Sporotrichosis is een infectie met de schimmel Sporotrichosis Schenckii. Deze schimmel komt over de hele wereld voor in de aarde, in planten en in tuinafval. Men kan het oplopen via tuinieren, o.a. door het prikken aan doorns of het opruimen van mos, takken of het verwerken van hooi. Sporotrichosis wordt ook wel rose-gardeners' disease genoemd. Meestal veroorzaakt de schimmel een huidinfectie, maar het kan ook in de longen, botten en gewrichten en in de hersenen voorkomen, vooral bij een gestoorde afweer. In de huid kan het zich verspreiden via de lymfbanen, waarbij opeenvolgende lymfklieren geïnfecteerd raken en opzwellen. Dit wordt een sporotrichoïde verspreiding genoemd. De longen kunnen geïnfecteerd raken door inhalatie van sporen. Het kan ook worden overgebracht door katten en is een beroepsziekte bij dierenartsen.



Klinisch beeld:
Het begint vaak op 1 plek als een pijnloze rode roze of paarse nodus, 1-12 weken na infectie via een huidbeschadiging, meestal aan een vinger, hand of onderarm. De nodus wordt groter en gaat ulcereren, en in de omgeving kunnen nieuwe noduli ontstaan. De ulcera genezen langzaam of niet. Het kan zich door het lichaam verspreiden (gedissemineerde sporotrichosis), o.a. naar botten en gewrichten (osteoarticular sporotrichosis) en naar de hersenen (sporotrichosis meningitis).

DD:
Andere diepe mycosen, aquariumgranuloom, andere atypische mycobacteriën.

Diagnostiek:
Aantonen van de schimmel in een huidkweek of biopt.

Therapie:
R/ itraconazol 1 dd 200 mg, voortzetten tot 2-4 weken na klinische genezing. Voor cutane vormen kan dat 3-6 maanden duren, voor gedissemineerde vormen een jaar. Bij onvoldoende effect:
R/ itraconazol 2 dd 200 mg, of terbinafine 2 dd 500 mg.
R/ Fungizone (amfotericine B) 0.25 mg/kg per dag.
R/ Noxafil (posaconazol) 2 dd 400 mg.
R/ verzadigde waterige kaliumjodide oplossing (SSKI). Kaliumjodide wordt vanwege de lage kosten gebruikt in Tropische gebieden. De doseringen die worden geadviseerd variëren. Meestal wordt begonnen met 3 maal daags 250-300 mg en dan geleidelijk opgehoogd tot 3-6 g per dag (soms wordt dit niet gehaald vanwege bijwerkingen). Kinderen de helft of één derde van de volwassen dosering. Andere bronnen noemen 2-3 gram per dag. Of starten met 500-1500 mg per dag en ophogen tot 4-6 gram per dag. Doorgaan tot 4 weken na klinische genezing. SSKI is in het buitenland beschikbaar als oplossing van 1 g/ml (flacon à 30 ml met druppeldosering, 1 druppel = 0.3 ml = 300 mg). De bijsluiter noemt als dosis 3-4 dd 300 mg (0.3 ml) of 3 dd 600 mg (0.6 ml). Er bestaan ook andere preparaten in andere sterkten. In Nederland is kaliumjodide beschikbaar in de vorm van tabletten van 50 of 200 mg (KaliumJodide tabletten FNA) en als OTC (over the counter) tabletten van 65 mg.
Chirurgische excisie van nodi in de longen of van bothaarden.





Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.