Seniele gluteale dermatose (
senile gluteal
dermatosis,
grandfathers' disease) is
een huidafwijking die voorkomt ter weerszijden van de crena ani (bilspleet),
vaak bij ouderen, en die gekenmerkt wordt door hyperkeratose in een bijzonder
patroon: er ontstaan evenwijdig aan elkaar lopende richels van hyperkeratose,
loodrecht t.o.v. de bilspleet. De huid is gemakkelijk beweegbaar, vaak droog
en gerimpeld. De huid kan kapot gaan, er kunnen ulcera in ontstaan.
 |
 |
| seniele
gluteale dermatose |
seniele
gluteale dermatose |
 |
 |
| seniele
gluteale dermatose |
seniele
gluteale dermatose |
De afwijking wordt veroorzaakt door frictie. Het ontstaat vooral bij
vermagerde oudere personen die lang in dezelfde houding zitten of bedlegerig
zijn. De theorie is dat met het ouder worden de stevigheid van de huid achteruitgaat
en door trekkrachten en frictie geïrriteerd raakt en daarop reageert met hyperkeratose.
De entititeit is moeilijk af te grenzen van een (genezen) decubitus graad
2 en volgens critici ('lumpers') bestaat seniele gluteale dermatose niet maar
is het gewoon een variant van decubitus. Decubitus kan op dezelfde locatie zitten
en ook bij de definitie van decubitus wordt nog steeds aangehouden dat -naast
druk- ook schuifkrachten een rol kunnen spelen in het ontstaan ervan. Seniele
gluteale dermatose zou afgrensbaar zijn van decubitus op grond van de richels
van hyperkeratose en omdat het niet precies op drukplaatsen zit. Het zit niet
op de stuit of op de zitbeenderen maar in de bilplooi, ter weerszijden ervan,
op een plaats waar geen druk op wordt uitgeoefend bij zitten of liggen. Het
is ook geen smetten (intertrigo, intertrigineus eczeem, dermatitis intertriginosa)
of 'vochtletsel' (maceratio cutis), een andere term die in decubitusland vaak
verwarring oplevert, want er is geen sprake van inwerking van vocht op de huid.
De huid ter plaatse is vaak juist droog.
DD:
decubitus,
vochtletsel, eczeem (seborroisch eczeem,
contacteczeem, intertrigineus eczeem), psoriasis, mycose, lichen simplex chronicus,
amyloidosis.
PA:Hyperkeratose, psoriatiforme hyperplasie,
hoogdermaal oedeem, gefragmenteerd collageen, afname van elastinevezels, perivasculair
lymfohistiocytair infiltraat en verwijde capillairen die kronkelend (meanderend)
naar de oppervlakte lopen.
 |
| seniele
gluteale dermatose |
Therapie:Verbeteren van de houding, voorkomen dat
de patiënt de hele dag in een onderuitgezakte houding in de stoel zit of in
een bed ligt. Verbeteren van de voedingstoestand indien mogelijk. Er zijn
speciale traagschuim anti-decubitus zitkussens te bestellen op internet voor
bedragen vanaf 35-60 euro.
 |
 |
 |
| Orthocor
traagschuim (80 €) |
Tempur traagschuim (160 €) |
Viscotex traagschuim (54 €) |
Referenties
| 1. |
Bos WH, Koning J. A senile gluteal dermatosis
caused by friction. Eur J Dermatol 1992;2:157. |
| 2. |
Niiyama S, Sakurai S, Katsuoka K. Hyperkeratotic
lichenified skin lesion of gluteal region. J Dermatol 2006;33(11):779-782. |
| 3. |
van Wijk-Tiemes DEM, Körver JEM, Bos WH,
Seyger MMB. Seniele gluteale dermatose veroorzaakt door frictie.
Ned Tijdschr Dermatol Venereol 2011;21:231-233. |
| 4. |
Liu HN, Wang WJ, Chen CC, Lee DD, Chang YT.
Senile gluteal dermatosis - a clinicopathologic study of 12 cases
and its distinction from anosacral amyloidosis. J Eur Acad Dermatol
Venereol 2012;26(2):258-260. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: L90.8
