De ziekte van Rendu-Osler-Weber (Rendu-Osler-Weber syndroom, teleangiectasia familiaris haemorrhagica, hereditaire hemorrhagische teleangiëctasieën) is een autosomaal dominant erfelijke aandoening waarbij er multipele naevoïde arterioveneuze aneurysmata ontstaan (teleangiëctasieën, 2-5 mm, kleine angiomen) op de huid (vooral gelaat, hals, rond de mond (op de lippen), handen) en op de mucosa (mondholte, tong, neus, intestinaal, urinewegen, bronchiaal). De mucosale angiomen veroorzaken problemen: bloedingen uit tractus digestivus, bloedneuzen, ferriprive anemie, trombocytopenie. Het komt voor bij circa 1 op de 5.000 personen, 2 x vaker bij vrouwen. Bloedneuzen komen vaak voor (90%) en kunnen al op jonge leeftijd beginnen. De huidafwijkingen ontstaan meestal vanaf de puberteit en nemen in ernst toe. Bij circa 30% bestaan telangiëctasieën in het maagdarmkanaal, en vooral vanaf middelbare leeftijd leidt dit tot bloedverlies en bloedarmoede. In de longen kunnen grotere arterioveneuze malformaties ontstaan, vooral bij ROW-1 (35%) maar ook bij ROW-1 (10%). Ook in de hersenen en in de lever kunnen AV-malformaties ontstaan. Pulmonale malformaties nemen toe in de puberteit en tijdens zwangerschap en geven als complicaties hypoxie door shunting, of (septische) embolieën in hersenvaten of perifere extremiteiten. Ook longbloedingen en hersenbloedingen komen voor.



Er zijn 3 mutaties bekend. Type 1 is de meest ernstige vorm, begint op jonge leeftijd en wordt gekenmerkt door epistaxis en arterioveneuze (AV)-malformaties in longen en hersenen. Type 1 wordt veroorzaakt door een mutatie in het gen dat codeert voor het endoglin (ENG)-eiwit. Type 2 wordt gekenmerkt door AV-malformaties in de lever en pulmonale hypertensie, als gevolg van een mutatie in het activin-receptor-like-kinase-1 (ALK-1)-gen. Type 3 is een gecombineerd ziektebeeld met juveniele polyposis coli en wordt veroorzaakt door een mutatie in het MADH-4-gen, dat codeert voor het SMAD-4-eiwit.

DD: essentiële teleangiëctasieën, spider naevi, multipele angioma senilis, angiokeratoma corporis diffusum, sclerodermie, CREST.

Diagnostiek:
De diagnose wordt gesteld op familieanamnese (Rendu-Osler-Weber in de familie) en klinisch beeld (bloedneuzen, telangiëctasieën, AV-malformaties) en kan worden bevestigd met DNA-diagnostiek. Als de diagnose gesteld is, is het advies om regelmatig te screenen op de aanwezigheid van grotere AV-malformaties (X-thorax, transcutane zuurstofmeting, echo hart, CT-scan of MRI, angiografie).

De klinische diagnose ‘Rendu-Osler-Weber’ kan definitief worden gesteld wanneer 3 van de onderstaande criteria aanwezig zijn. Waneer 2 criteria aanwezig zijn is de diagnose mogelijk.
1. Herhaaldelijke, spontane epistaxis
2. Multipele teleangiëctasieen op karakteristieke plaatsen, zoals in het gelaat of de mondholte
3. Viscerale laesies, zoals gastro-intestinale teleangiëctasieen of arterioveneuze malformaties in longen, lever of hersenen
4. Een eerstegraads familielid met Rendu-Osler-Weber

Therapie:
De behandeling van Rendu-Osler-Weber bestaat uit ondersteunende maatregelen zoals adequate bloeddrukregulatie en terughoudendheid met anticoagulantia. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van (intraveneuze) ijzersuppletie, tranexaminezuur, oestrogenen en zo nodig erytrocytentransfusie. Bloedneuzen kunnen worden behandeld door de KNO-arts met coagulatie, laser, operatie, embolisatie, tamponade. Ook hormonale behandeling wordt toegepast. Bloedingen in het maagdarmkanaal kunnen met endoscopische laser coagulatiemethoden worden behandeld. Grote AV-malformaties kunnen worden geëmboliseerd (endovasculaire ‘coiling’). De behandelingen worden uitgevoerd in gespecialiseerde centra (St. Antonius ziekenhuis te Nieuwegein en Martini ziekenhuis te Groningen). Een recente ontwikkeling is het gebruik van bevacizumab (recombinant gehumaniseerd monoklonaal antilichaam gericht tegen VEGF (vascular endothelial growth factor).







Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.