

DD: geneesmiddelenreactie, pityriasis rosea, pityriasis lichenoides chronica en acuta (PLEVA), lues II, viraal exantheem, lichen planus, cutaan T-cel lymfoom.

Diagnostiek:
Keelkweek op streptokokken, zonodig kweek van andere locaties (peri-anaal, uit wondjes). Serologisch onderzoek: AST (anti-streptolysine titer) en anti-DNAse B. Op indicatie een biopt (bij twijfel, ter uitsluiting van geneesmiddelenreactie en andere beelden).

Therapie:
Een expectatief beleid met alleen emollientia of lichte (klasse II) lokale steroïden is een optie omdat het vaak vanzelf overgaat. In ernstiger gevallen kan lichttherapie worden gestart, zonodig in combinatie met klasse III-IV steroïden of calcipotriol / betamethason-dipropionaat. Soms is al gestart met systemisch prednison onder verdenking toxicodermie: dit blijkt ook te werken maar is niet de voorkeur bij psoriasis uit angst voor rebound fenomeen na staken prednison. Het is niet helemaal zeker of het nuttig is om antibiotica te starten bij psoriasis guttata. De studies die gedaan zijn leveren op dat het niet is aangetoond dat elimineren van streptokokken met antibiotica de prognose verbetert. Evidence-based medicine levert niet altijd de antwoorden op, dat er geen bewijs is wil niet zeggen dat men het niet zou moeten doen. De expert opinion (lokale consensus) op dit moment: als een infectie met Streptococcus pyogenes is aangetoond door middel van kweek of verhoogde AST / anti-DNAse B, dan antibiotisch behandelen gedurende minimaal 10 dagen. Bij recidiverende psoriasis guttata en vergrote tonsillen / tonsillitis kan het helpen deze te verwijderen (tonsillectomie).

R/ lichttherapie met UVB-TL01.
R/ lokale steroïden klassen 2-4.
R/ calcipotriol / betamethason gel.
R/ Silkis (calcitriol) of calcipotriol.
R/ antihistaminica kunnen helpen tegen de jeuk.

Bij aangetoonde streptokokken infectie (in kweek of verhoogde AST / anti-DNAse B) 10 dagen behandelen met:
R/ feneticilline 3 dd 500 mg gedurende 10 dagen.
R/ claritromycine 500 SR 1 dd gedurende 10 dagen.
R/ erytromycine 3-4 dd 500 mg gedurende 10 dagen (alternatief bij zwangerschap, allergie).







Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.