SENIELE GLUTEALE DERMATOSE (SENILE GLUTEAL DERMATOSIS) home ICD10: L90.8

Seniele gluteale dermatose (senile gluteal dermatosis, grandfathers' disease) is een huidafwijking die voorkomt ter weerszijden van de crena ani (bilspleet), vaak bij ouderen, en die gekenmerkt wordt door hyperkeratose in een bijzonder patroon: er ontstaan evenwijdig aan elkaar lopende richels van hyperkeratose, loodrecht t.o.v. de bilspleet. De huid is gemakkelijk beweegbaar, vaak droog en gerimpeld. De huid kan kapot gaan, er kunnen ulcera in ontstaan.

Seniele gluteale dermatose Seniele gluteale dermatose
seniele gluteale dermatose seniele gluteale dermatose


De afwijking wordt veroorzaakt door frictie. Het ontstaat vooral bij vermagerde oudere personen die lang in dezelfde houding zitten of bedlegerig zijn. De theorie is dat met het ouder worden de stevigheid van de huid achteruitgaat en door trekkrachten en frictie geïrriteerd raakt en daarop reageert met hyperkeratose.

De entititeit is moeilijk af te grenzen van een (genezen) decubitus graad 2 en volgens critici ('lumpers') bestaat seniele gluteale dermatose niet maar is het gewoon een variant van decubitus. Decubitus kan op dezelfde locatie zitten en ook bij de definitie van decubitus wordt nog steeds aangehouden dat -naast druk- ook schuifkrachten een rol kunnen spelen in het ontstaan ervan. Seniele gluteale dermatose zou afgrensbaar zijn van decubitus op grond van de richels van hyperkeratose en omdat het niet precies op drukplaatsen zit. Het zit niet op de stuit of op de zitbeenderen maar in de bilplooi, ter weerszijden ervan, op een plaats waar geen druk op wordt uitgeoefend bij zitten of liggen. Het is ook geen smetten (intertrigo, intertrigineus eczeem, dermatitis intertriginosa) of 'vochtletsel' (maceratio cutis), een andere term die in decubitusland vaak verwarring oplevert, want er is geen sprake van inwerking van vocht op de huid. De huid ter plaatse is vaak juist droog.

DD: decubitus, vochtletsel, eczeem (seborroisch eczeem, contacteczeem, intertrigineus eczeem), psoriasis, mycose, lichen simplex chronicus, amyloidosis.

PA:
Hyperkeratose, psoriatiforme hyperplasie, hoogdermaal oedeem, gefragmenteerd collageen, afname van elastinevezels, perivasculair lymfohistiocytair infiltraat en verwijde capillairen die kronkelend (meanderend) naar de oppervlakte lopen.

Therapie:
Verbeteren van de houding, voorkomen dat de patiënt de hele dag in een onderuitgezakte houding in de stoel zit of in een bed ligt. Verbeteren van de voedingstoestand indien mogelijk. Er zijn speciale traagschuim anti-decubitus zitkussens te bestellen op internet voor bedragen vanaf 35-60 euro.

Traagschuim anti-decubitus zitkussen Traagschuim anti-decubitus zitkussen Traagschuim anti-decubitus zitkussen
Orthocor traagschuim (80 €) Tempur traagschuim (160 €) Viscotex traagschuim (54 €)


Referenties
1. Bos WH, Koning J. A senile gluteal dermatosis caused by friction. Eur J Dermatol 1992;2:157.
2. Niiyama S, Sakurai S, Katsuoka K. Hyperkeratotic lichenified skin lesion of gluteal region. J Dermatol 2006;33(11):779-782.
3. van Wijk-Tiemes DEM, Körver JEM, Bos WH, Seyger MMB. Seniele gluteale dermatose veroorzaakt door frictie. Ned Tijdschr Dermatol Venereol 2011;21:231-233.
4. Liu HN, Wang WJ, Chen CC, Lee DD, Chang YT. Senile gluteal dermatosis - a clinicopathologic study of 12 cases and its distinction from anosacral amyloidosis. J Eur Acad Dermatol Venereol 2012;26(2):258-260.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

31-05-2023 (JRM) - www.huidziekten.nl W3C-html-4.01-valid



Diagnosecodes:
ICD10 L90.8 Overige gespecificeerde atrofische huidaandoeningen: seniele gluteale dermatose
ICD10 L90.8 Other atrophic disorders of skin: senile gluteal dermatosis
SNOMED 201069009 Senile degenerative atrophy of skin [specific SNOMED term missing]
DBC 27 Diagnose niet nader omschreven